EW

In de podcast Elke Week bespreken journalist Sam Verbeek en politiek redacteur Victor Pak de eerste maand van Trump’s tweede termijn als president. Zijn terugkeer in het Witte Huis verloopt stormachtig. De toon is gezet: meer persconferenties, felle retoriek en radicale beleidskeuzes.In zijn eerste maand heeft Trump al bijna acht uur voor de camera’s gestaan en meer dan 81.000 woorden uitgesproken. Ter vergelijking: Joe Biden sprak in zijn eerste week slechts 2,5 uur. Trump gebruikt deze media-aandacht om zijn beleid kracht bij te zetten en tegenstanders te bekritiseren.Na een tragisch ongeval tussen een militaire helikopter en een vliegtuig, koos hij er bijvoorbeeld voor om diversiteitsbeleid en politieke tegenstanders de schuld te geven in plaats van een meer verzoenende toon aan te slaan.EEN RADICALE REPUBLIKEINSE REGERINGTrump is niet alleen terug, maar ook beter voorbereid. Zijn team heeft jaren gewerkt aan een gedetailleerd actieplan en dat blijkt uit de snelheid waarmee hij zijn beleid doorvoert. In de eerste 100 dagen tekent hij naar verwachting meer dan 100 presidentiële decreten.Veel regelgeving uit de Biden-periode wordt teruggedraaid, zoals klimaatmaatregelen en internationale samenwerkingen. Ook migratie is een speerpunt: de eerste wet die hij ondertekende, de Laken Riley Act, zorgt voor strengere regels en snelle deportaties van illegale immigranten.DEMOCRATEN IN DE VERDEDIGINGTerwijl Trump met volle kracht regeert, lijken de Democraten stuurloos. De partij heeft geen sterke leider die Trump kan uitdagen. Er is geen nieuwe generatie zichtbaar op nationaal niveau en veel invloedrijke Democratische politici zijn op leeftijd. Hierdoor ontbreekt een duidelijke strategie om effectief oppositie te voeren.WAT BETEKENT DIT VOOR DE KOMENDE JAREN?Trump’s beleid richt zich op minder regulering, een harde migratieaanpak en een confronterende buitenlandpolitiek. Zijn stijl – mediageniek en overweldigend – dwingt de Democraten tot een reactie die ze nog niet paraat hebben. Europa kijkt met spanning toe, maar lijkt niet voorbereid op de gevolgen van deze tweede Trump-termijn.

In de podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek, Bram Hahn en Jacqueline Krouwel een opvallend fenomeen: het drankgebruik onder Nederlandse jongeren is de afgelopen decennia flink gedaald, maar lijkt nu tot stilstand te zijn gekomen.Vroeger stonden Nederlandse tieners bekend als de grootste drinkers van Europa. De cijfers waren schrikbarend: 80% van de jongeren onder de 18 dronk regelmatig. Nu is dat percentage afgenomen tot 20%. Dit succes wordt deels toegeschreven aan maatregelen zoals de verhoging van de minimumleeftijd voor alcohol naar 18 jaar en strengere regels rond reclame. Toch blijft het huidige niveau een punt van zorg.Tieners beginnen nu gemiddeld rond hun 13e met drinken, een lichte verbetering vergeleken met 1997, toen de startleeftijd nog onder de 12 lag. Maar in plaats van bier te kiezen, grijpen ze steeds vaker naar mixdrankjes en sterke drank. Shotjes en likeuren met zoete smaken zijn razend populair. Dit vergroot niet alleen de kans op overmatig drinken, maar ook op acute gezondheidsproblemen zoals alcoholvergiftiging.De redenen zijn complex. Strengere leeftijdscontroles weren jongeren uit de horeca, waardoor het drinken zich verplaatst naar slaapkamers, schuurtjes en parkjes. Hier is sociale controle beperkt, wat binge-drinken in de hand werkt.Experts wijzen op de langetermijnrisico’s: hersenschade, verslaving en verhoogde kans op ongevallen en agressie. Toch blijkt dat niet elke ouder consequent is. Sommigen faciliteren drankgebruik uit angst om als “strenge ouder” gezien te worden, terwijl anderen heldere grenzen stellen.Een mogelijke oplossing ligt in een brede aanpak zoals in IJsland, waar jongeren sporten en culturele activiteiten aangeboden krijgen. Het biedt hen een alternatief en verlaagt de behoefte aan alcohol. In Nederland zijn vergelijkbare experimenten gestart, maar het blijft een uitdaging om de culturele en sociale normen rond alcoholgebruik te veranderen.De cijfers mogen dan gestabiliseerd zijn, de echte strijd tegen de drinkcultuur is nog lang niet gestreden.

In podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek en misdaadjournalist Gerlof Leistra de jaarlijkse moordlijst van EW. Wat valt dit keer op, en wat zijn de trends van de laatste dertig jaar?Afgelopen jaar telde Nederland 131 moorden, 3 minder dan in 2023. Daarentegen steeg het aantal slachtoffers van 60 jaar en ouder: 23, onder wie 8 tachtigplussers.De toename onder zestigplussers komt deels door vergrijzing, maar ook door familiedynamieken. Ruim de helft van deze moorden volgt uit huiselijk geweld, vaak door een partner of familielid met financiële of psychische problemen.In 2024 was er ook een verschuiving in gebruikte moordwapens. Steekwapens zijn dominanter geworden: 52 mensen stierven door messteken, 24 door vuurwapens. Vuurwapens lijken plaats te maken voor explosieven, vooral in criminele conflicten – een teken van verharding in de samenleving.EW registreert de moordcijfers sinds 1992. In de jaren negentig waren er soms bijna 300 moorden per jaar. Dat aantal daalde sindsdien en is inmiddels meer dan gehalveerd. Dat wijst op een veiliger Nederland. In 2024 waren er per 100.000 inwoners 0,7 moorden: een historisch laag niveau.Dertig jaar geleden waren drugsgerelateerde straatmoorden nog dominant. Die namen sindsdien in aantal af doordat het heroïnegebruik sterk daalde. Tegenwoordig komen moorden door psychisch verwarde personen vaker voor, mede door de druk op de geestelijke gezondheidszorg.'Achter elk cijfer schuilt een persoonlijk drama,' zegt Gerlof Leistra. 'Het leed stopt niet bij het slachtoffer, maar raakt ook de familie, vrienden en hele gemeenschappen.' De cijfers mogen dan dalen, de tragiek blijft.

Voor de EW-podcast Elke Week sprak redacteur Geerten Waling met columnist en oud-bestuurder Philip van Tijn over politieke correctheid en hypocrisie, stroperigheid in de polder en het beroerde ondernemingsklimaat in Nederland. Het gesprek vond plaats in maart 2023, vlak voor de Provinciale Statenverkiezingen waarbij BBB de grootste werd. Philip van Tijn overleed op 12 januari 2025, maar zijn woorden blijven resoneren.

In podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek en Duitsland-correspondent Guy Hoeks de belabberde staat van de Duitse economie, veroorzaakt door geopolitieke verschuivingen en interne problemen.De afnemende industriële productie van maakbedrijven als Volkswagen en Bosch vormt al jaren een bron van toenemende zorg voor de Duitsers. Het kantelpunt was rond 2018. Toen bleek de Duitse afhankelijkheid van goedkoop Russisch gas en export naar China al te kwetsbaar voor externe schokken.Duitse bedrijven, eens de ruggengraat van de economie, kampen nu met stijgende energiekosten en afnemende vraag uit China, vooral als het gaat om traditionele producten zoals de verbrandingsmotor. De gevolgen van de stagnerende economie zijn misschien nog niet voelbaar voor de gemiddelde Duitser, maar beginnen nu wel door te dringen in het dagelijks leven van sommigen.De economie speelt een sleutelrol in de campagne voor de verkiezingen van februari. Er is consensus over de noodzaak van hervormingen. Daarbij focust de sociaal-democratische SPD op behoud van welvaart, de Groene partij op verduurzaming, en de christen-democratische CDU op versterking van de industrie. Het opkomende radicaal-rechtse AfD speelt vooral in op de onvrede over het economisch beleid.De vraag is of Duitsland de verwevenheid van verouderde industriële en politieke structuren weet te doorbreken, en zo zijn economie nieuw leven kan inblazen.

Op zaterdag 7 december 2024 vindt er een verwoestende explosie plaats aan de Tarwekamp in Den Haag. Zes mensen komen om het leven en de schade is enorm. In deze aflevering van podcast Elke Week bespreekt Sam Verbeek samen met misdaadjournalist Gerlof Leistra wat er tot nu toe bekend is over deze tragedie en wat nog onbekend is.De explosie, die begon met vier opeenvolgende knallen, verwoestte de bruidsmodewinkel Aliyah Styling, een meubelwinkel en Café Bar Rosa. De laatste knal was zo krachtig dat het hele pand instortte. Het was een ongelooflijke tragedie: een gezin uit Den Haag verloor drie leden, terwijl een achtjarige jongen het geluk had te overleven. Andere slachtoffers waren een 31-jarige man uit Voorburg en twee andere bewoners van de bovenwoningen.De bruidsmodewinkel krijgt veel aandacht, vooral omdat de witte Range Rover van de eigenaresse, die volgens buurtbewoners daar geparkeerd stond, precies op het moment van de explosie in brand vloog. Dit geeft aanleiding tot speculaties. Was de explosie gericht op de bruidszaak? De politie sluit een drugsgerelateerd motief uit, maar het blijft onduidelijk waarom de winkel specifiek werd aangevallen.De politie heeft een tipje van de sluier opgelicht, door te bevestigen dat de explosie waarschijnlijk gericht was op de bruidsmodezaak Aliyahs Styling. Ook werd bekend dat drie mannen zijn aangehouden in verband met de zaak, maar verder blijven veel details over de oorzaak en de motieven achter de explosie onduidelijk.”Het onderzoek gaat snel door, met twee teams van de politie die zich richten op zowel het technische als het tactische onderzoek. De urgentie is hoog, en de hoop is dat snel duidelijk wordt wie verantwoordelijk is voor de ontploffingen die het leven van zes mensen hebben geëist.

Na jaren van relatieve rust laait de oorlog in Syrië weer op. Jihadistische rebellen winnen terrein, Assads regime wankelt. Wat betekent dit voor de toekomst van het land? Sam Verbeek bespreekt het met chef buitenland Matthijs van Schie.De Syrische burgeroorlog ontstond in 2011 tijdens de Arabische Lente. Wat begon als een volksopstand tegen het regime van Bashar al-Assad, mondde al snel uit in een bloedige strijd. Assad reageerde met harde repressie en kreeg steun van bondgenoten Rusland en Iran. Tegelijk vormden rebellenallianties, variërend van jihadistische milities tot gematigde groepen, een front tegen het regime. De chaos werd compleet toen ook IS en de Koerden zich in het conflict mengden.Een bevroren conflict ontdooitIn 2020 leek het conflict te bevriezen. Assad had grote delen van het land terugveroverd dankzij Russische luchtaanvallen, terwijl de rebellen zich concentreerden in de provincie Idlib. Het noordoosten van Syrië bleef in handen van de Koerden, gesteund door de Verenigde Staten. Iran gebruikte Syrië als doorvoerroute voor wapens naar Hezbollah in Libanon. Ondanks de (fragiele) wapenstilstand bleef het land verdeeld en gespannen.De recente opmars van jihadistische rebellen, onder leiding van Hay'at Tahrir al-Sham (HTS), zet de machtsverhoudingen op scherp. In korte tijd veroverden de rebellen de strategische steden Aleppo en Hama. Nu dreigt ook Homs, de toegangspoort naar Damascus, te vallen. Assads regime staat onder toenemende druk.Waarom escaleert het conflict nu opnieuw?Een belangrijke reden ligt in geopolitieke verschuivingen. Rusland, dat jarenlang Assad steunde, is verzwakt door de oorlog in Oekraïne. Hezbollah, een andere bondgenoot, leed zware verliezen in de recente oorlog met Israël. Intussen steunt Turkije de rebellen, om zo de Koerdische invloed aan zijn grens te beperken.Of het regime standhoudt, is onzeker. In elk geval maken de geopolitieke belangen duidelijk dat deze strijd nog lang niet voorbij is.Lees hier het artikel van Matthijs van SchieLees hier het artikel van Linda Otter

In podcast Elke Week bespreken hosts Sam Verbeek en Geerten Waling met buitenlandchef Matthijs van Schie het staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah. Een akkoord dat zowel hoop als scepsis oproept.Het staakt-het-vuren is het resultaat van maanden van diplomatieke inspanningen. Met daarin een grote rol voor de Verenigde Staten en ook Frankrijk, deels vanwege zijn historische banden met Libanon. Formeel werd er onderhandeld met de Libanese regering, en was Hezbollah indirect betrokken.De spanningen waren opgelopen nadat Hezbollah sinds oktober 2023, na jaren van toch al aanhoudende aanvallen, duizenden raketten op Israël afvuurde. Israël begon daarop in september een grondoffensief in Zuid-Libanon. Hezbollah stelde aanvankelijk als voorwaarde voor een staakt-het-vuren dat Israël zijn offensief in Gaza zou staken, maar moest dit standpunt uiteindelijk laten varen.De wapenstilstand een opsteker voor de Amerikaanse president Joe Biden. Zijn buitenlandbeleid kende eerder forse tegenslagen, zoals de chaotische terugtrekking uit Afghanistan in 2021 en het uitblijven van een doorbraak in Oekraïne.Wat betekent de wapenstilstand voor Benjamin Netanyahu?De rol van oorlogspremier versterkte zijn positie: tijdens een conflict wisselen landen zelden van leider. Tegelijk staat hij in Israël onder druk vanwege corruptiezaken en kritiek op zijn aanpak van de gijzelaarscrisis in Gaza.De internationale kritiek op de premier blijft intussen toenemen, zeker na het arrestatiebevel door het Internationaal Strafhof. Hoewel de Verenigde Staten en een handvol bondgenoten hem blijven steunen, wordt Netanyahu’s diplomatieke bewegingsruimte steeds beperkter.Een fragiele staakt-het-vurenDe wapenstilstand geldt formeel zestig dagen. Het is allesbehalve zeker dat die ook daadwerkelijk zolang zal duren. Israël blijft alert op mogelijke nieuwe aanvallen. Hezbollah is zwaar verzwakt, maar behoudt veel steun in Libanon. En het Libanese leger, dat de bufferzone in Zuid-Libanon moet bewaken, krijgt steun van Frankrijk en de Verenigde Staten, maar heeft een gebrek aan capaciteit.Houdt de rust stand, of is er slechts sprake van een adempauze? De komende weken zal blijken of beide partijen zich aan de afspraken houden – of dat de regio wederom in chaos vervalt.

In podcast Elke Week bespreekt Sam Verbeek met Geerten Waling en Nard Lodewijk de schaduwkanten van de integriteitsindustrie. In het bijzonder de werkwijze van het gerenommeerde bureau Bezemer & Schubad, dat ondanks zijn reputatie fundamentele fouten maakt in onderzoeken naar sociale veiligheid op de werkvloer.De vraag naar integriteitsonderzoeken is explosief gegroeid door schandalen rond #MeToo en andere misstanden bij grote organisaties. Werkgevers schakelen bureaus in om onderzoek te doen naar klachten over grensoverschrijdend gedrag. Dit moet op een objectieve en onafhankelijke manier gebeuren. Maar in de praktijk gaat het geregeld mis, ontdekten Waling en Lodewijk.Fundamentele problemen in de aanpakHet werk van Bezemer & Schubad toont hoe deze onderzoeken soms onzorgvuldig, oneerlijk en beïnvloedbaar zijn. In meerdere zaken speelt de opdrachtgever een te grote rol in het onderzoek. Beklaagden – vaak werknemers – worden onevenredig zwaar aangepakt, zonder dat hun rechten worden beschermd. Zo staat in rapporten veel irrelevante informatie, zoals subjectieve meningen van collega’s, en wordt geregeld de onderzoeksvraag overschreden.Aan bod komt onder meer de zaak rond Gijs van Dijk (PvdA). Leidend daarin waren aannames in plaats van neutraal onderzoek, wat leidde tot grote reputatieschade voor het oud-Kamerlid. Ook in andere zaken, zoals die van een hr-directeur van een multinational, bleken onderzoeken van Bezemer & Schubad meer gericht op het bouwen van een zaak tegen de beklaagde dan op objectieve waarheidsvinding.Oproep tot veranderingExperts pleiten voor strengere eisen aan deze bureaus, zoals een betere waarborg van de rechten van beklaagden. Ook roepen ze op tot beter toezicht. Bureaus zoals Bezemer & Schubad hebben een vergunning nodig, maar deze wordt slechts oppervlakkig getoetst. Er is geen tuchtrecht of beroepscommissie die toezicht houdt op de kwaliteit van het onderzoek. Dit maakt de integriteitsindustrie kwetsbaar voor misbruik en onzorgvuldigheden.Slecht onderzoek schaadt niet alleen carrières en reputaties, maar ook de rechtsstaat. Tijd dat de overheid ingrijpt en orde schept in deze schimmige industrie, zeggen Waling en Lodewijk.

In de nieuwste aflevering van podcast Elke Week bespreken hosts Sam Verbeek en Geerten Waling met economieredacteur Joris Heijn EW's jaarlijkse Top 500 bedrijven.Nummer 1 is opnieuw het relatief onbekende Vitol, een in Rotterdam gevestigd oliehandelsbedrijf met een jaaromzet van 370 miljard euro. Hoewel Vitol wereldwijd opereert, heeft het nog altijd sterke wortels in Nederland.De top-3 wordt gecompleteerd door Ahold Delhaize, het moederbedrijf van Albert Heijn, en ASML. De chipmachinemaker heeft dit jaar een lagere omzet, maar scoort nog altijd hoog met dank aan zijn sterke beurswaarde en winstgevendheid.Uit de lijst blijkt dat het Nederlandse bedrijfsleven gebukt gaat onder serieuze uitdagingen. Terwijl banken profiteerden van de stijgende rente, zag bijna de helft van de andere bedrijven de winst in 2023 dalen. Eenderde moest in het personeelsbestand snijden.De lijst bevat ook lichtpuntjes. Zo komt online supermarkt Picnic op als jonge, snelgroeiende speler en is de chipindustrie nog steeds in opmars. Nederland behoudt een sterke positie door zijn relatief hoogopgeleide arbeidsmarkt en sterke infrastructuur zoals de Rotterdamse haven.Toch lijkt de toekomst onzeker. CEO's van grote bedrijven maken zich in EW zorgen over het investeringsklimaat, dat lijdt onder meer hoge energieprijzen, toenemende regeldruk vanuit Den Haag en Brussel en de negatieve publieke opinie ten aanzien van het bedrijfsleven. De CEO's hameren op meer stabiliteit en een gunstigere investeringsomgeving.Dit zijn de 500 grootste bedrijven van NederlandWaarom CEO’s kritisch zijn over Nederlandse vestigingsklimaatHoe oliereus Vitol Nederlands grootste bedrijf werd