De Stemming van Vullings en Van der Wulp

Het is de week van de waarheid. Ofwel de finaleweek, zoals de informateurs zelf zeggen. Inmiddels zijn we bijna aan het eind van deze finaleweek en dus maken Xander en Joost de balans op: Hoe staat het ervoor in de kabinetsformatie? Verder kijken Xander en Joost ook nog even vooruit naar de Europese verkiezingen die eraan komen.

De vier partijen die het eens proberen te worden over een regeerakkoord op hoofdlijnen zitten nog bij elkaar. Of tenminste… het is nog niet stukgelopen. Toch zitten ze de komende week niet met elkaar aan tafel. Vanaf 6 mei is het de finaleweek zeggen de informateurs en dan wordt het echt spannend. Deze week werd bekend dat er op de formatietafel een plan ligt om over een asielcrisis te spreken in plaats van over een opvangcrisis. Is dat een manier om er samen uit te komen? En hoe gaat het verder met deze buitengewoon wonderlijke formatie?  En hoe is het bij de nummer 2 van de verkiezingen? De combinatie GroenLinks/PvdA staat bij de formatie buitenspel, maar op hun gezamenlijk congres gebeurde van alles. Verder aandacht voor het beladen mestdebat dat deze week plaatsvond. En in de Wandelgangen spreken Xander en Joost Daan de Kort, de voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie die het coronabeleid gaat onderzoeken. Die commissie heeft een onderzoeksvraag en een planning gepresenteerd.

Xander en Joost kijken terug op een moeizame formatieweek waarin Geert Wilders boos wegliep tijdens de onderhandelingen. De asielplannen vond hij te soft. En later in de week was er weer veel gedoe toen hij demissionair staatssecretaris Eric van der Burg op social media een eng mannetje noemde. Liep Wilders weg voor de vorm of was hij echt boos?  Zelf benadrukte hij dat hij “echt klaar is met alleen maar concessies doen. Ze moeten nu leveren!” Maar elke keer gaan ze de volgende gewoon weer samen verder. De formerende partijen waren deze week niet alleen boos op elkaar, maar ook nog op het demissionaire kabinet. Want die gaven deze week flink wat geld uit. Aan Oekraïne en aan andere plannen in de voorjaarsnota. Verder bespreken Joost en Xander de nummer 2 van de verkiezingen: Frans Timmermans van GL/PvdA. Waarom is het zo stil rond hem? Hij liet deze week voorzichtig van zich horen. En in de Wandelgangen aandacht voor de Bontenbal-norm; een maximum voor het aantal moties dat een partij in mag dienen.

De stemming in Den Haag is een beetje onbestemd. De formatie kent af en toe een ‘moeilijk moment’ en dan roept er weer eens een onderhandelaar dat alleen ‘de puntjes nog op de i moeten worden gezet. Het ene moment ‘komt het er echt op aan’ en een paar uur later is het bericht dat ‘alles gewoon weer op de rails staat’. Wat zijn ze daarbinnen aan het doen bij de informateurs?  De spanningen tussen het demissionaire kabinet en de onderhandelingstafel -waar mogelijk natuurlijk het volgende kabinet zit- nemen ondertussen toe. Wie is er op dit moment de baas? In de wandelgangen aandacht voor de roltrappen bij de personeelsingang van de Tweede Kamer. Die zijn kapot, draaien soms niet, soms de verkeerde kant op en repareren lijkt niet mogelijk. Ergernis is het gevolg. Xander en Joost zien er een metafoor in, want daar zagen ze in het klein wat er mis gaat op zoveel punten in onze samenleving.

In deze Goede Vrijdag/ Paas-editie van de Stemming aandacht voor het opkomend antisemitisme. Hoe reageert de politiek? In de vergaderzaal derigde FvD-voorman Thierry Baudet Jesse Klaver van GL/PvdA ‘op zijn bek te slaan’. En juist een dag later kwamen er berichten naar buiten over buitenlandse inmenging in onze democratie. Bijvoorbeeld door Rusland. Zo kwam Baudet nog meer in de spotlights te staan deze week. Is er ook een link met de formatie van een nieuw kabinet?  Ook een update van de formatiegesprekken. Want informateurs Van Zwol en Dijkgraaf hebben al flink wat onderwerpen besproken. Tussen hen gaat het  in ieder geval lekker met de chemie.  Over de financiën hebben ze het nog niet specifiek gehad. Hoeveel ruimte is er daar?  Wat dat betreft kwam er deze week een opvallend bericht van het CBS. Een flinke meevaller. Het begrotingstekort over 2023 is veel lager dan in alle ramingen werd verwacht. Hoe kan dat? En kunnen ze in de formatie nu hun gang gaan? Joost en Xander onderzochten dat in de Wandelgangen.

In De Stemming een uitgebreide terugblik op het Kamerdebat over het eindrapport van informateur Putters. Een extraparlementair programkabinet of toch een gewoon meerderheidskabinet? Waar werken ze nou eigenlijk aan? Bij de partijen die niet meepraten over een nieuw kabinet zijn er sowieso grote zorgen over een kabinet waar Wilders bij betrokken is. Bedenken ze nou alleen een andere naam zodat ze het bij NSC en VVD goed kunnen praten dat ze Wilders aan de macht helpen? Wat wel duidelijk werd: het punt is bereikt waarop Wilders zegt dat hij niet meer gaat inleveren. Hij zegt vanaf nu keihard te gaan onderhandelen, als het gaat om migratie bijvoorbeeld. En dan maakt die naam van het kabinet hem uiteindelijk niet veel uit. Verder kijken Joost en Xander in de Wandelgangen of er in het gebouw van de Kamer afgeluisterd kan worden. Eerder werden de kamers van fractievoorzitters al beter geïsoleerd, maar nu worden ze nog een keer onder handen genomen. Is dat echt nodig?

Een extra aflevering van De Stemming van Vullings en Van der Wulp, live opgenomen op het NPO Luister Podcast Festival in TivoliVredenburg Utrecht. Xander en Joost nemen de 4 maanden formatie door en maken als eersten een analyse van de Rutte-jaren zo vlak voordat hij vertrekt. Verder is er een bijzondere aflevering van de Wandelgangen. Dit keer in het kunstdepot van de Tweede Kamer. Die is ook te bekijken via deze link (https://www.youtube.com/watch?v=XJfdKTY5hzk)

Deze podcast gaat natuurlijk over het eindverslag van informateur Putters. De tussenfase over de vorm heeft hij nu afgerond. Geert Wilders van de PVV wordt geen premier. En ook VVD-leider Dilan Yesilgöz blijft in de Tweede Kamer. Dit moet benadrukken dat het volgende kabinet ‘extraparlementair’ zal zijn, door Putters een 'programkabinet genoemd'. Maar hoe bijzonder is deze nieuwe vorm van een kabinet? Volgens Putters kunnen de vier nu ook door met inhoudelijke gesprekken en die gaan volgende week beginnen na een kamerdebat over het eindverslag. En verder speelde deze week het gelobby rond vier duikboten, een debat over twee jaar oorlog in Oekraïne en waar liggen de grenzen van het demonstratierecht?

Een doorbraak (of een doorbraakJE) in de formatie: dé vier willen weer met elkaar aan tafel met elkaar om te kijken of ze samen een extraparlementair kabinet mogelijk kunnen maken. PVV, VVD, BBB en… NSC: Pieter Omtzigt is dus terug aan tafel. Hoe zit dat precies? Informateur Putters noemde berichtgeving daarover onjuist. Waarom kwam hij met een speciaal bericht daarover en wat betekent het? Hij zegt die conclusie nog niet te kunnen trekken en praat nog verder met de partijen, terwijl hij ook met zijn eindverslag is begonnen. Willen alle vier de partijen ook ministers leveren? En hoe ziet een extraparlementair kabinet er dan uit? We hebben een primeur! In deze podcast wordt de winnaar van de De Anne Vondelingprijs bekend. Xander en Joost pikten het op in de Wandelgangen…

Na een weekje voorjaarsreces zijn Xander en Joost weer terug. Het reces was handig voor verschillende formerende politici, om even afstand te nemen van elkaar in de hoop dat ze nu naar elkaar toe kunnen groeien. Het is aan informateur Putters om dat te begeleiden, nadat hij zich een week verdiepte in wat voor een soort kabinetten eigenlijk mogelijk zijn. Verrassend genoeg klinkt bij hoofdrolspelers ook opnieuw de wens om een gewoon rechts meerderheidskabinet te gaan vormen… Hoe zit dat? In de wandelgangen aandacht voor de vraag wat er moet gebeuren als Mark Rutte -de demissionaire premier- op enig moment misschien wel echt benoemd wordt als secretaris-generaal van de NAVO. Kan hij dan blijven tot hij met die baan begint of moet hij meteen weg, en als hij meteen weg moet of gaat – wie zal hem dan opvolgen? En ook aandacht voor het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie fraudebeleid. Hoe heeft de toeslagenaffaire kunnen ontstaan? Er is ook kritiek op ‘de media’. Trekken Xander en Joost zich dat aan?