Koning Willem-Alexander zit tien jaar op de troon en heeft een podcast. Toch is zijn aanzien en dat van de monarchie als instituut aan het afbladderen. Jaap Jansen en PG Kroeger kijken in historie en actualiteit naar de regelmatige worstelingen van de Oranjevorsten met hun politieke en symbolische rol, hun particuliere en publieke levens en hun pogingen daar een goed evenwicht in te vinden.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Bij de recente presentatie van het boek van Jan Hoedeman De achilleshiel van de koning, monarchie onder druk was oud D66-leider Alexander Pechtold zeer openhartig. Maatschappelijke ontwikkelingen en een slonzige omgang van premier Mark Rutte met de rol en taken van het staatshoofd maken de vraag relevant of de monarchie op zijn eind loopt. Een ferm politiek besluit hierover is nodig, want je kunt dit onderwerp niet aan de Oranjes zelf overlaten, vindt Pechtold. Wat hem betreft stopt het sprookje na deze koning.
Wie met enige distantie kijkt, ziet een regelmatig terugkerende discussie over de rol van de koning en de wijze waarop die rol in elke Oranjegeneratie werd ingevuld. PG vertelt hoe de allereerste koning Willem I worstelde met zijn nieuwe functie in een geheel nieuw koninkrijk. Vol ijver ontpopte hij zich als een ware autocraat, een Nederlandse tsaar.
Maar zijn pogingen een nieuwe nationale eenheid af te dwingen liepen stuk op het idee dat hij dan ook een nationale kerk met zichzelf daarin als chef moest introduceren. Hij verspeelde de helft van zijn Nederlanden, de eensgezinde Hervormde Kerk, het respect van zijn vorstelijke collega's en ook van Haagse kringen. Gedesillusioneerd trad hij af.
Zijn kleinzoon Willem III verging het niet lang daarna weinig beter. Zijn strijd tegen Thorbeckes Grondwet raakte vermengd met particuliere besognes. Die leidden vervolgens bijna tot een Europese oorlog. De koning bleek een pion in een Bismarckiaans schaakspel waarvan hij geen idee had. De vijf miljoen gulden die hij voor Luxemburg dacht te kunnen inpikken gingen aan zijn neus voorbij. Pruisen won, Frankrijk stond met lege handen en aan het Binnenhof werden de koning en zijn kabinet afgefakkeld. De kiezers straften de strapatsen twee keer op een rij scherp af.
Ook koning Willem-Alexander worstelt met zijn rol nu de politieke aspecten daarvan gemarginaliseerd zijn, waarmee ook zijn symbolische betekenis verwatert. Pechtold waarschuwt zelfs voor het ontstaan van een vorstelijke versie van de Kardashians die voortdurend in beeld zijn en ophef en aandacht genereren.
Dat is te meer kwetsbaar omdat de 'onschendbaarheid' van Thorbeckes constructie uitgaat van het vermogen van de vorst juist nimmer voor ophef te zorgen en zich boven alles bekommert om de nationale stabiliteit.
Daarbij komt nog dat in ons land ook nog gehecht wordt aan een combinatie van allure én gewoonheid. Daarin de juiste balans vinden is steeds weer een lastige evenwichtsoefening. De podcast van de koning laat ook dat onbedoeld merken.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl
***
Verder lezen
Het boek van Jan Hoedeman. Vrienden van de show kunnen meedingen naar een exemplaar van dit interessante boek. Informatie hoe, ontvang je via de mail of kun je lezen op Vriend van de show (alleen als je vriend bent!)
***
Verder praten
Alexander Pechtold gaat op dinsdag 25 april met belangstellenden in gesprek over de monarchie in buurthuis Oase, Cartesiusweg 11, Utrecht
***
Verder luisteren
339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck
330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021 Moet de koning weer de regie in handen nemen?
314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland En de relatie met de Oranjes
301 - Balkenende toch nog minister van Staat, precies 20 jaar na de val van zijn ongelukkige kabinet met de LPF
293 - Hoe houd je een boeiende toespraak en wat moet je vooral niet doen? Is de Troonrede wel een echte toespraak?
292 - De koningin is dood, leve de koning! De politiek van sterven en opvolgen
286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! Wilhelmina kielhaalt minister Dijxhoorn
274 - Thorbecke, denker en doener
268 - En hoe moet het dan met Prinsjesdag? Het radicale plan van Sigrid Kaag
239 - 2022: het jaar van Oranje, Wannsee en de opkomst in Europa van jonge, nieuwe leiders
214 - Prinsjesdag 2021: Vorstelijke verblijven, vergeten prinsessen en koninklijke drama's
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit Beatrix' eerste formatie
210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde
200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel
190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa Hij maakte ons land een koninkrijk
129 - De rommelige historie van Prinsjesdag
115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens
80 - Rutte en de ministeriële verantwoordelijkheid
74 - Nooit Gebouwd Den Haag
71 - Caroline de Gruyter en Habsburg
57 - PG Kroeger over Alexis de Tocqueville
11- Sybrand en Wiete Buma over Gerlacus Buma, Napoleon en koning Willem I
08 - Paul Rem over The Queen en haar bijzondere band met de Oranjes
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:42:53 – Deel 2
01:31:46 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
