AmsterdamFM Kunst en Cultuur

In de maand augustus iedere week een keuze uit het archief. Deze week een gesprek met literair vertaler Rokus Hofstede. Robert van Altena spreekt met Rokus Hofstede over de schilderslevens van de Franse schrijver Pierre Michon. Rokus Hofstede: “Namen opduiken uit het archief, met een geboortedatum en een sterfdatum en daar dan een leven bij verzinnen dat is heel kort gezegd wel de werkwijze van Michon. Hij zegt ook waarom zou je personages moeten verzinnen? Er zijn zoveel mensen die zijn gestorven die wachten op wederopstanding, die wachten op een levensbeschrijving. Hij noemt dan zelfs het beroemde scheermes van Ockham: Je moet het aantal entiteiten niet nodeloos vermeerderen. Dat is natuurlijk een soort boutade maar hij zegt al die mensen die anoniem en vergeefs gestorven zijn, zij wachten misschien op een verhaal, zij wachten er misschien op dat hun verhaal wordt verteld. Dus hij heeft een soort mededogen voor de naamlozen uit de geschiedenis. Met die blik kijkt hij ook naar de beroemde namen, de halfgoden, de heiligen, de kunstenaars die vaak gemythologiseerd worden tot halfgoden en heiligen, en hij ziet hen ook als de naamlozen die ze ooit waren of die ze hadden kunnen blijven als het anders was gelopen, als ze niet boven zichzelf waren uitgegroeid in hun werk.” Afbeelding: een detail van het centrale paneel van het Veelluik van de Barmhartigheid (1445-1462) van Piero della Francesca (collectie: Museu Civico in Sansepolcro). Dit centrale paneel toont een meer dan levensgrote Madonna die met haar opengespreide mantel een kapel vormt in de beschutting waarvan een klein gezelschap in aanbidding is neergeknield. Piero heeft zichzelf in deze scene geschilderd: hij is de omhoogkijkende figuur met de rode kraag. Piere Michon schreef in zijn bundel 'Meesters en Knechten' een verhaal over Lorentino, een leerling van Piero die nog een keer bij zijn inmiddels blinde meester op bezoek gaat. *Dit gesprek werd voor het eerst uitgezonden op 4 oktober 2019. SPRINGVOSSEN
 Redactie + presentatie: Robert van Altena
 Contact: springvossen[at]gmail.com
  www.linktr.ee/springvossen www.amsterdamfm.nl/programma/springvossen

In deze aflevering van Wie Wat Bewaart spreekt Jeroen de Vries in de studio van het Allard Pierson over de tentoonstelling “Eén club, Eén Stad, Ajax Amsterdam”, die te zien is in het Stadsarchief en over “De ondergedoken camera”, te zien in Foam. Ajax en Amsterdam vieren samen feest! In 2025 bestaat Ajax 125 jaar en viert de stad Amsterdam haar 750-jarig bestaan. Hét moment om stil te staan bij de unieke band tussen de club en de stad. We praten hierover met Fabian Nagtzaam, directeur van SV Ajax en initiatiefnemer van deze tentoonstelling. René Kok vertelt ons over “De ondergedoken camera”. Hij is NIOD onderzoeker en heeft samen met zijn collega Erik Somers jarenlang onderzoek gedaan naar dit stukje oorlogsverleden. De Ondergedoken Camera groep, bestaande uit een aantal bekende fotografen, heeft met hun foto’ s in belangrijke mate bijgedragen aan de beeldvorming van de Tweede Wereldoorlog. * Fabian Nagtzaam is directeur van Supporters Vereniging Ajax en initiatiefnemer van de tentoonstelling * René Kok is onderzoeker bij het NIOD, het Instituut voor oorlogs- , holocaust en genocidestudies en expert van de Ondergedoken camera groep. Foto: Onuitwisbare clubliefde, Ajax-stadion, Bart Sorgedrager, 1986.

In deze aflevering gaat Bintou Kourouma in gesprek met regisseur en artistiek leider Miranda Lakerveld, oprichter van World Opera Lab. Aanleiding is haar nieuwste productie Ring of Our Time, te zien op het Holland Festival: een grensverleggende opera waarin veertig kunstenaars uit vijf continenten samen een ecologisch en mythisch verhaal vertellen. We duiken in de betekenis van opera als ontmoetingsplek tussen culturen, de rol van vrouwelijke godheden zoals Tiamat, Olokun en Ine Aya’, en hoe muziek, ritme en spiritualiteit kunnen bijdragen aan het herstellen van de verbroken draad tussen mens en natuur. Met fragmenten van Indonesische liederen, Nigeriaanse waterrituelen en Maya-percussie bespreken we ook de artistieke praktijk van World Opera Lab: hoe kies je muziek uit verschillende werelden? Wat betekent werken met mythische symboliek in een post-religieuze tijd? En wat kan kunst betekenen in het licht van ecologische crisis? Een rijk gesprek over kunst als herinnering, verzet en heling.

Schilder Reinier Lucassen is op 14 juni j.l. overleden. Ter nagedachtenis een herhaling van een gesprek met Lucassen dat eerder werd uitgezonden op 14 maart 2023. “Als je vraagt hoe ik tot mijn beeldtaal kwam, dat begon met mijn overtuiging [eind jaren 50 begin jaren 60] dat de enige echte, goede en belangrijke moderne kunst abstracte kunst was. Maar er ontstond bij mij ook belangstelling, of die was er al, voor figuratieve kunst. Dan denk ik vooral aan figuratieve kunst die in de dertiger jaren gemaakt is: de nieuwe zakelijkheid en magisch realisme. Dat waren voorbeelden die aantoonden dat moderne kunst wel degelijk figuratief kon zijn. Maar in de periode van de vijftiger jaren kwam dat eigenlijk niet meer voor. Er was bij mij op een gegeven moment toch het idee dat er zoiets als een synthese mogelijk moest zijn. Daar dacht ik aan: een synthese tussen abstractie en figuratie die dus wel een nieuwe bijdrage aan de figuratieve kunst zou opleveren en ook moderne kunst zou zijn. Dus wat je kan zeggen is dat die nieuwe figuratie een voorbeeld is van een kunst die door de abstracte kunst is heen gegaan. Geheel anders dan de figuratie die in die periode beoefend werd en waar de moderne kunst eigenlijk niet voor bestond.” RL ————— Afbeelding (gekropt): Lucassen, 'Traum' (1979-1980), 90 x 80 cm acryl op doek. Courtesy: Erven Lucassen & Baars Projects SPRINGVOSSEN redactie + presentatie: Robert van Altena
 contact: springvossen [at] gmail.com www.instagram.com/springvossen https://pixelfed.social/Springvossen www.amsterdamfm.nl/onderwerp/springvossen

Guest: Sofía Salazar Rosales, visual artist In this episode Robert van Altena has a conversation with Sofía Salazar Rosales about the installation she presented at Offspring 2025 at De Ateliers. Photo (installation): Sofía Salazar Rosales, Offspring 2025, De Ateliers (photo: Gert Jan van Rooij) SPRINGVOSSEN
 redactie + presentatie: Robert van Altena
 contact: springvossen[at]gmail.com linktr.ee/springvossen www.amsterdamfm.nl/programma/springvossen

Gast: Sara Bjarland, beeldend kunstenaar In deze aflevering gaat Robert van Altena in gesprek met Sara Bjarland over onder andere haar sculpturale installatie ‘Stranding’. ‘Stranding’ bestaat uit een groep van zeven bronzen sculpturen die is geïnstalleerd op het eiland Vallisaari bij Helsinki als onderdeel van de Helsinki Biënnale 2025. Foto (installatie): Sara Bjarland, 'Stranding' (2025). Courtesy: Sara Bjarland & Helsinki Biënnale SPRINGVOSSEN
 redactie + presentatie: Robert van Altena
 contact: springvossen[at]gmail.com
  https://linktr.ee/springvossen www.amsterdamfm.nl/programma/springvossen

Gast: Zanne Jeghers, beeldend kunstenaar In deze aflevering gaat Robert van Altena in gesprek met Zanne Jeghers over werk dat nog tot en met 19 juli is te zien in de groepstentoonstelling ‘De Assistenten’ bij kunstruimte Stokker Jaeger, Lomanstraat 112 in Amsterdam. Foto (installatie): tentoonstelling 'De Assistenten' bij kunstruimte Stokker Jaeger SPRINGVOSSEN
 redactie + presentatie: Robert van Altena
 contact: springvossen[at]gmail.com
  https://linktr.ee/springvossen

Gasten: Witte van Hulzen en René van Beek In deze aflevering van Wie Wat Bewaart spreekt Jeroen de Vries in de studio van het Allard Pierson over de tentoonstelling “Friede auf Erde”, die te zien is in het huis Willet-Holthuysen, (onderdeel van het Amsterdam Museum) en over “Van Glas. Gemaakt in de oudheid”, te zien in het Allard Pierson. Met Witte van Hulzen spreken we over de tentoonstelling ”Friede auf Erden”: kunst en oorlog in Huis Willet-Holthuysen. Hij vormt een kunstenaarsduo met Sander Breure. Zij brengen, 80 jaar na de oorlog, het verborgen oorlogsverleden van dit huis tot leven met een nieuwe video-installatie, aangevuld met foto's, tekeningen en schilderijen. René van Beek vertelt ons over de tentoonstelling “Van Glas. Gemaakt in de oudheid”. Hier ontdek je ruim 200 glazen voorwerpen uit de archeologiecollectie van het Allard Pierson. Transparant of ondoorzichtig, in felle of zachte kleuren, sierlijk gedecoreerd en bijzonder gevormd; het is verbazingwekkend dat het breekbare materiaal eeuwenlang zo mooi is gebleven. Net zo bijzonder is het vakmanschap waarmee de glazen gebruiks- en siervoorwerpen zijn gemaakt. Met moderne natuurwetenschappelijke technieken is de laatste jaren onderzoek gedaan naar het glas uit de oudheid. * Witte Van Hulzen werkt samen met Sander van Breure. Het kunstenaarsduo is gevestigd in Amsterdam. Het oeuvre van Breure en Van Hulzen is interdisciplinair en bevat onder meer performances, installaties videokunst, sculpturen, fotografie en tekeningen. * René van Beek is conservator van de klassieke wereld bij het Allard Pierson en gespecialiseerd in glas uit de oudheid. Still: Friede auf Erde, Sander Breure en Witte van Hulzen

Deze week een keuze uit het programma-archief* Gast: Dick van Halsema, emeritus hoogleraar Nederlandse taal en letterkunde In deze aflevering gaat Robert van Altena in gesprek met Dick van Halsema over dichter J.H. Leopold (1865-1925). Dick van Halsema werkt aan een biografie over J.H. Leopold. Met een voordracht door Hugo Koolschijn (1943-2024) van het gedicht 'Kinderpartij'. Dit gedicht is ook terug te lezen op de website DBNL (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren): https://www.dbnl.org/tekst/leop004verz04_01/leop004verz04_01_0011.php *Dit gesprek werd eerder uitgezonden op 14 februari 2012. De bovenstaande foto is van de kamer van dichter J .H. Leopold. Dick van Halsema werkt aan een biografie over J.H. Leopold. In 2011 verscheen van zijn hand al 'De kamer van Leopold' (Historische Uitgeverij) en eerder al 'Dit eene brein. Opstellen over werk en dichterschap van J.H. Leopold' (Historische Uitgeverij, 1999). SPRINGVOSSEN
 redactie + presentatie: Robert van Altena
 contact: springvossen[at]gmail.com
  https://linktr.ee/springvossen www.amsterdamfm.nl/programma/springvossen

In deze aflevering van Voor ik vergeet gaat Bintou Kourouma in gesprek met woordkunstenaar, filosoof en theatermaker Lev Avitan. Over kwetsbaarheid, identiteit en de kracht van spoken word. Lev opent met een persoonlijke tekst vol gemis en maatschappelijke reflectie, waarna een openhartig gesprek volgt over familie, liefde, activisme en de helende rol van taal. Een aflevering die raakt en blijft echoën! Gemaakt en geproduceerd door Bintou Kourouma