Paul van Tongeren: over Optimisme, Filosofie en het Lukken | #160

Paul van Tongeren is een vooraanstaand Nederlands filosoof en theoloog, gespecialiseerd in ethiek en bekend om zijn werk over Nietzsche en de klassieke deugdethiek. Hij was hoogleraar aan universiteiten in Nederland, België en Zuid-Afrika en vervulde de rol van Denker des Vaderlands van 2021 tot 2023. Van Tongeren weet als geen ander diepzinnige filosofie toegankelijk te maken voor een breed publiek, onder meer met het bekroonde boek Leven is een kunst.

In de podcast vertelt Paul van Tongeren dat mensen van nature verlangen naar inzicht en dat filosofie daarin kan voorzien. Hij legt uit dat het daarbij niet gaat om kennis, maar om het actief zelf doordenken van ideeën. Dat brengt volgens hem diep genot met zich mee. Geluk houdt hem op dit moment minder bezig dan het thema hoop, dat hij relevant acht vanwege de crises waarin de wereld verkeert. Hij maakt een belangrijk onderscheid tussen optimisme en hoop: een optimist verwacht dat het goed komt, terwijl een hoopvol mens beseft dat het waarschijnlijk niet goed komt, maar toch vertrouwen houdt. Hoop is in zijn ogen een paradoxale, haast dwaze houding die desondanks noodzakelijk is om niet te verzanden in cynisme of onverschilligheid. Filosofie helpt hem niet direct bij het vinden van hoop of geluk, maar wel bij het begrijpen van de verwarring eromheen. Inzicht in de broosheid van het bestaan kan zelfs op zichzelf al troostend zijn. Hij verwijst naar Aristoteles, die geluk ziet als het uiteindelijke doel van de mens, namelijk het optimaal tot bloei brengen van jezelf: in je denken, handelen en genieten. Handelen lukt pas echt als het gebeurt in relatie tot anderen: binnen intieme kring, in de samenleving en als wereldburger. Denken is daarbij essentieel om tot goede keuzes te komen, en genieten is het gevolg van het lukken van deze activiteiten. Geluk is volgens hem niet een reeks losse ervaringen, maar het geheel van een leven dat lukt – inclusief mislukkingen die betekenisvol zijn geworden. Het voorwerp dat hem gelukkig maakt is een kunstwerk dat hij kreeg ter ere van een seminar dat hij 25 jaar lang organiseerde. Het symboliseert voor hem denken, maatschappelijke betrokkenheid, erkenning en esthetisch genot – alles waar geluk volgens hem uit bestaat.

Algemeen:

In de Podcast of HOPE komen interessante gasten aan het woord met wie we in gesprek gaan over geluk. Hoe gelukkig zijn ze zelf, wat draagt volgens hun bij tot geluk en welke bijdrage leveren zij zelf om het geluk van anderen te vergroten? Onze gasten nemen foto’s mee die hen zelf gelukkig maken. Deze komen tijdens de opname op het scherm voorbij. Ook vragen wij de gasten om een boekje of een ander object mee te nemen dat voor hun symbool staat voor geluk. Met mooie verhalen, inzichten en adviezen proberen wij je te inspireren voor meer geluk en welzijn in je eigen leven. 

De opnames worden ook op video opgenomen. Je kunt deze bekijken op YouTube en onze site podcastofhope.nl.

Om de week op zondag om 10:00 uur komt er een nieuwe aflevering online van de Podcast of HOPE.

Vergeet ons niet te volgen op Facebook en Instagram. Heb je een leuke suggestie voor onze podcast of wil je zelf een keer je verhaal komen vertellen, stuur dan een mailtje naar podcast@hope-xxl.com

Als je mee wilt helpen om het geluk in de wereld te bevorderen, kan je op de website van de Podcast of HOPE gratis stickers en tasjes bestellen. Luister naar onze HAPPY MUSIC playlist, voor jongeren en volwassenen, of naar de WERELDBETERMAKERS playlist, voor en door kinderen, met speciaal geselecteerde nummers die je blij en gelukkig maken. Zoals je weet is geluk het enige dat zich vermenigvuldigt als je het deelt!

We wensen je veel luisterplezier en natuurlijk heel veel geluk toe!