De premier liep gewoon onbegeleid met een appeltje in de hand over het Plein, want het land zal gewoon zijn of het zal niet zijn. Gewoon, dat is fietsen naar het werk, koning, keizer of admiraal. Britten en Amerikanen worden helemaal gek bij foto’s van fietsende prinsessen. We hebben hier een lange traditie van ministers, burgemeesters en Herman Tjeenk Willink op rijwielen. De foto van de premier die op zijn Koga naar de koning reed om het ontslag van zijn regering aan te bieden ging de hele wereld over.
Waar elders gepantserde voertuigen en gewapende escortes een status- en machtssymbool zijn – kijk de staat eens sterk zijn – gelden dat soort uitingen hier als een nederlaag. De open samenleving is sterker dan het kwaad.
De T. wist het maandagochtend als eerste te melden: ‘Premier in Vizier Criminelen’. De T. heeft in dit soort berichtgeving een uitstekende reputatie, dus als daarin staat dat de demissionair premier mogelijk doelwit is van een aanslag of ontvoering, dat hij ‘zware beveiliging’ heeft, dat er ‘spotters’ zijn gezien, dat de dreiging ‘uit de hoek van de georganiseerde misdaad’ komt, schrikt iedereen. Dat onze eigen Nederlandse maffia na het omleggen van de concurrentie, van zomaar-mensen die voor de verkeerde werden aangezien, van een advocaat en een vertrouwenspersoon, nu nog hoger mikt in een poging totaalterreur te zaaien.
In zo’n geval kan de rest van de pers niet anders dan amechtig achter het nieuws aanrennen. Daarbij werd kwistig gebruikgemaakt van het woord ‘zou’, het geitenpaadje dat het bevestigde feit verbindt met dingen die heel goed zouden kunnen maar misschien ook niet.
Toen afgelopen zomer Peter R. de Vries op straat werd vermoord en er in de pers narcomaffiadeskundigen uit Italië opdoken die kwamen vertellen hoe ze daar omgaan met dit type terreur, kwam uit het Volkskrant-archief een interview uit 2019 bovendrijven. Een boeiend vraaggesprek van toenmalig Italiëcorrespondent Jarl van der Ploeg met Roberto Saviano, de man die undercover informatie over de camorra uit Napels verzamelde en er een boek over schreef. Miljoenen mensen lazen Gomorra, nog meer keken naar de gelijknamige tv-serie en Saviano wordt sindsdien op kosten van de Italiaanse staat beveiligd door twee geblindeerde auto’s en zeven gewapende agenten.
Derk van Wiersum was net dood, vermoord op straat, en Saviano liet een nietsontziende analyse los op de toestand in het land. ‘Amsterdam is erger dan Napels’, zei hij. ‘Londen en Amsterdam zijn de meest corrupte plekken die ik mijn leven ben tegengekomen.’ Waarbij niet de gezagsdragers of agenten corrupt zijn, maar het systeem. ‘Het witwassen is allemaal Nederlands.’
Nieuw was zijn analyse niet. Wel deprimerend. Antillenroutes, belastingfaciliteiten, brievenbusfirma’s, de schaal en efficiëntie van de Rotterdamse haven, en dat allemaal in combinatie met een gedoogcultuur waardoor kleine krabbelaars via de hasj carrière konden maken, hebben Nederland getransformeerd tot drugssnelweg van Europa.
Het deprimerende zit ’m erin dat deze analyse al jaren, zo niet decennia wordt gemaakt. Bescheiden veranderingen – afknijpen belastingroutes, wetgeving tegen brievenbusfirma’s, boetes voor witwassen – zijn pas gekomen na jarenlang getouwtrek. Omdat er altijd wel een politieke partij was die ‘ja maar het vestigingsklimaat!’ ging balken.
Er valt nog veel op te ruimen en te handhaven. Van de obsessie met het vestigingsklimaat zijn we nog steeds niet af. Het is een mooie opdracht voor een nieuw regeerakkoord.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
