Zonder maan geen eb en geen vloed waarom is er eb en vloed ?
Het is nog nooit nog nooit zo donker geweest, of het werd altijd wel weer licht, zong de Groningse bard Ede Staal. En ja, is er iets vanzelfsprekender dan de afwisseling van dag en nacht, van de lente na de winter, van eb na vloed? Wij, en met ons e hele natuur rekenen daar vast op en onze biologische klokken zijn er helemaal op afgesteld. Die heel erg voorspelbare omgeving hebben we te danken aan hoe de aarde en de maan om de zin draaien, al miljarden jaren.
Vandaag de vraag: wat is de invloed van de maan,
We hebben al eerder aangestipt dat de maan een vertragende rol speelt op de aardrotatie. Onder invloed van zijn zwaartekracht ontstaan bewegingen van de oceanen die de aarde afremmen. Dat zien we terug in de afwisseling van eb en vloed, de getijden. Getijden komen op aarde in allerlei variaties voor, vaak met een of twee getijden per etmaal. Vanuit de aarde gezien staat de maan in ruim 29 en een halve dag in haar draaiing om de aarde weer in de zelfde stand ten opzicht van de zon. In die cyclus veroorzaakt de maan twee keer een extreem getij, het springtij. Bij springtij hebben zowel de zwaartekracht van de zon (voor 1/3) als van de maan (voor 2/3) invloed. Staan zon, aarde en maan op een lijn dan tellen de krachten op en op aarde ontstaan hogere getijden in de richting van de maan en op de achterkant van de aarde. Dat gebeurt bij volle maan – de aarde staat tussen zon en maan, maar ook bij nieuwe maan – de maan staat tussen zon en aarde, en we kunnen met het blote oog geen maan zien. In andere gebieden zien we dan lage waterstanden (dood tij). De wisselende afstand tussen aarde en maan varieert ook nog eens binnen het jaar (elke 29 weken) en dat kan de hoogte van het springtij extra versterken. Bij halve maan gaan de krachten van maan en zon in verschillende richtingen en komen de extreme getijden niet voor.
Hoe de maan ontstaan is? De meeste astronomen denken tegenwoordig dat die in een heel vroeg stadium van de aarde is losgeslagen, door een grote asteroïde, of zelfs een planeet. De invloed van de maan op aarde bestaat naast het zwaartekracht effect op het zeewater ook door het maanlicht, het op het maanoppervlak gereflecteerde zonlicht dat in de maancyclus van 29 en een halve dag vooral in de nacht het leven op aarde beïnvloedt. Veel organismen als insecten maar ook sommige vogels profiteren van het maanlicht en zijn dan extra actief. Er zijn ook nogal wat organismen in zee die sterk op maanlicht reageren, bijvoorbeeld in het op elkaar afstemmen van voortplanting. In de tijd dat de maan om de aarde draaitj draait de maan in die precies die zelfde tijd ook om zijn eigen as, zodat we altijd dezelfde kant van de maan zien. Behalve bij nieuwe maan natuurlijk. Al met al vormen de bewegingen van aarde en maan in hun jaarlijkse reis om de zon de basis voor onze geofysische tijd, en alle organismen op aarde hebben daar mee moeten leren leven.
Multidecadal variation of the earth’s inner core rotation yang y en song x nature geoscience 2023
www.mennoenerwin.nl
Deze podcast wordt gemaakt door Bano online services met als Host Erwin Balkem en als Prof Menno Gerkema
---
Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message
This is a public episode. If you would like to discuss this with other subscribers or get access to bonus episodes, visit www.mennoenerwin.nl
