De grote winnaar van de Tweede-Kamerverkiezingen van 2023 is een onverwachte: de PVV met 37 zetels. De geheel nieuwe persoonspartij NSC debuteert met twintig zetels en de combinatie GroenLinks-PvdA en de VVD, die dertien jaar domineerde, komen nog maar nauwelijks boven NSC uit. Dit doet denken aan de situatie van 2002, met de Fortuyn-revolte.
Maar natuurlijk is 2023 ook uniek. De PVV-winst doet eerder aan het Italië van Giorgia Meloni denken dan aan de buurlanden in Noordwest-Europa. Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen de uitslagen en wat daaronder schuilgaat.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De VVD van Dilan Yesilgöz is qua zeteltal terug in de tijd van Molly Geertsema en Harm van Riel – de heren met de bolknak in de jaren ‘60 en vroege jaren ‘70 van de twintigste eeuw. Alle winst uit de ontzuiling sinds het aantreden van Hans Wiegel, de successen van Ed Nijpels, Frits Bolkestein en de dominante rol in de jaren van Mark Rutte zijn de conservatief-liberalen kwijt.
De combinatie GroenLinks-PvdA won wel, maar bleef kleiner dan Job Cohen na zijn nederlaag in 2010 en Wouter Bos na de zware klap in 2006. Wel slaagde zij – net als Joop den Uyl in 1977 - heel wat klein grut op de linkerflank op te slokken of zwaar te doen verliezen; en ook D66.
Cruciaal in het politieke landschap van 2023 blijkt de rol van BBB. Deze kon in de lente traditionele rurale kiezers én urbane kiezers aantrekken. Maar in plaats van de verwachte triomfale alliantie met NSC leverde dit een andere rol op: die van loopbrug voor kiezers naar extreemrechts.
PG wijst erop dat deze verkiezing het finale bewijs vormt dat de 'Donner doctrine' een drogredenering is: middenpartijen kunnen populistische kiezers en partijen niet onschadelijk maken door hen te imiteren en zo te legitimeren. Integendeel.
Jaap en PG vertellen met de nodige compassie over de tragische figuren van deze verkiezingen. Dilan Yesilgöz bijvoorbeeld, die de deur openzette naar Wilders en hem weer probeerde te sluiten toen het al te laat was. En natuurlijk Mark Rutte, die zijn kabinet liet vallen en nu geen zicht meer heeft op de topfunctie bij de NAVO of de EU.
Geert Wilders krijgt nu de kans de leiding van het land te pakken. Mislukt deze poging, dan is hij gezien. En dus heeft hij Pieter Omtzigt nodig als mede-hervormer. Hij zal hem aan aanbod doen dat hij niet kan weigeren…
***
Verder luisteren
383 - De merkwaardige campagne van 2023 en de machtspositie van de Nederlandse premier
380 - Campagne 2023: knollen en citroenen en Haagse trucs
379 - Migratie: het werkelijke verhaal
378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts
375 - Campagne? Welke campagne?
372 - Nieuwe partijen als Nederlandse traditie - en de afgrond die altijd weer dreigt
370 - Nieuwe coalities en gratis bier
365 - Lijsttrekkers, kandidaat-premiers, verkiezingsprogramma's: de campagne gaat van start
364 - Een krankzinnige campagne
362 - Wordt Dilan Yeşilgöz de Ad Melkert van 2023? Opmerkelijke overeenkomsten met het omwentelingsjaar 2002
335 - Na de verkiezingen: de kunst van het wonden likken
334 - Provinciale-Statenverkiezingen 2023: zware klappen in een verdeeld land
277 - De VVD als risicofactor: wat is er aan de hand met Mark Rutte?
173 - Onder de pragmatische Mark Rutte werd de VVD de grootste, maar ook kwetsbaar
169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders
162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht
48 - Wilders gewogen: Koen Vossen en Gerrit Voerman over de PVV
31 – Populisten tot mislukken gedoemd
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:34:06 – Deel 2
01:10:32 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
