275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen

De kindertoeslagaffaire waarin sprake is van ‘institutioneel racisme’, eerder al de leegloop van het apparaat en nu het gedoe rond de spaartaks: de problemen bij de Belastingdienst zijn zo groot dat al op bladzijde 1 van het coalitieakkoord van Rutte IV staat dat onorthodoxe maatregelen noodzakelijk zijn.

Om burgers beter te beschermen zou Nederland naar Amerikaans voorbeeld een ‘Taxpayer Advocate’ moeten krijgen. In Amerika een instituut met 2000 medewerkers en in elke staat een of meer vertegenwoordigingen.

Als we in ons land zo’n Taxpayer Advocate al hadden gehad, dan had de kindertoeslagaffaire hoogstwaarschijnlijk voorkomen kunnen worden. Dat zegt Nina Olson, die van 2001 tot 2019 de Taxpayer Advocate was. Jaap Jansen en PG Kroeger praten anderhalf uur met haar over haar ervaringen in Amerika, die vaak opvallend lijken op wat er in Nederland mis is bij de belastingheffing en de uitkering van toeslagen.

Wat Olson als aanpak in vele jaren kon ontwikkelen is buitengewoon relevant en leerzaam voor politiek Den Haag. Zij schetst in de kern een leerproces voor alle betrokkenen op weg naar die veelgenoemde 'nieuwe bestuurscultuur'.

Enkele wezenlijke elementen daarin zijn:

- Een dienst die inkomsten voor de staat moet innen heeft zelden de cultuur en expertise in huis om burgers tegelijkertijd te voorzien van sociale inkomensondersteuning

- Een dienst die alert is op ontwijking en fraude moet geen repressieorgaan zijn

- Een Taxpayer Advocate-organisatie moet individuele gevallen onderzoeken en ondersteunen en daarnaast systemische analyses maken en lessen trekken voor beter beleid

- De rolopvatting van de volksvertegenwoordiging en van de beleidsmakers op ministeries is hierbij essentieel

Olsons ervaringen van het lokale niveau van rechtsbescherming van burgers tot en met het werken met een krachtig mandaat in Washington DC zijn beeldend en instructief.

Ook zij zag 'institutioneel racisme' bij de filtering van data over burgers. Maar ook een trend waarin argwaan rond fraude heel het apparaat bijna kopje onder deed gaan.

Wat in ons land niet bestaat, maar in Amerika van levensbelang blijkt is een helder overzicht van de fundamentele rechten op dit terrein van burgers. 'The Taxpayer Bill of Rights' als fundament van een nieuwe bestuurscultuur in Washington.

Nina Olson sprak eerder deze week met de commissie Financiën van de Tweede Kamer en met een aantal deskundigen, onder wie de onlangs aangetreden inspecteur-generaal belastingen, toeslagen en douane Bart Snels

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.

***

Verder lezen

Booij en Van der Velde - Taxpayer Advocate Service in Nederland

rapport 'Burgers beter beschermd'

Coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst'

***

Verder luisteren

226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur

222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie

210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde

162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht

147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving

120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan

68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:56:02 – Deel 2

01:32:14 – Einde 

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.