Onder Mediadoctoren

Veel hogeropgeleiden wanen zich de elite, maar zijn dat net niet. Het zijn arbeiders met een hoog salaris en vaak een zekere mate van autonomie, maar het ontbreekt ze aan werkelijke macht. Bovendien zijn ze voortdurend bang hun klassepositie kwijt te raken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de angst voor statusval van deze net-niet elite. Dat doen we met Dylan van Rijsbergen, schrijver en mede-oprichter van Jacobin Nederland. We hebben het over manieren om naar klasse te kijken en over het verschil tussen klassen en standen. We ontleden het ideaal van meritocratie en burnout-millennials. Moeten we deze net-niet elite geruststellen of ze radicaliseren naar klassenstrijd? Links bij deze aflevering: Boek Van Rijsbergen De net-niet elite; Het genoemde model van Erik Olin Wright. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 195: Volksverheffing; Afl 146: Klasse(n) en ongelijkheid in het onderwijs; Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 71: Klasse en consumptie.

Toen na de Tweede Wereldoorlog popmuziek ontstond, ontstond er ook een automatische associatie met jongeren en met progressiviteit. Maar popmuziek is volwassen geworden en niet langer voorbehouden aan de jeugd. Bovendien zien met de politieke ontwikkelingen in de VS ook popsterren 'verschuiven' naar rechts. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over muziek- en jeugdcultuur onder Trump. Dat doen we met Tom ter Bogt, emeritus hoogleraar Populaire muziek en jeugdcultuur aan de Universiteit Utrecht.  We staan uitgebreid stil bij fenomenen als Taylor Swift en Andrew Tate. We trekken parallellen met de jaren 80, toen ook een minderheid van jongens conservatief was. Het gaat over mentale gezondheid en de effecten van sociale media daarop. Is er sprake van een fundamentele verandering in popmuziek en jeugdcultuur?  Links bij deze aflevering:  Nederlandse website HBSC onderzoek; Podcast over Dolly Parton.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 14: Muzieksmaak en maatschappelijke veranderingen;  Afl 43: Genres en drugs;  Afl 51: Dood van de popster;  Afl 165: Waarom cabaret progressief lijkt, maar het niet is;  Afl 199: Langetermijn fandom.

Het is het meest beruchte online platform uit de geschiedenis, een plek waar anonieme gebruikers ongefilterd ideeën en content konden delen die de vervolgens doorsijpelden naar de rest van het internet en uiteindelijk de mainstream. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over 4chan. Dat doen we met Sal Hagen, post-doc bij Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. Vorig jaar promoveerde hij op zijn proefschrift getiteld Reactionary rhythm: Quali-quantitative studies on 4chan/pol/. 4chan is een levende omgeving die niet met één lens te vatten is. We hebben het over vergankelijkheid en anonimiteit, en over hoe je die kunt onderzoeken. Hoe invloedrijk is 4chan (geweest)? Waarom gaan extreem-rechts en memecultuur zo goed samen? En hoe spreek je eigenlijk het woord memecry uit? Links bij deze aflevering:  Proefschrift Hagen; Database Know your meme. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 19: Oorlogspropaganda; Afl 45: Complottheorieën; Afl 58: Rechtse media; Afl 176: Waarom memes bevrijdend zijn; Afl 179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt.

Mode draait om het constant vernieuwen van je kleding en dat is niet goed voor de wereld: de industrie kampt met ernstige problemen op het gebied van fossiele brandstoffen, broeikasgassen, milieu, landbouw en mensenrechten. Allerlei stemmen roepen op tot hervorming. Vandaag verwonderen we ons over mode & de klimaatcrisis. Dat doen we met Luuc Brans, docent sociologie. We bespreken de inzichten uit zijn proefschrift Fashioning Ideology, Ideologizing Fashion: How the Climate Crisis Transforms the Cultural Field of Fashion. Daarbij gaat het onder andere over de (on)macht van modejournalisten en de lobby van high fashion. In hoeverre leiden nieuwe ideologieën over klimaat in de modewereld tot verandering? Moet niet het idee van mode op de schop?  Links bij deze aflevering: Website Luuc Brans;  Podcast Culture & Inequality.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 169: Waarom transparantie niet helpt tegen de macht van platformen, met Jan Teurlings; Afl 154: Gedragsverandering; Afl 142: Ecomodernisme;  Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 180: Waarom Amerikanen house niet begrijpen.

Ter gelegenheid van de tweehonderste aflevering nodigden de Mediadoctoren eindelijk hun oud-promotor Liesbet van Zoonen uit, nu hoogleraar Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, toen hoogleraar Populaire Cultuur aan de Universiteit. We blikken met haar terug op de allereerste aflevering over de deskundige. Wat voor deskundigheid brengt wetenschap eigenlijk voort?  We hebben het over democratisering van kennis, over de waarde van wetenschap voor de media en over legimiteit behouden versus waarheidsvinding.  Links bij deze aflevering:  Project Bold Cities;  Boek Ons Huis Aan Het Spoor.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn; Afl 168: Special over 10 jaar Onder Mediadoctoren; Afl 100: De 100ste; Afl 1: De deskundige.

Terwijl fandom vaak wordt geassocieerd met jonge, tijdelijke obsessies, blijven fans soms betrokken terwijl ze nieuwe levensfasen ingaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over langetermijn fandom. Dat doen we met Simone Driessen, Universitair Docent mediastudies en populaire cultuuraan de Erasmus Universiteit Rotterdam.  Jonge fans hebben meer tijd, volwassen fans hebben meer geld te beseden. Nu kan je daarom met de Backstreet Boys op cruise, zijn er prijzige meet & greet pakketten en speciale listening parties. Alleen optreden is niet genoeg, artiesten moeten zichzelf opnieuw relatable'maken, bijvoorbeeld door 'het verhaal achter' te vertellen. Wat levert levenslang fandom op?  Links bij deze aflevering:  Docuserie Backstreet Boys/Lou Perlman Dirty Pop: The Boy Band Scam (Netflix); Publicaties Simone Driessen. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 7: Nostalgie; Afl 26 YouTube-sterren; Alle afleveringen met Jaap Kooijman: 51, 73, 98 en 182.

Heel veel jongeren willen in de media werken: om het te maken, of met het idee iets goeds te willen doen - bijvoorbeeld als journalist. De competitie is hoog, net als de uitval. Freelancers lijken extra kwetsbaar voor mentale problemen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over werken in de media. Dat doen we met Mark Deuze, hoogleraar Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam.  Het gesprek gaat over roeping, de waarde van kijk-, lees- en luistercijfers en over hoe het beter kan. We hebben het ook over nepobaby's, kliekjes en andere typische mediawerkverschijnselen. Kan de wetenschap het werken in de media beter maken?  Link bij deze aflevering: Deuze's boek Well-Being and Creative Careers: What Makes You Happy Can Also Make You Sick (verwacht sept. 2025). Verwante afleveringen uit het archief:  • Afl 21: Hoge aantallen media- en communicatiestudenten; • Afl 62: Creatieve industrie; • Afl 130: AI in het journalistieke proces.

De fotostrip combineert de esthetiek van stilstaande beelden met de narratieve kracht van tekst, wat resulteert in een unieke vorm van storytelling. Toch is het een zeldzaam medium. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de onderbelichte fotostrip. Dat doen we - uiteraard - samen met de enige fotostripmaker van Nederland, Ype Driessen. Het gesprek gaat onder andere over de affordances van de fotostrip, echtheid & emoties, autobiografisch werken, emancipatie en lage cultuur.  Link bij deze aflevering: Ype’s archief: https://fotostrips.nl/archief/2024 Verwante aflevering uit het archief:  Afl 182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden, met Ype’s verkering Nico Naus;  Afl 179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt;  Afl 176: Waarom memes bevrijdend zijn;  Afl 85: Queer media.

Leugens over aantallen nareizigers speelden een grote rol bij de val van kabinet Rutte IV, en migratie werd hét thema van de verkiezingen die de PVV vervolgens won. Het verschil tussen feit en fictie leek veel kiezers niet te deren. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over misverstanden over migratie. Dat doen we met Saskia Bonjour, Universitair Hoofddocent Politicologie aan de UvA. Ze kreeg in 2019 een VIDI-beurs voor 5 jaar onderzoek in het project Strange(r) Families. Gender en seksualiteit spelen historisch een grote rol in het vaststellen van welke migranten 'anders' en daarmee ongewenst zijn, zoals via het idee dat bepaalde mannen buiten gehouden moeten worden om vrouwen te beschermen. We bespreken opvattingen over het kerngezin en monogamie in het licht van het Vreemdelingenrecht. Welke rol spelen gender en seksualiteit bij misverstanden over migratie? Links bij deze aflevering: Project Strange(r) Families; Artikel Bonjour en Diepenmaat over ‘de facto families’; Artikel Westra, Bonjour en Vermeulen over familiemigratierechten na Suriname’s onafhankelijkheid; Podcast De Verbranders van Universiteit Leiden over migratie. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 175: Hoe ras niet bestaat, maar toch steeds wordt gemeten, met Amada M’Charek; Afl 150: Marokkanen in de media, met Nadia Bouras; Afl 139: Oost/west-denken, met Remco Beuker; Afl 188: De Indonesische verbeelding van ons koloniaal verleden.

Aan het einde van de negentiende eeuw gingen gegoede mannen en vrouwen zich inzetten voor de verbetering van het lot van de ‘gewone burger’. Zij geloofden dat scholing, morele ontwikkeling, en cultuur het leven van minderbedeelden fundamenteel konden verrijken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over volksverheffing. Dat doen we met Christianne Smit, Universitair Hoofddocent Politieke Geschiedenis bij de Universiteit Utrecht.  Het gesprek gaat over de hervormers, hun strategieën en methoden, en de te hervormen. We wegen voor- en nadelen van deze beweging en staan stil bij de impliciete controlezucht die achter de beweging schuilgaat. Zou een terugkeer van volksverheffende initiatieven een goed idee zijn? Link bij deze aflevering: Boek Smit De volksverheffers: sociaal hervormers in Nederland en de wereld 1870-1914.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 32: Bewustwordingscampagnes; Afl 71: Klasse en consumptie.