Betrouwbare Bronnen

In de coalitie was het tijd voor zelfanalyse. Door Geert Wilders, door Pieter Omtzigt en dus door alle coalitiepartners. Dat leidde tot tranen en bekentenissen van politiek onvermogen. Maar het belangrijkste verwijt was steeds dat anderen de schuld dragen. En het geduld, dat is op!Jaap Jansen en PG Kroeger bespreken alle factoren en wat zij in de kern gemeen hebben. De combinatie van onkunde en onwil is wat stikstofbeleid, asielbeleid en NSC verenigt. Hoe gaat dat verder?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze episode bevat een advertentie van Surfshark. Ga naar surfshark.com/betrouwbarebronnen en gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN voor vier extra maanden.En je hoort ook een advertentie van Lendahand.com - gebruik de code betrouwbarebronnen500 bij je eerste investering (geldig t/m 31 augustus 2025)Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Het stikstofdossier is al decennia oud - de legendarische Fons van der Stee worstelde er begin jaren ’70 al mee! Ondanks de nog recente inzet van Johan Remkes lukt het Schoofs kabinet niet het probleem aan te pakken.    BBB poogde eerder al de verantwoordelijkheid in de schoenen van 'Brussel' te schuiven, maar toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans zette Caroline van der Plas handig klem. Daarna hebben we niets meer gehoord over de aangekondigde BBB-stikstofwet samen met JA21. Het probleem bleef levensgroot aanwezig. Daarom werd iemand anders eigenaar gemaakt van dit hoofdpijndossier: Dick Schoof.Behendig heeft Van der Plas de premier en zo’n beetje het halve kabinet coproducent gemaakt van het onvermogen van haar Landbouwminister minister Femke Wiersma. Resultaten blijven uit en de schuld wijd gespreid. Slachtoffer daarvan is overigens de politieke reputatie van vicepremier Mona Keijzer – óók BBB.    De premier erkende in de Kamer dat hij geen idee had gehad hoe complex dit vraagstuk was. Daarmee toonde hij onbedoeld dat zijn vermogen tot teambuilding zeer beperkt is. Het stikstofdossier verlamt zo niet alleen de natuur, woningbouw, infra, defensie en agrarisch beleid, maar ook het kabinet zelf. Hoe krijgt gastheer Schoof op de NAVO-top uitgelegd dat Nederland de noodzakelijke defensie-infrastructuur niet kan realiseren?PVV-leider Geert Wilders had zijn beleid geëvalueerd en concludeerde dat alles over moest. Zijn nieuwe tienpuntenplan is de erkenning van een bankroet. Wilders maakte zichzelf verwijten, maar ook Schoof als Rutte-kloon, de VVD en vooral NSC. Niet zijn PVV-minister Marjolein Faber.Opvallend is hoe de PVV haar eisen legitimeert met een beroep op juist het Europees Verdrag dat Wilders al in 2005 virulent bestreed. Het feit dat bondskanselier Friedrich Merz bereikt wat de PVV niet lukt, zou bewijzen dat het wel kan. PG Kroeger vermoedt iets anders: Wilders krijgt in Europa’s radicaalrechtse kringen blijkbaar zélf verwijten van onvermogen en slapte omwille van het overleven van Schoofs kabinet. Hij toetert wel, maar levert ook naar het oordeel van Viktor Orbán, de AfD en Jordan Bardella niets.  Zelfanalyse was er ook bij Pieter Omtzigt. Conclusie was dat hij na de zomer weer actief wordt en zelfs een internationaal congres gaat organiseren. "Regeren over je graf is best leuk." De deconfiture van NSC was ieders schuld, behalve van hemzelf.   Opvolger Nicolien van Vroonhoven - bij acclamatie en zonder 'goed bestuur' procedure op het schild gehesen - zette prompt een ander thema in als kern van NSC. Een 'culture wars' betoog dat ontsproten lijkt aan het grondslagdocument van NSC uit augustus 2023.Hoe moet het nu verder in de coalitie? Heeft Schoof nog gezag na de schimpscheuten van Wilders, het negeren door Omtzigt bij zijn vaarwel en zijn eigen erkenning complexe vraagstukken te onderschatten? De leider van de grootste regeringspartij heeft vooral spijt van zijn ‘redelijkheid’; zijn begrip voor Omtzigts teer gemoed en zijn luisterend oor. Het is het verdriet van Milders dat getroost moet worden.  De coalitie nu opblazen zou de erkenning zijn van de combinatie van onkunde, onwil en onvermogen die alles beheerst. Dat dringt inmiddels ook door tot de kiezers. Vooral hún geduld is op.***Verder kijkenPersconferentie Geert Wilders, 26 mei 2025NSC Congres, 24 mei 2025***Verder luisteren508 – De NAVO-top in Den Haag moet de onvoorspelbare Trump vooral niet gaan vervelen507 - Het strenge oordeel van Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg504 - Een jaar HOOP, LEF EN TROTS501 - Den Haag zonder Omtzigt en een Voorjaarsnota zonder beleid495 - De zeven burgeroorlogen van Dick Schoof491 - De voortdurende twijfels van Nieuw Sociaal Contract474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt379 - Migratie: het werkelijke verhaal364 - Een krankzinnige campagne (oa over de ideologische grondslag van NSC)340 – Caroline van der Plas ontvangt Frans Timmermans. Vijf misverstanden over Europa338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat337 - Een pauzeknop om te versnellen. Het bijna-einde van Rutte IV332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'288 - Wachten op Remkes. Welke crisis ligt op de loer bij Rutte IV?282 - Hoe Sammy Mahdi - de nieuwe Vlaamse leider - de christendemocraten er weer bovenop wil helpen162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht143 – Emile Roemer over arbeidsmigranten, het burgemeesterschap en de SP***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:09:56 – Deel 2 (Surfshark)00:38:32 – Deel 301:07:04 – Deel 4 (Lendahand)01:20:32 – Deel 501:33:00 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Over een maand komen de 32 regeringsleiders van de NAVO bijeen in Den Haag voor de NAVO-top. Dat gebeurt in een geopolitiek gevaarlijke tijd. Met oorlog in Oekraïne, niet-aflatende dreiging vanuit Rusland, een robuust China en onzekerheid over langdurige betrokkenheid van de sterkste bondgenoot, de Verenigde Staten.Wat gaat er die twee dagen - 24 en 25 juni - gebeuren, voor het eerst onder leiding van de nieuwe secretaris-generaal Mark Rutte? Waar moeten we op letten en op wie? Wanneer zal Rutte met een diepe zucht van tevredenheid Donald Trump uitzwaaien? En overleeft het kabinet-Schoof het allemaal?   Jaap Jansen en PG Kroeger noteren nu alvast opmerkelijke aspecten van deze top. Zo zal - anders dan in 2024 in Washington DC – ‘Den Haag’ niet worden afgesloten met een uitgebreide uitdieping van de NAVO-strategie wereldwijd. Er komt een ultrakort communiqué dat de kern van de afspraken bevat: een 'The Hague Pledge' met een akkoord over zeer forse nieuwe investeringen door elke lidstaat.    ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Nieuw is een sessie op de eerste dag waarin de intensivering van de hightech defensie-industrie centraal staat. De 32 ministers van Defensie mogen uit hun land elk een gast meenemen. Inviteert Pete Hegseth Elon Musk? En neemt Ruben Brekelmans de chef van de Rotterdamse haven mee, omdat ons land als 'host nation' van de NAVO-logistiek een cruciale rol speelt?   Tijdens de bilaterale dagdelen kunnen bevriende landen – Oekraïne bijvoorbeeld, en uit de Indo-Pacific - hun contacten versterken. Mogelijk zal het viertal Macron-Merz-Tusk-Starmer een Oekraïne-top binnen de top houden. Is Trump daar dan ook bij? Of wil hij liever gaan golfen? Aan alles is gedacht.De top zal hoe dan ook het uiterste vergen van de Trumpfluisteraars onder de wereldleiders, allereerst Rutte. Hoe voorkomt hij explosies of irritaties van een president die zich verveelt of door vage compromissen de kont tegen de krib gooit? Let daarbij op hoe andere fluisteraars ingezet worden. Met name de Fin Alexander Stubb. En laat Friedrich Merz zich meteen gelden met zijn €1000 miljard aan investeringen?   Rutte is blij als de 'Pledge' kort en bondig op papier staat. En als de lidstaten voldoende comfort krijgen voor hun concrete uitwerking van de nieuwe plannen. Als Trump bij de slotverklaring dan maar niet onverhoeds met oude frustraties en nieuwe obsessies de zaak laat ontploffen, klinkt het onder diplomaten.Want de president is onvoorspelbaar en het beleid van zijn regering incoherent. Terwijl de Europese Unie een nieuwe, nu al historisch te noemen aanpak van defensie-inspanningen en voor de defensie-industrie in gang zet, hangen Trumps heffingen nog steeds boven de markt. NAVO-planners vrezen dat hij daarmee ook nog de inflatie aanwakkert en voor meer geld minder mogelijk maakt. Houdt hij zich met zijn handelsoorlog eigenlijk wel aan artikel 2 van het NAVO-handvest?Tegelijkertijd komt hij met een ultiem 'America First' plan: de 'Golden Dome' die zijn bondgenoten in de kou laat staan bij de bescherming tegen raketaanvallen. Om over de dreigementen naar Groenland en Canada nog maar te zwijgen. Deze Haagse top kon daarom weleens de eerste zijn van een NAVO met een 'Europese pijler' die bovendien verder strekt dan alleen de EU. Ursula von der Leyen staat in de startblokken. Meteen na de Top al komt in Brussel de Europese Raad bijeen.Op de Haagse top dreigen gastheer Dick Schoof en zijn ministers met lege handen te verschijnen. Rutte waarschuwde al nadrukkelijk dat zij duidelijkheid moeten verschaffen. Een ‘Haagse Belofte’ zonder Den Haag zou ridicuul zijn.Brekelmans maakte een berekening wat Nederland kan bijdragen aan de NAVO-investeringen en kwam precies uit op Ruttes percentage: voor harde defensie-investeringen 3,5 procent van het bnp. Maar PVV en BBB willen zulke nieuwe uitgaven niet. Schoof zit bovendien vast met de stikstofperikelen en hun impact op Defensie en de benodigde infrastructuur. En het begrotingstekort is minstens zo'n pijnlijke klem. Moet het kabinet straks bij de Europese Commissie smeken om een uitzondering op de begrotingsregels voor de 19 miljard euro extra defensieschulden? "Liever niet," mompelt de premier. Maar kan hij nog een kant op?***Verder luisteren507 - Het strenge oordeel van Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg492 – Macrons Europese atoombom490 – Duitslands grote draai. Friedrich Merz, Europa en Nederland486 - ‘Welkom in onze hel’ Een jonge verslaggever aan het front in Oekraïne484 - Hoe Trump chaos veroorzaakt en de Europeanen in elkaars armen drijft476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO468 – Polen brengt nieuwe dynamiek in Europa455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'107 - Jean Monnet, de vader van Europa32 - Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos (vanaf 1 uur 3)***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:41:28 – Deel 201:06:25 – Deel 301:26:11 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De derde woensdag in mei is Verantwoordingsdag. President Pieter Duisenberg van de Algemene Rekenkamer presenteert dan zijn onderzoek naar het regeringsbeleid van het afgelopen jaar. "Ja, dat is dus ook de dag van de belastingbetalers, omdat die dan inzicht krijgen wat ministers doen met hun geld”, zegt hij.     In gesprek met Jaap Jansen en PG Kroeger kraakt hij een reeks harde noten. Veel gaat naar behoren, de financiën en hun beheer zijn snel hersteld van de klappen uit de coronajaren. Toch noteert Duisenberg een ‘zorgelijke reeks’ ernstige problemen; hij deelt zelfs 'rode kaarten' uit aan ministers.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze aflevering bevat een advertentie van Surfshark. Ga naar surfshark.com/betrouwbarebronnen en gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN voor 4 extra maanden.Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Essentieel is hoe ministers én parlement degelijk beleid voeren aan de hand van heldere, serieuze uitgangspunten. Stel duidelijke doelen. Beloof niet wat je niet aankunt. Wees duidelijk en eerlijk over de resultaten.Duisenberg noemt het regeerprogramma van het kabinet-Schoof wat betreft zulke beginselen van goed bestuur ‘teleurstellend’. Doelen, resultaten en instrumenten zijn vaag of ontbreken soms geheel.   Zo zijn de ramingen voor het beleid van Asiel en Migratie al zo'n twintig jaar een rommelpot. Voortdurend moet met noodmaatregelen bijgesprongen worden en dat is erg duur, inefficiënt en zet mensen soms letterlijk in de kou. Als het kabinet dit terrein zo belangrijk acht, zou juist hier realistisch ramen en plannen voorop moeten staan.   Ook de enorme bezuiniging van 22% op de uitgaven voor rijksambtenaren is wel erg ondoorzichtig. Duisenberg constateert dat het aantal ambtenaren alleen maar stijgt, ook de inhuur van externen, en dat een fundamentele aanpak alleen lukt als overheidstaken veel eenvoudiger ingericht worden. "Begin dan meteen met de WIA."   Hiermee dreigen miljarden aan gaten in de kabinetsplannen. "Dat zijn uitgestelde teleurstellingen die je nu al ziet aankomen. Dan moet je bijsturen en corrigeren." Zo stelt het kabinet dat Nederland ‘de top van de mobiliteit wil zijn’. Duisenberg: "Wat is dat, de top? Als je dat niet concreet maakt en de plannen niet kunt financieren, is dat geen serieus beleidsdoel." Zeker niet als tegelijkertijd bruggen op instorten staan.   Bovendien blijven zaken liggen die juist veel kunnen opleveren. Het saneren van ondoelmatige fiscale regelingen kan 30 miljard euro besparen. "Stoppen tenzij. Dat is dan de stelregel voor effectief beleid." Duisenberg stelt vast dat het kabinet hier aanvankelijk slechts 250 miljoen wilde besparen en inmiddels nog minder. “Dat schiet niet op.”Bij Defensie zijn de uitdagingen enorm. "Kwetsbaar" zegt Duisenberg eufemistisch. Niet alleen blijkt de beveiliging er nog steeds volstrekt niet op orde - zelfs bij de cruciale kabels voor cyberverkeer - ook blijft veel op de plank liggen of onuitgevoerd. De aangekondigde expansie van uitgaven roept vooral kopzorgen op. Duisenberg maant dat men hier ‘écht realistisch ramen moet’; ook met de NAVO-partners samen zodat niet ieder land voor zich maar aanrommelt.    Beloven wat je helemaal niet aan kunt, is - zeker hier - funest. En dan blijkt ook nog dat Nederland de afspraak om 2 procent van het bnp aan defensie te besteden alleen op papier blijkt te halen. De Rekenkamer ontdekte verschil tussen de veel te positieve raming bij Financiën vergeleken met het behaalde resultaat op Defensie. Dit wegmoffelen wekt weinig vertrouwen in aanloop naar de NAVO-top in Den Haag.    Geen wonder dat de Rekenkamer in NAVO en in EU-verband nadrukkelijk actief wordt. Duisenberg vertelt over een alliantie met de Duitsers, Tsjechen en Slovenen om verantwoording van defensie-uitgaven beter te borgen.Ook vertelt hij over een fors conflict met minister Eelco Heinen (Financiën) over hoe Nederland zijn nationale balans formuleert en daar toezicht op houdt. Nederland is hier 'een Asterix-dorpje' in Europa.Juist omdat na de bankencrisis, de coronacrisis en de energiecrisis de situatie weer meer op orde is gekomen, is de Rekenkamer streng. Ook naar de Tweede Kamer. Zij moet haar budgetrecht actiever hanteren, bijvoorbeeld door de speciale controle-aanpak bij 'grote projecten' veel vaker en stevig in te zetten. "Doen wat je belooft," zegt Pieter Duisenberg.***Verder luisteren504 - Een jaar HOOP, LEF EN TROTS501 - Den Haag zonder Omtzigt en een Voorjaarsnota zonder beleid493 - Het belastingkaartenhuis wankelt476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven410 - De Pirouette van Putters382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland349 - Woensdag gehaktdag: de regering zakt door het ijs, waarschuwen Rekenkamer en Raad van State291 – De dubbele jaren van staatssecretaris Marnix van Rij275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen268 - En hoe moet het dan met Prinsjesdag? Het radicale plan van Sigrid Kaag247 - Belastingheffing in box 3: hoe de Hoge Raad de wetgever op de vingers tikt en opzadelt met een hels karwei147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving144 - Laura van Geest, voorzitter Autoriteit Financiële Markten120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan112 - Snels en Sneller: Tweede Kamer moet uitgaven strenger controleren104 - Nederland belasting doorsluisland100 - Nederland in Europa: lusten en lasten door de eeuwen heen17 - Hoe Rekenkamerpresident Arno Visser de overheid controleert***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:07:29 – Deel 200:38:29 – Deel 301:09:51 – Deel 401:19:40 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Robert Francis Prevost, de Amerikaan die een groot deel van zijn leven in Peru werkte, verraste als nieuwe paus meteen. Vooral ook met zijn nieuwe naam. Die was een heel bewuste, ideologische keuze, onderstreepte hij zelf. De erfenis van zijn voorganger Leo XIII is voor Leo XIV van grote betekenis in tijden van geopolitieke omwenteling; technologische en industriële revolutie en hun impact op de samenleving.Om deze nieuwe paus en zijn visie op de wereld te doorgronden moet je dus Leo XIII leren kennen. Zijn levensverhaal is fascinerend, maar zijn betekenis als ideologisch denker en politiek dier is pas echt van historische allure. Jaap Jansen en PG Kroeger vertellen over Gioacchino Pecci, edelman uit Siena, geboren in 1810. De oudste mens ooit op film (hier en hier) en als zanger in een audio-opname.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***De scholier Gioacchino bleek net als zijn oudere broer Giuseppe razend slim en leergierig. Hij groeide op onder Napoleon en beleefde nationale revoltes, de komst van de democratie, mobiliteit en massamedia, industrie en arbeidersbeweging, stoomschepen, treinen, telegraaf, technologie en wetenschap in een razend tempo. Heel zijn lange leven was hij gretig en nieuwsgierig en opende de geesten van tijdgenoten voor nieuwe ideeën en overtuigingen.Met 27 al was hij een dapper bestuurder die de Camorra bij Napels hard aanpakte, op zijn 33ste topdiplomaat in Brussel en de CEO van het Vaticaan voor een spijkerhard-conservatieve paus die best snapte dat hij zo'n talent niet kon negeren. 1878 werd hij zelf 'opvolger van Petrus'. En bleek als Leo XIII een wervelwind.Politiek moest hij meteen knokken met de briljante Duitse rijkskanselier Otto von Bismarck. En won. Hij maande katholiek Frankrijk vrede te sluiten met een seculiere liberale staat om polarisatie of erger te vermijden. Hij publiceerde reeksen politieke en spirituele boodschappen en verblufte met een openlijke verzoening van wetenschap en geloof. Leo XIII ontving in audiëntie zelfs sciencefiction-romancier Jules Verne!Faam verwierf hij met de encycliek 'Rerum Novarum', oftewel ‘Over de nieuwe dingen’. Het was een doorwrochte ideologische en filosofische afrekening met het reactionaire denken van zijn voorgangers sinds de Franse Revolutie in 1789. Hij sleurde de rooms-katholieke kerk de werkelijkheid van de industriële, geglobaliseerde wereld in.Met de nodige lef analyseerde hij hoe het kapitalistische liberaal-economisch denken en het socialistische denken en zijn collectivisme de kern van de samenleving en de menselijke waardigheid niet goed begrepen. Beiden maakten de mens een slaaf van materialisme en van de anonieme machten van markt en staat.Zijn alternatieve filosofie ging uit van politieke begrippen die wij ook nu nog als actueel en modern herkennen. Van subsidiariteit, rechten van werknemers en werkgevers en 'polderen' tot 'civil society', vrijheid van vereniging en het 'bonum commune'.In de jaren na 1880 drong dit ook buiten het katholieke milieu door. In Nederland bijvoorbeeld bij mensen als de antirevolutionair Abraham Kuyper en de sociaal-liberaal Sam van Houten met hun nadruk op 'de sociale kwestie'.In zijn strijd met Bismarck zorgde Leo XIII ervoor dat de Duitse katholieken de Duitse staat accepteerden en dat zij zich konden verenigen. De 'Zentrumspartei' werd het politiek thuis voor mensen als Konrad Adenauer en fuseerde na 1945 met protestantse groeperingen in de CDU. De sociale markteconomie en de Europese verzoeningsgedachte stammen direct uit de ideologische filosofie in Rerum Novarum.De nieuwe paus Leo XIV bouwt daar expliciet op voort. Hij spreekt van ‘de schatkist van de sociale leer’ van Leo XIII voor de 21e eeuw. Juist in ‘deze andere industriële revolutie en de ontwikkelingen in het terrein van artificiële intelligentie’ biedt Leo XIII actuele antwoorden voor ‘de verdediging van menselijke waardigheid, gerechtigheid en het werk van mensen’. Het zou dus logisch zijn als de nieuwe paus in 2026 op de 135ste verjaardag van Rerum Novarum dat denken met een eigen 'AI encycliek’ een nieuwe impuls geeft.Habemus Papam!***In deze aflevering noemden we de boeken:Jürgen Osterhammel – De metamorfose van de wereld (Atlas Contact)Giuliano da Empoli – Het uur van de wolven (Atlas Contact)***Verder luisteren451 - 75 jaar Duitse Democratie403 - Sam van Houten, een eeuw lang verrassend dwars373 - Nederland en België: de scheiding die niemand wilde339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt282 - Hoe Sammy Mahdi - de nieuwe Vlaamse leider - de christendemocraten er weer bovenop wil helpen274 - Thorbecke, denker en doener242 - Adrianus van Utrecht, de Nederlandse Paus222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa110 - Overleggen in crisistijd: Hans de Boer en Han Busker, voorzitters van de Stichting van de Arbeid55 - De geboorte van het poldermodel50 - De politieke strijd om de vrijheid van onderwijs47 - Konrad Adenauer, de eerste bondskanselier***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:36:01 – Deel 201:04:46 – Deel 301:15:32 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het gejuich hield maar niet op toen Donald Trump Democraat Kamala Harris versloeg. Radicaal-rechtse partijen in Europa zagen hun gelijk bevestigd, hoopten op rugwind uit Washington en een geestverwant die hun megafoon zou zijn. Maar intussen stokt het gejubel. Radicaal-rechts zwijgt bedremmeld. Niemand bedelt nog om een feestelijke ontvangst met diner in Mar-a-Lago.Integendeel, noteren Jaap Jansen en PG Kroeger. Radicaal-rechts Europa spat uiteen. Waar ze bij Trump op hoopten gebeurt juist niet en wat Trump wél doet jaagt de landen in Europa in elkaars armen en radicaal-rechts uiteen. En Trump? Die prijst opeens Ursula von der Leyen als ‘fantastic’. Ook zijzelf moet daar even aan wennen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Allereerst kreeg Trump zijn 'vrede in Oekraïne binnen één dag' allerminst voor elkaar. De verwachting dat daarmee juist radicaal-rechts als het vredeskamp zou worden gezien en Vladimir Poetin Europa snel weer gas kon leveren bleek een fata morgana.Bovendien negeert Trump zijn belangrijkste vazal in de EU, Viktor Orbán, inmiddels geheel. Ook Washington heeft door dat Orbán politiek geïsoleerd is en bij komende verkiezingen wel eens een forse nederlaag zou kunnen lijden. En wat Orbán overkomt, kan dus iedereen gebeuren.Ook de hoop dat met Trump de 'anti-woke agenda' extra impuls zou krijgen is de bodem in geslagen. Europese burgers kunnen niks met een beeldentuin van Amerikaanse helden, ruzie met Harvard, met musea en het operahuis in Washington DC of de Pentagon-oorlog tegen 'DEI' en gedoe over transgenders. Trumps warrigheid leidt zo vooral af van wat radicaal-rechts in Europa wil agenderen.Nota bene op het thema dat hen het meest verbindt is de teleurstelling extra groot. PVV-minister Marjolein Faber vond 'trumpiaans' te worden genoemd eerst nog best een compliment. Maar juist bij migratievraagstukken helpt Trump zijn geestverwanten helemaal niet.Trumps obsessie met de grens met Canada en het beschimpen van dat brave buurland of met deporaties naar El Salvador stoten velen in Europa af. En bij het hoopvolle herstel van relaties met Syrië heeft de EU niets aan hulp van het duo Poetin en Trump.Steeds duidelijker blijkt dat radicaal-rechts geen serieus antwoord heeft op de demografische vraagstukken. Landen als Hongarije en Italië moeten juist vele migranten werven om de basisvoorzieningen overeind te houden. PVV-vicepremier Fleur Agema ondervindt inmiddels dat arbeidsmigratie op haar terrein – de zorg – onontbeerlijk is. En radicaal-rechts zwijgt nu Von der Leyen en Emmanuel Macron geschoffeerde Amerikaanse R&D-toppers naar de EU willen lokken.Nergens is de ramp voor radicaal-rechts zo groot als bij de economische en geopolitieke machtsverhoudingen. Ten principale was men op die vleugel tegen vrijhandel en protectionistisch, net als radicaal-links. Maar nu Trump stelt dat de EU er is ‘om Amerika te naaien’, zien we radicaal-rechts uiteen spatten.In het Europees Parlement werd dit vorige week spectaculair zichtbaar. De Franse aanvoerder van 'de Patriotten' vindt Von der Leyen niet hard genoeg optreden tegen Trump en zijn heffingen. Jordan Bardella roept dramatisch ‘Ontwaakt Europa!’ voor ‘het gevaar’ van Trump én Xi Jinping. Klassiek mercantilisme - als van Lodewijk XIV tegen Johan de Witt - uit de mond van Marine le Pens opvolger!De PVV vindt precies het omgekeerde. Sebastian Kruis prijst de Commissie met warme woorden en benadrukt hoezeer met Trump gepolderd moet worden om de vrijhandel te redden.Radicaal-rechts zit ook klem bij Trumps eisen aan Europa inzake defensie. De PVV vindt 2 procent van het bnp voor Defensie wel genoeg, bleek in de Tweede Kamer. En intensieve samenwerking van nationale legers is niet de bedoeling, vindt de PVV. Veel kiezers denken daar intussen heel anders over.Trump werd voor wie hem in Europa eerder zo bewierookten van idool, profeet en rolmodel in korte tijd risico en schrikbeeld. En om het voor de verdedigers van het 'joods-christelijk avondland' allemaal nog erger te maken verscheen vorige week plots een nieuw Amerikaans icoon. Habemus Papam!De nieuwe paus Leo XIV beschimpte Trump en JD Vance, bepleitte dialoog en het bouwen van bruggen in plaats van polarisatie en nam het vurig op voor Oekraïne. Ook dat nog.***Verder luisteren497 – De krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump494 - Trumps aanval op de geschiedenis en de geest van Amerika484 - Hoe Trump chaos veroorzaakt en de Europeanen in elkaars armen drijft478 - Was Hitler een socialist?476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag379 - Migratie: het werkelijke verhaal169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie48 - Wilders gewogen: Koen Vossen en Gerrit Voerman over de PVV***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:37:51 – deel 200:56:42 – Deel 301:05:21 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een jaar geleden kwamen PVV, VVD, NSC en BBB met hun hoofdlijnenakkoord. De belofte was niet gering: 'HOOP, LEF EN TROTS'. Of, in een eerder concept: 'Bouwstenen voor doorbraken'. Dat zou een kabinet van experts vervolgens uitdiepen tot een regeerprogramma. En dat zou worden voorzien van een serie maatschappelijke akkoorden, zodat het draagvlak veel breder kon zijn dan bij vier fracties in de Tweede Kamer alleen.Jaap Jansen en PG Kroeger wandelen door de geschiedenis van het eerste jaar van de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB en noteren een reeks opvallend consistente politieke patronen. En noteren bijna vergeten momenten waarvan we nu begrijpen dat zij grote impact kregen. Geert Wilders kreeg drie keer op rij niét wat hij verlangde en nam wraak op Dick Schoof en zijn coalitiecollega's.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Wat zien we nu? Het is opmerkelijk achteraf dat de twee cruciale documenten voor het slagen van deze coalitie nooit in de Kamer besproken zijn op inhoud en betekenis. Noch de rechtsstaatverklaring noch het regeerprogramma. Het waren papieren tijgers, een soort wapenstilstandsverdrag.De enige politicus die de verklaring écht benutte was Geert Wilders. Hij rekt deze voortdurend op met zijn erupties in sociale media die de premier en NSC weigeren 'te recenseren'. Dat benut hij vervolgens ook voor zijn eigenstandige buitenlandse politiek op het wereldtoneel, die bedremmeld zwijgend wordt geslikt.Vanaf het onderhandelingsproces dat het hoofdlijnenakkoord dankzij het duo Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol opleverde, is de coalitie met die methode blijven overleggen. Steeds kwam er uit de koker van de vier fractieleiders een conclusie, die inhield dat men akkoord was met verdaging van de voorgenomen besluiten.In plaats van regeringsarbeid door ministers kwam een permanente kabinetsformatie tussen fractievoorzitters, waarbij overeenstemming op concrete beleidspunten vaak wordt uitgesteld. Zowel bij Prinsjesdag als bij de Voorjaarsnota was dit de werkwijze die conflicten en hun oplossing vermeed.Kabinet en coalitie kennen geen gezamenlijk aanvaard en geregeld consensusmechanisme. Zowel tussen de Kamerfracties niet als evenmin binnen het kabinet of tussen kabinet en fracties. De premier kan dat mechanisme niet vormen, omdat hij 'van niemand' is. De vier vicepremiers zijn door de fractieleiders politiek gemarginaliseerd.Een onthullend interview met NSC-staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen schilderde de effecten hiervan. Premier, minister van Financiën en hijzelf zaten urenlang in een antichambre te wachten op een sein van de fractieleiders, terwijl ondersteuning door experts niet welkom bleek. De enige die als een soort oliemannetje weet te opereren is Geert Wilders, zoals ook bleek bij de Onderwijsbegroting.De machtsverhoudingen zijn in het jaar sinds ‘HOOP, LEF EN TROTS’ drastisch veranderd. De coalitie bestaat gezien de peilingen feitelijk nog uit twee partijen die samen zo'n 50 zetels halen. De eerst zo gehavende oppositie is krachtig terug als politieke factor – ook vanwege het belang van de Eerste Kamer.Naast het onvermogen van kabinet en coalitie is de herverkiezing van Donald Trump van cruciale betekenis gebleken. Zijn aantreden zorgde voor een volledig ander discours over volledig andere prioriteiten dan de coalitie in mei 2024 zich kon voorstellen. Europa, defensie, handelsoorlogen, recessie, monetaire orkanen en 'strategische autonomie' slaan nu de klok.Pogingen tot afleiding met lintjes, 130 kilometer of tripjes naar de Efteling werken inmiddels averechts. Binnen de PVV-gelederen breekt openlijke onmin uit door irritaties tussen hun bewindslieden en met Wilders. De teloorgang van Pieter Omtzigt en zijn partij, de motie-Eerdmans en de instorting van de plannen tot woningbouw destabiliseren kabinet en coalitie.In de zomer moet bovendien een lijn gevonden worden over de Europese meerjarenbegroting. Van enige samenhang is geen sprake en de Nederlandse begroting is op weg naar een tekort boven de kritische grens van 3 procent van het bruto nationaal product. Daarmee kan Nederland in Brussel slechts hoon oogsten. Zijn we hiermee terug in voorjaar 2012, toen Geert Wilders wegvluchtte voor Brusselse consequenties?***Verder luisteren501 - Den Haag zonder Omtzigt en een Voorjaarsnota zonder beleid497 – De krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump495 - De zeven burgeroorlogen van Dick Schoof493 - Het belastingkaartenhuis wankelt491 - De voortdurende twijfels van Nieuw Sociaal Contract480 - De dilemma's van links474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag410 - De Pirouette van Putters400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt393 - Op naar een extraparlementair kabinet!***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:34:04 – Deel 201:04:59 – Deel 301:25:33 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een nieuwe Duitse regering van twee klassieke partijen – CDU en SPD, aangevuld met de Beierse CSU - zou voorpaginanieuws moeten zijn voor heel Europa. De CDU-bondskanselier is bijna 70, maar Friedrich Merz was nooit eerder minister. En van de SPD is Boris Pistorius de cruciale minister; de minister van Defensie is de enige die mag blijven. Vicekanselier is Lars Klingbeil op Financiën.Jaap Jansen en PG Kroeger noteren dat hun beleidsplan gewaagd is. En CDU en SPD komen met nieuwe mensen en een generatiewissel. Met hen zullen ze de stagnatie van de Duitse economie, de groei, de innovatie en het bestuur moeten overwinnen. Duitslands lot raakt heel Europa en zeker ook Nederland.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Merz wil primair een 'buitenlandpolitieke kanselier' zijn. Geopolitiek en Europees moet heel veel gebeuren en Duitsland staat nogal op achterstand, vreest hij. Zijn ruw ontwaken over Donald Trump, JD Vance en Vladimir Poetin belichtte hij scherp op het congres van de Europese Volkspartij in Valencia.De as met Frankrijk en het ‘Weimar Format' met Polen erbij krijgen hoge prioriteit. Merz richt geopolitiek een Nationale Veiligheidsraad op, wat samenhangt met het aanbod van Emmanuel Macron van een atoomschild voor Europa. Pistorius botste meteen al fors met Trumps minister van Defensie Pete Hegseth, wat de route naar de NAVO-top in Den Haag niet gemakkelijker maakt.Binnenlands zal er daarom politiek veel te doen zijn voor sleutelfiguren als Thorsten Frei (chef van de bondskanselarij) en CSU-minister van Binnenlandse Zaken Alexander Dobrindt in intensieve afstemming met SPD-aanvoerder Lars Klingbeil op Financiën.Voor de coalitie als geheel zullen de partijchefs Merz en Klingbeil samen een pakkend thema moeten vinden. Waar Olaf Scholz faalde, staan zij hier extra onder druk. Angela Merkel weet alvast raad.In de oppositie is het niet minder tumultueus. De AfD staat op scherp nu de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst, de Verfassungsschutz, de partij officieel heeft bestempeld als ‘bewezen rechtsextremistisch’.De Groenen zijn gefrustreerd, al hielpen ze de coalitie bij de start juist krachtig. De verrassendste rol kunnen de geheel verjongde Die Linke weleens gaan spelen.Of wordt de ware oppositieleider misschien CDU-fractieleider Jens Spahn? Profileert hij zich straks tegen de SPD - en dus ook tegen Merz - voor zijn eigen kansen? En hoe gretig is de Beierse CSU-leider Markus Söder nog? Ruikt hij zijn laatste kans? Is de 70-jarige Merz daardoor snel een zwakke schakel of denkt hij: de grote Konrad Adenauer begon op z’n 73ste als bondskanselier en bleef eindeloos lang?En Olaf Scholz? Is die nu al vergeten? Op zijn laatste dag liet hij de militaire kapel van de Bundeswehr de Beatles, Bach en Aretha Franklin spelen: graag een beetje respect, ja!***Verder luisteren490 – Duitslands grote draai. Friedrich Merz, Europa en Nederland483 - Friedrich Merz, eerzuchtig en onbesuisd497 – De krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump492 – Macrons Europese atoombom484 - Hoe Trump chaos veroorzaakt en de Europeanen in elkaars armen drijft476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"467 - De twee levens van Angela Merkel465 – Nederland en Duitsland, labiel en leiderloos. En: de opmerkelijke overeenkomsten met Noordrijn-Westfalen451 - 75 jaar Duitse Democratie421 - Bewonderd en gevreesd. De memoires van Wolfgang Schäuble399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke366 - De zieke man van Europa: hoe komt Duitsland uit de economische verlamming?321 - Umwertung aller Werte - Parijs en Berlijn van elkaar vervreemd op hun eigen feest302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke290 - Bondskanselier Olaf Scholz en de razendsnelle ontwikkeling van de EU47 - Adenauer, de eerste bondskanselier***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:33:32 – Deel 201:04:58 – Deel 301:20:00 - EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Aan de vooravond van Dodenherdenking en Bevrijdingsdag herdenken we niet alleen, maar herkennen ook. Dat is leerzaam, maar ook confronterend. Het boek De tien van Den Haag van Stephan Steinmetz is dat zeker in tijden dat ambtenaren worstelen met vragen van loyaliteit. In Amerika bij de omgang met de regering-Trump. En ook in eigen land met vragen over controversieel beleid.Jaap Jansen en PG Kroeger praten met Stephan Steinmetz over de belevenissen van de tien hoogste ambtenaren op de Haagse ministeries toen in mei 1940 Nazi-Duitsland Nederland binnenviel en al na enkele dagen dwong tot capitulatie.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand.com - gebruik de code betrouwbarebronnen500 bij je eerste investering (geldig t/m 31 mei 2025)Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Ineens stonden de secretarissen-generaal moederziel alleen, zonder gezamenlijke beleidslijn. Met een naar Londen gevluchte regering die radeloos was en met een vijandige overwinnaar die scherp had afgewogen hoe de Nederlanders te paaien en te onderwerpen. "Maak er het beste van", zei minister Pieter Sjoerds Gerbrandy bij het afscheid tegen zijn SG.Steinmetz vertelt met rijke details hoe de ambtelijke top niet alleen een eigen werkwijze moest vinden - die was er voorheen nauwelijks - maar ook moest leren omgaan met een bezetter die geheel anders te werk ging dan waar men zozeer voor gevreesd werd. Een merkwaardige mengeling van opluchting, daadkracht, argwaan en onbestemde vrees nam de overhand. En stiekem waren 'de tien' zelfs blij dat ze zonder ministers, parlement, verdeelde partijen en verzuilde polder nu eens flink en 'modern' aan de slag konden.Adolf Hitler wilde ‘het Germaanse broedervolk’ paaien en de Nederlandse economie inzetten voor zijn oorlogsmachine. Steinmetz laat zien hoe bij alle geruststellend klinkende boodschappen - ook over 'het Jodenvraagstuk'- al in de zomer van 1940 doelgericht werd gewerkt aan de voorbereiding van het maatschappelijk isolement en de ondergang van Joden - ook in Nederland.De tien SG's kozen daarbij voor een lijn van formele samenwerking met de bezetter, om bestuur, economie en grondwettelijke rechten zoveel mogelijk overeind te houden. En ze ontdekten dat ze met de bezetter - onder leiding van Hitlers 'stadhouder' Arthur Seyss-Inquart - één doel deelden: NSB’ers zoveel mogelijk buiten de deur houden.Zo probeerden ze vanuit een defensieve houding te doen wat de vader van Jan de Koning zijn tienerzoon destijds voorhield: 'het onderscheid tussen een greppel en de laatste gracht' in de gaten houden. Dat ze zich met hun houding op ‘een hellend vlak’ begaven, beseften sommigen al aan het begin van de bezetting. Anderen hielden zich vast aan hun drijfveer ‘erger te voorkomen'. De sterke man onder de SG's, Hans Hirschfeld, noemde het de principiële keuze tussen 'Gesinnungsethik' en 'Verantwortungsethik', naar de terminologie van Max Weber.Een manier om de dialoog met Seyss-Inquart en zijn staf gaande te houden was het niet agenderen van mogelijke conflictstof, maar wel formele protesten uiten als het niet anders kon. Daarna poogden ze de scherpe kantjes eraf te halen, vaak met procedurele trucjes. Toen Joodse Nederlanders geen parken meer mochten bezoeken, ontstond een hele discussie over de definitie van 'een park'.Intussen kaapte de bezetter een perfectionistisch ambtelijk project dat het mogelijk maakte iedere inwoner nauwkeurig te identificeren en registreren. Stephan Steinmetz laat zien hoe naïef professionalisme, cowboygedrag en gebrek aan toezicht vanuit de top rampzalige gevolgen kreeg.Ondertussen droegen veel Nederlanders op de verjaardag van prins Bernhard een anjer – als stil protest. De aanhankelijkheid aan het Oranjehuis deed Nazi-propagandachef Joseph Goebbels tijdens een bezoek aan Den Haag in woede ontsteken. Steinmetz vertelt buitengewoon beeldend van een confrontatie tussen Hermann Göring en opperbevelhebber Winkelman.De NSB buiten de deur houden lukte uiteindelijk niet. Allengs werden Duitsgezinde SG's in vacatures benoemd. Toch probeerden de resterenden van de oorspronkelijke tien ook met hen erbij het land draaiende te houden. De bezetter besefte dat met name Hirschfeld onmisbaar was voor de economische situatie en de loyaliteit van het bedrijfsleven.Hoogst opmerkelijk - en verrassend actueel - is hoe hij de land- en tuinbouw drastisch aanpakte om mogelijke hongersnood te voorkomen. Niet minder hoe hij zo nodig bruut de confrontatie zocht als geweld dreigde, bijvoorbeeld bij een mijnstaking. "Wilt u kolen of lijken?" zei hij ijskoud tegen de generaals.Na de bevrijding werden de SG's vooral beoordeeld op wat zij hadden gedaan om 'het verzet' te helpen. Dat zij hun taak zagen als 'erger voorkomen', de NSB tegenhouden en 'het land draaiende houden' werd minder zwaar gewogen.Des te opvallender is dat de regering na 1945 Hirschfeld toch hoge posten bleef gunnen. Impliciet besefte men blijkbaar dat "Maak er het beste van" het enige was, dat hem en zijn collega's was meegegeven in onmogelijke omstandigheden.***Verder luisteren322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld105 - Dagelijks leven in Nazi-Duitsland478 - Was Hitler een socialist?314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht479 - Winston Churchill. Staatsman. Redenaar. Excentriekeling.32 - Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos (vanaf 1 uur 3)300 - Ethische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'441 - Extra zomeraflevering: boekenspecial! (oa over de secretarissen-generaal)186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan489 – Trump, Musk en de aanval op de privacy408 – FBI-chef J. Edgar Hoover, de machtigste ambtenaar van Amerika208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:52:00 – Deel 201:38:00 – Deel 302:00:51 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het voltrok zich gelijktijdig. Pieter Omtzigts vertrek en in de coalitie het rommelige compromis over de Voorjaarsnota. Dat ze samenhangen lijdt geen twijfel. Terwijl NSC rondbazuinde hoe tevreden men was nadat dapper was gedreigd met een breuk, besloot de partijleider zonder enig intern overleg met partijintimi dat het genoeg was geweest.Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren hoe eerlijk Omtzigts uitzwaaifilmpje was en wat er nu eigenlijk echt in de Voorjaarsnota is geregeld.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***In de kern heeft de coalitie alle wezenlijke dossiers en maatregelen uitgesteld, soms voor meerdere jaren. Als er ook maar iets mis gaat – de wereldeconomie! – schendt Nederland de norm van maximaal 3% begrotingstekort van de landen in de Eurozone.De financiële ingrepen werden niet gedaan door de ministerraad onder premier Dick Schoof, maar door de vier fractieleiders en hun secondanten. Met Omtzigt als zoom-deelnemer op afstand. Ze vonden elkaar na een marathon-overleg van 25 uur met heftige botsingen in het vooruitschuiven van bijna alles naar de ‘augustusbesluitvorming'.Er werd € 6 miljard euro 'onder-uitputting' als 'kasschuif' verplaatst. Voor een rechtgeaard VVD'er als minister Eelco Heinen (Financiën) vloeken in de Kerk van de Zalmnorm. Zo kon hij de miljardeneisen van NSC en BBB onderschoffelen. Dat was hem wel wat waard.Uitgesteld werden het stikstof-probleem, klimaat- en energie investeringen, defensie-investeringen, woningbouw, arbeidsmarkttekorten en het Europese begrotingskader voor de komende zeven jaar. Opvallend is dat grote klappen vallen in de portefeuilles van alle vier de vicepremiers. Elke fractieleider heeft zijn of haar vicepremier als baksteen laten vallen.Premier Schoof zat hierbij te antichambreren voordat hij het vliegtuig naar Japan pakte voor een uitje naar de wereldtentoonstelling. Hoe hij als irrelevant behandeld werd, herinnert PG aan de vernederingen die in het kabinet Van Agt/Wiegel (1977-1981) VVD-minister Arie Pais zijn CDA-collega Frans Andriessen aandeed.Eelco Heinen schetste de gebeurtenissen kleurrijk in De Telegraaf. Drie van de vier partijleiders bleken onverantwoordelijke, amateuristische knoeiers. Tot enige financiële dekking voor hun eisen voor de achterbannen bleken ze niet in staat. Serieuze besluiten werden niet genomen.De werkwijze van de coalitie was intussen diametraal omgekeerd aan wat Omtzigt had laten vastleggen door informateur Kim Putters. Het opschuiven naar augustus werd bovendien door minister Heinen direct lamgelegd: een dreigende recessie in plaats van de miljarden aan meevallers waar NSC mee schermde zou voorlopig dwingen tot uiterste prudentie.Omtzigts vertrek leek de fundamenten onder het kabinet verder te doen wankelen, toen de nieuwe NSC-chef Nicolien van Vroonhoven gretig inging op gedachtenspinsels over een verzoening en fusie met oppositiepartij CDA. Alleen bleek zij de historie van haar - slechts anderhalf jaar oude - club niet helemaal scherp te hebben. Al blijft verzoening wel een nobele paasgedachte.Helder werd in elk geval dat de beslissingen van de coalitie en de capitulatie van de ministers voor de echte chefs ervoor zorgden dat ons land niet klaar is voor grote ontwikkelingen. Niet voor de NAVO-top in Den Haag in juni. Niet voor de Europese meerjarenbegroting. Niet voor het aantreden van de nieuwe Duitse regering en haar enorme investeringsprogramma. En niet voor de concrete uitvoering van het Rapport-Draghi als investeringsprogram voor Europa in turbulente tijden.***Verder luisteren495 - De zeven burgeroorlogen van Dick Schoof491 - De voortdurende twijfels van Nieuw Sociaal Contract490 – Duitslands grote draai. Friedrich Merz, Europa en Nederland477 - De VVD staat sterk, maar zit ook klem474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt393 - Kabinetsformatie 2024: op naar een extraparlementair kabinet!372 - Nieuwe partijen als Nederlandse traditie - en de afgrond die altijd weer dreigt364 - Een krankzinnige campagne (oa over de ideologische grondslag van NSC)438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider425 - Een oprecht akkoord***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:45:39 – Deel 201:07:51 – Deel 301:30:35 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Geen Nederlands politicus steeg zo jong zo hoog en stortte na 19 jaar op de toppen van de macht in Europa zo diep de afgrond in. Het is het verhaal - en een indrukwekkende tentoonstelling in Dordrecht - van een politiek leven in tijden van mercantiele macht wereldwijd en expansie over heel de aardbol. Van een leven in tijden van ongekende weelde en culturele bloei. Ook een leven van intellectuele brille en vriendschappen en een verhaal van een grote liefde. Een leven dat gruwelijk eindigt. In een staatsgreep, moord en een wanhopige oorlog tegen de grootmachten van Europa. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in deze vijfhonderdste editie van Betrouwbare Bronnen in het leven en werk en de mens Johan de Witt (1625 - 1672). In dit verhaal komen alle thema’s samen die deze podcast sinds het begin in 2018 kenmerken. Van Habsburg tot Lubbers. Van Rutte tot India. Van Kissinger tot West-Afrika, innovatie, wetenschap, kunsten, Machiavelli, de Oranjes en krachtige vrouwen. Gast is kenner en romancier over Johan de Wit, Jean-Marc van Tol, zonder wie er bovendien geen Fokke & Sukke zouden zijn. We duiken in vragen als 'Had De Witt humor?' 'Haatte hij de Oranjes heus zo erg?' 'Wat was zijn geheim als wiskundig genie?'   ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Vrienden kunnen meedingen naar een van de vijf door Uitgeverij Catullus beschikbaar gestelde exemplaren van Vrouwen rondom Johan de Witt met een exclusieve tekening door Jean-Marc!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Johan de Witts jeugd was die van een razend slimme scholier in Dordrecht; een bemiddelde jongen die op 'Grand Tour' kon gaan. Plots werd hij politicus in een diepe politieke crisis. Hijzelf en zijn omgeving ontdekten toen zijn uitzonderlijk talent voor 'persuasie'. Doordacht, bijna wiskundig-rationeel argumenteren en overtuigen.De Witt bleek een volleerd polderaar, een subliem onderhandelaar, scherp rekenaar met macht, geld, timing en daadkracht. Verrassend modern ook zijn bewuste soberheid en scherp oog voor integriteit. Er zit veel Mark Rutte in hem en minstens zoveel Ruud Lubbers.Hij saneerde krachtdadig en uitermate effectief de begrotingschaos van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Zijn wiskundig vernuft bleek onmisbaar. Zijn visionaire investeringen in wetenschap, innovatie en kunsten vormden het fundament voor zijn 'nationaal groeifonds' waarmee hij over jaren kon investeren in de meest geavanceerde, technologisch up to date zeemacht. Zijn admiraal Michiel de Ruyter konden rekenen op het allerbeste van hightech der marine.  De Witt was geen dorknoper. Hij ging met een leuke Nassau-prinses naar de kermis en genoot met volle teugen. Roddels gonsden over het Binnenhof. Hij speelde viola da gamba en was een gangmaker op feesten en partijen. Maar zijn echte passies waren zijn innig geliefde Wendela Bicker, mathematische raadsels en regeren.   Vanuit een klein ambtelijk vertrek in het gebouw waar in onze tijd de Eerste Kamer zit, leidde hij met enkele klerken het Republikeins bewind dynamisch en met korte lijnen.  Met zijn netwerk van 'de vrunden' regeerde hij de Staten van Holland, de Staten-Generaal, de hele Republiek, maar ook over de machtsverhoudingen in Europa en de wereldwijde koloniale handelsimperia. Onder zijn bondgenoten zelfs de sultan in Istanboel en de Mughal heersers van India.Twee mensen met een groot machtsinstinct en grote allure als vorsten waren cruciaal voor zijn succes. En voor zijn ondergang. Oranje-weduwe Amalia van Solms koos - in het belang van haar strategie voor de dynastie - voor een alliantie met Johan de Witt, tegen de manipulaties van het Britse hof.  De jonge koning Lodewijk de Veertiende van Frankrijk vleide 'mon bon ami et allié conféderé', maar kreeg allengs schoon genoeg van De Witts gedurige triomfen in het verdeel- en heersspel van de grootmachten. Lodewijk bleek een machiavellist waar zelfs De Witt door overrompeld werd. 'L'état c'est moi' hield een gewetenloosheid en strategische visie in die hij zich vermoedelijk niet kon voorstellen.Johans geopolitieke visie en zijn hondsbrutale militaire acties joegen de vijanden in Londen en Versailles in elkaars armen. Ineens trokken ze samen op tegen de mercantiele en koloniale oppermacht van dat kleine, overmoedige staatje aan de Noordzee. De Witt moest een kopje kleiner gemaakt. Hun oorlog mikte erop dat Frankrijk België, Brabant en Limburg zou kapen, Duitse vorsten het Oosten en Noorden van de Republiek en de Britten Holland en Zeeland als vazalstaatje onder Oranje bewind. Paniek brak los. Het volk was redeloos, het land reddeloos en de regering radeloos.De Witt verloor de greep op de Haagse politiek. De Oranje-factie greep de macht, hitste het volk op en liet Johan en zijn broer Cornelis in 1672 gruwelijk vermoorden.De jonge prins Willem III – als ‘Kind van Staat’ opgevoed onder leiding van Johan - won de oorlog met veel geluk en vernuft. Kissinger was niet voor niks zo'n bewonderaar van Willem III.  Zijn triomf in 'the Glorious Revolution' van 1688-89 - een soort anti-Brexit! - was postuum ook die van De Witt en zijn grootmoeder Amalia.400 haar geleden is Johan de Witt geboren. Met Jean-Marc van Tol belichten Jaap en PG vele nieuwe aspecten van zijn leven en werk. Zijn ruim 25.000 brieven die nu worden ontsloten, de documenten en kunstwerken in de grote expositie en de psychologische inzichten dankzij Van Tols romans maken het beeld van zo'n turbulent en rijk leven fris en vernieuwd. De Witt is weer helemaal van nu.***Verder lezenJohan de Witt en EngelandJohan de Witt en FrankrijkJohan de Witt en het RampjaarVrouwen rondom Johan de WittMuschBuatNog meer van Jean-Marc van Tol***Verder kijkenLezing Jean-Marc van Tol over Buat***Verder luisterenDe Witt en leiders na hem461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap (oa over De Witt en Oldenbarnevelt)De Witt en zijn tijd472 - Winterboekeneditie - Premiers, Leiderschap, Macht441 - Extra zomeraflevering: boekenspecial! (oa over de Bickers)08 - Paul Rem over Willem III, de Britten en Het Loo387 - Niets is zó politiek als opera - 100 jaar Maria Callas (oa over Lodewijk XIV, balletdanser)284 - Quatorze Juillet: komt onder Macron een einde aan De Gaulles Vijfde Republiek? (over Franse heersers)311 - De wereld volgens Simon Sebag Montefiore (oa over Minette)49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd158 - Aan zee is een land nooit klein: EU-voorzitter Portugal (oa: de relatie van Portugal met de Republiek)313 - Zweden, land met een roemruchte geschiedenis (rivaal van de Republiek)262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt (bondgenoot van de Republiek)48 - Adam Smith en De Welvaart van LandenDe Witt en zijn actualiteit200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing312 - Schurend verleden - over cancelculture, politiek en geschiedenis300 - Ethische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'350 - 100 jaar Henry Kissinger***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:42:27 – Deel 201:39:09 – Deel 301:57:31 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.