De laatste getuigen

Niet alleen in Nederland en Europa lijden mensen onder het juk van een bezetter..Duizenden kilometers oostwaarts worden onze landgenoten onder de voet gelopen doorde Japanners. Deze veroveren in een rap tempo grote delen van Azië: het voormaligeNederlands-Indië is daarbij geen uitzondering. Het resultaat: drie jaar vol onderdrukking en verschrikkingen waarbij Nederlandse- en KNIL-militairen gevangen worden genomen in zogenoemde ‘jappenkampen’ en als slaven worden ingezet. De 92-jarige Frederik Pino -roepnaam Freek- uit Wassenaar werd 8 jaar voor de oorlog geboren in het voormalig Nederlands-Indië en vertelt over zijn ervaringen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is mei 1945 en de Tweede Wereldoorlog is eindelijk ten einde. Op 7 mei, in het Franse stadje Reims, ondertekent de Duitse generaal Alfred Jodl de Duitse overgave, na de zelfmoord van Hitler. In Nederland is de oorlog op dat moment enkele dagen voorbij en wordt er overal in het land feest gevierd. Hoe beleefden de Joodse Nederlanders die de gruwelijkheden van de nazi’s overleefden, de langverwachte bevrijding? Hoe pak je een leven weer op, als alles en iedereen je ontnomen is? Herbert Zwarts was 12 toen de oorlog begon en vertelt over zijn ervaringen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als in 1945 de lente aanbreekt is ook voor het westen van Nederland de vernietigende hongerwinter voorbij. De geallieerden rukken ondertussen op in Oost Nederland, dus ook daar komt de bevrijding elke dag dichterbij. Maar hoe lang duurt dat nog? Op de radio’s die de mensen verstoppen voor de Duitsers kunnen ze stiekem luisteren naar Radio Oranje, waar Koningin Wilhelmina elke stap richting bevrijding deelt. Tijdens de gevechten die voortduren is het voor de Nederlanders wachten en bidden, dat ook voor hen de bevrijding snel zal komen. Zo ook voor Ditta Schilt, destijds 13 jaar oud, die met smart wachtte op het einde van de oorlog.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is voorjaar 1945. Zuid-Nederland is grotendeels bevrijd, het noorden van het land nog niet. De bevrijding líjkt dichtbij, de burgers kunnen de geallieerden aan de andere kant van de Rijn bijna zien liggen, maar de vraag is: hoe lang duurt het nog? Waar blijven de Tommies? Zeker in het westen gaan de mensen nog altijd gebukt onder de onverbiddelijk strenge winter, waarbij aan vrieskou en honger niet te ontkomen is. Maar dan lijkt er eindelijk iets te gebeuren… Wim Kaalberg, toendertijd 6 jaar oud, vertelt over de komst van de Canadezen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

December 1944: Nederland lijdt onder de strenge winter en de aanhoudende oorlog. Het noorden is nog bezet, terwijl het zuiden net bevrijd is. De kou is genadeloos en de voedselvoorraden slinken snel, vooral in het westen. Mensen eten tulpenbollen, suikerbieten en doorzoeken vuilnisbakken om te overleven. Zelfs huisdieren verdwijnen. De honger en radeloosheid groeien met de dag. Hoe voelt het om constant de dood te voelen naderen? De Rotterdamse Martin Landman, destijds 17, vertelt over de wanhoop die tijdens de Hongerwinter heerste.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 10 november 1944 worden Rotterdamse mannen tussen 17 en 40 jaar massaal opgepakt tijdens een Duitse razzia. Onder dreiging van geweld worden duizenden mannen uit hun huizen gehaald en afgevoerd naar Duitsland voor dwangarbeid, waar velen de verschrikkingen van de oorlog niet overleven. De razzia veroorzaakt enorme angst en wanhoop in de stad, waar gezinnen wanhopig proberen hun mannen en zonen te verbergen. Henk Gaertman, toen 5 jaar oud, vertelt over de impact op zijn familie, waaronder de dood van zijn vader in een werkkamp.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de bevrijding van Antwerpen in 1944 hadden de geallieerden de haven nodig voor hun bevoorrading. De toegang via de Westerschelde werd echter nog bezet door de Duitsers, wat leidde tot hevige gevechten in Zeeland, waaronder de Slag om de Schelde. Emmy Cornelis deelt haar traumatische ervaringen, zoals de Duitse bezetting, bombardementen en de verwoesting van haar familie. Ondanks de zware verliezen en vernietigingen, konden de geallieerden uiteindelijk de Schelde openen, wat van vitaal belang was voor hun verdere opmars…See omnystudio.com/listener for privacy information.

Reijnt Knoppert is 12 als de razzia van Putten plaatsvindt in oktober 1944. Na een mislukte verzetsactie nemen Duitse soldaten wraak op het Gelderse dorp. Reijnt beschrijft hoe zijn vader en andere mannen werden opgepakt en weggevoerd naar concentratiekampen. Slechts weinigen keerden terug. Het dorp werd verwoest en gezinnen werden ontwricht. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In oktober 1944 werd Goirle, een klein dorpje onder Tilburg, het toneel van hevige gevechten tussen Duitse en geallieerde troepen. Karl-Heinz Rosch, een jonge Duitse soldaat, kreeg de opdracht zich te verschansen in de tuin van de familie Kilsdonk. Ondanks zijn rol als bezetter, bouwde hij een bijzondere band op met het gezin. Tijdens een geallieerde aanval redde hij het leven van Jan en zijn zusje door hen naar veiligheid te brengen, maar verloor daarbij zijn eigen leven. Goirle werd uiteindelijk op 27 oktober bevrijd, maar de herinnering aan Rosch’s offer blijft bestaan.See omnystudio.com/listener for privacy information.