EW

In de nieuwste aflevering van de podcast Elke Week spreekt host Sam Verbeek met redacteur en columnist Geerten Waling over het functioneren van het kabinet en de crisis van het democratische bestel.Terwijl de geopolitieke spanningen oplopen, mist Nederland een daadkrachtig bestuur. Zorgwekkend, vindt Waling.Het kabinet-Schoof kwam er na een duidelijke verkiezingsuitslag: de kiezer wilde verandering. Toch lukt het de regering niet hervormingen door te voeren. Veel problemen die 25 jaar geleden al speelden – immigratie, integratie en veiligheid – blijven onopgelost.Waling wijst erop dat de verkiezingen van 2023 een omslagpunt hadden moeten zijn. Met PVV, BBB en NSC aan de knoppen, zou er nu echt iets moeten gebeuren. Maar vooralsnog blijft het kabinet steken in bureaucratie en intern gekibbel.Teleurstelling onder de kiezers groeitDe belofte van politieke vernieuwing raakt uit zicht. Kiezers die zich ongehoord voelden, kregen de kans om invloed uit te oefenen via partijen die beloofden het anders te doen. De werkelijkheid blijkt weerbarstiger: ministers bereiken weinig, wetgeving verloopt traag en fundamentele vraagstukken blijven onopgelost.Zo raken veel kiezers gedesillusioneerd. 'Als zij merken dat hun stem geen verschil maakt, haken ze af,' zegt Waling.En dat is gevaarlijk. Als burgers het vertrouwen in de democratie verliezen, kan dat de deur openzetten voor extremere politieke stromingen.Democratie op een breekpunt?Volgens Waling is polarisatie niet per se slecht. Democratie is immers strijd. Maar als politici stelselmatig geen resultaten boeken, wordt de democratie zelf het slachtoffer. Kiezers die keer op keer teleurgesteld raken, kunnen kiezen voor radicalere partijen – of helemaal niet meer stemmen.'Het geloof in het systeem staat op een waakvlammetje,' waarschuwt Waling. 'Als de regering niets bereikt, riskeren we dat steeds meer Nederlanders de democratie als een wassen neus beschouwen.Of het kabinet-Schoof de beloofde verandering niet levert, kan het politieke landschap de komende jaren ingrijpend veranderen, zegt Waling.

In de nieuwste aflevering van podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek en chef Buitenland Matthijs van Schie de mogelijke mineralendeal tussen Donald Trump en Volodymyr Zelensky.Trump wil dat Oekraïne mineralen en grondstoffen zoals lithium, titanium, kobalt en gas levert als terugbetaling voor de Amerikaanse militaire hulp. Deze materialen zijn cruciaal voor moderne technologieën, zoals batterijen voor elektrische voertuigen.De Amerikaanse president ziet de deal, die nog niet officieel is, als een zakelijke transactie: 'Amerika heeft miljarden in Oekraïne geïnvesteerd en wil dat nu terugverdienen.'Ondanks eerdere weerstand lijkt Zelensky, die balanceert tussen Amerikaanse eisen en Russische dreiging, overstag te gaan. De Oekraïense president weet dat zijn land afhankelijk is van Amerikaanse militaire steun tegen Rusland.De deal lijkt geen veiligheidsgaranties voor Oekraïne te zullen bevatten. Maar volgens Van Schie kan de aanwezigheid van Amerikaanse bedrijven in Oekraïne indirect voor bescherming zorgen, omdat Washington zijn eigen economische belangen wil beschermen.Europa staat voorlopig buitenspelTerwijl Trump rechtstreeks met Oekraïne onderhandelt en gesprekken voerde met Rusland in Riyad, zoekt Europa naar een manier om alsnog invloed uit te oefenen.Emmanuel Macron reisde deze week naar Washington om Europa te betrekken bij de onderhandelingen, maar de Franse president keerde zonder concrete toezeggingen terug.Ook de Britse premier Keir Starmer hoopt invloed te krijgen wanneer hij deze week met Trump in gesprek gaat. Hij probeert een Europese rol in mogelijke vredesonderhandelingen en veiligheidsgaranties voor Oekraïne te bereiken.Bij een mineralendeal tussen Trump en Zelensky komt Europa, dat geen alternatieve overeenkomst heeft voorgesteld, verder op achterstand te staan. Bovendien blijft de Europese Unie verdeeld over hoe het moet omgaan met de nieuwe geopolitieke realiteit.

In podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek en politiek redacteur Victor Pak het Kamerdebat over de oorlog in Oekraïne en de veranderde houding van de Verenigde Staten.Het debat werd met spoed ingelast, nadat de Amerikaanse minister van Defensie Pete Hegseth zei dat Europa geen rol speelt in vredesbesprekingen over Oekraïne.Later zwakte het Witte Huis dit statement af, maar de boodschap bleef duidelijk: de Verenigde Staten nemen het voortouw in onderhandelingen met Rusland.Dinsdag 18 februari ontmoetten de Amerikaanse en Russische buitenlandministers elkaar, de eerste ontmoeting tussen functionarissen van beide landen sinds de oorlog begon.Wilders nuanceert Oekraïne-standpuntEen punt van discussie in het debat was de positie van de PVV, de grootste partij in de Kamer. Geert Wilders stelde zich op X resoluut op tegen militaire steun aan Oekraïne, wat voor spanning in de coalitie zorgde.Vlak voor het debat kwam hij met een nuancering: geen Nederlandse militairen in Oekraïne, maar andere vormen van steun zijn bespreekbaar. Een kabinetscrisis was afgewend.Europa moet op eigen benen staanDe Tweede Kamer worstelt met de gevolgen van de Amerikaanse koerswijziging.VVD-leider Dilan Yeşilgöz spreekt over een 'nieuwe realiteit' en pleit voor een steviger Europees defensiebeleid. Er was discussie over extra defensie-uitgaven en een mogelijke EU-lening voor militaire investeringen, maar de uitkomst is onduidelijk.Verbazing over de verbazingVeel partijen nu pas te beseffen hoe fundamenteel en snel de geopolitieke werkelijkheid verandert. Terwijl Donald Trump maanden geleden al zei dat hij als president een nieuwe koers zou varen in de NAVO en steun aan Oekraïne zou heroverwegen.CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal wees er fijntjes op dat de schok over de veranderde Amerikaanse houding eigenlijk verbazingwekkender is dan die wending zelf. Europa had voorbereid moeten zijn, maar reageert opnieuw te laat.

In de podcast Elke Week bespreken politiek redacteur Carla Joosten en Sam Verbeek de opvallende positie van de PVV in de Tweede Kamer. De partij heeft de grootste fractie, maar ook de minste ervaring. Hoe functioneert deze nieuwbakken groep Kamerleden? En hoe stevig heeft Geert Wilders de touwtjes in handen?De PVV onderscheidt zich van andere partijen doordat het geen leden heeft. Hierdoor ontbreekt een traditionele partijstructuur met afdelingen en interne democratie. De partij is sterk gecentraliseerd rondom Geert Wilders, die al sinds de oprichting in 2006 de onbetwiste leider is. Dit heeft voordelen: de fractie is gedisciplineerd en vermijdt interne conflicten. Tegelijkertijd roept het vragen op over de toekomst van de partij zonder Wilders.Een mix van ervaring en nieuwkomersHoewel de PVV een groot aantal nieuwkomers telt, heeft ongeveer een derde van de fractie ruime ervaring in de Tweede Kamer. Namen als Fleur Agema en Martin Bosma zijn al jaren actief, terwijl anderen ervaring hebben opgedaan als Statenlid, gemeenteraadslid of medewerker.Desondanks is het verschil tussen Kamerwerk en lokale politiek groot, waardoor sommige leden nog moeten wennen aan hun nieuwe rol.Opvallend is dat PVV-Kamerleden zich kritisch uitlaten over hun eigen ministers en staatssecretarissen. Fleur Agema en Volker Thiadens nemen geen blad voor de mond als het gaat om zorgbeleid, terwijl Hidde Heutink fel van leer trekt tegen minister Barry Madlener over fatbikes.Deze kritische houding is ongebruikelijk binnen coalitiepartijen, maar past bij het dualisme dat Wilders zelf ook uitdraagt.Geert Wilders heeft van meet af aan voorkomen dat de PVV afglijdt naar LPF-achtige taferelen. Fractiediscipline is heilig, en een kleine kern van vertrouwelingen helpt bij het runnen van de partij. Vicefractievoorzitters Leon de Jong en Edgar Mulder spelen een belangrijke rol, net als financieel specialist Tony van Dijck.Wat als Wilders vertrekt?Wilders is de spil waar alles om draait. Mocht hij ooit vertrekken, dan is het onduidelijk wie zijn rol kan overnemen. Er zijn signalen dat hij nadenkt over een ledenstructuur, wat de partij toekomstbestendiger zou kunnen maken.Voorlopig blijft hij echter stevig aan het roer, met een fractie die, ondanks haar diversiteit, hecht aan zijn leiderschap.

In podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek en misdaadjournalist Gerlof Leistra de val van Inez Weski, ooit een van de meest gerespecteerde strafrechtadvocaten van Nederland.Bekend om haar felle pleidooien, onberispelijke reputatie en iconische zwarte kleding, werd Weski onverwacht zelf verdachte in de zaak rond Ridouan Taghi. Insiders zagen haar ondergang echter al langer aankomen.Weski stond bekend als een vasthoudende advocaat. Ze nam strafdossiers volledig uit elkaar en had een scherp oog voor onrechtmatige opsporingsmethoden. Dit maakte haar niet geliefd bij politie en justitie, maar leverde haar wel veel respect op binnen de advocatuur.Ze was loyaal, behulpzaam en had een droog gevoel voor humor, zo vertellen collega’s. Toch lijkt haar nauwe band met Taghi haar nu op te breken.Die gaat ver terug. Jaren geleden verdedigde ze hem al toen hij nog een kleine drugsdealer was. Later groeide hij uit tot een van de grootste criminelen van Nederland.Justitie verdenkt haar er nu van boodschappen te hebben doorgegeven tussen Taghi en zijn netwerk.De eerste signalen dat Weski onder druk stond, kwamen in 2019, toen ze zich plotseling terugtrok als Taghi’s advocaat. Daarna nam ze zijn verdediging toch weer op zich. Justitie ontdekte later duizenden versleutelde berichten waarin Weski als tussenpersoon zou hebben gefungeerd. Dit leidde uiteindelijk tot haar arrestatie.Binnen de advocatuur is de schok groot. Weski stond niet bekend als een ‘vuile’ advocaat en had geen reputatie van schimmige praktijken. Haar gedrevenheid en onafhankelijkheid maakten haar juist een gerespecteerde naam in de strafrechtwereld. Dat juist zij nu verdacht wordt van zulke ernstige overtredingen, laat zien hoe groot de invloed van een cliënt als Taghi kan zijn.Hoe kon een vooraanstaande advocaat zo verstrikt raken in het netwerk van een topcrimineel? En hoe zal deze zaak de advocatuur en de rechtsstaat beïnvloeden? De antwoorden op deze vragen zullen de komende tijd duidelijk moeten worden.

In de podcast Elke Week bespreken journalist Sam Verbeek en politiek redacteur Victor Pak de eerste maand van Trump’s tweede termijn als president. Zijn terugkeer in het Witte Huis verloopt stormachtig. De toon is gezet: meer persconferenties, felle retoriek en radicale beleidskeuzes.In zijn eerste maand heeft Trump al bijna acht uur voor de camera’s gestaan en meer dan 81.000 woorden uitgesproken. Ter vergelijking: Joe Biden sprak in zijn eerste week slechts 2,5 uur. Trump gebruikt deze media-aandacht om zijn beleid kracht bij te zetten en tegenstanders te bekritiseren.Na een tragisch ongeval tussen een militaire helikopter en een vliegtuig, koos hij er bijvoorbeeld voor om diversiteitsbeleid en politieke tegenstanders de schuld te geven in plaats van een meer verzoenende toon aan te slaan.EEN RADICALE REPUBLIKEINSE REGERINGTrump is niet alleen terug, maar ook beter voorbereid. Zijn team heeft jaren gewerkt aan een gedetailleerd actieplan en dat blijkt uit de snelheid waarmee hij zijn beleid doorvoert. In de eerste 100 dagen tekent hij naar verwachting meer dan 100 presidentiële decreten.Veel regelgeving uit de Biden-periode wordt teruggedraaid, zoals klimaatmaatregelen en internationale samenwerkingen. Ook migratie is een speerpunt: de eerste wet die hij ondertekende, de Laken Riley Act, zorgt voor strengere regels en snelle deportaties van illegale immigranten.DEMOCRATEN IN DE VERDEDIGINGTerwijl Trump met volle kracht regeert, lijken de Democraten stuurloos. De partij heeft geen sterke leider die Trump kan uitdagen. Er is geen nieuwe generatie zichtbaar op nationaal niveau en veel invloedrijke Democratische politici zijn op leeftijd. Hierdoor ontbreekt een duidelijke strategie om effectief oppositie te voeren.WAT BETEKENT DIT VOOR DE KOMENDE JAREN?Trump’s beleid richt zich op minder regulering, een harde migratieaanpak en een confronterende buitenlandpolitiek. Zijn stijl – mediageniek en overweldigend – dwingt de Democraten tot een reactie die ze nog niet paraat hebben. Europa kijkt met spanning toe, maar lijkt niet voorbereid op de gevolgen van deze tweede Trump-termijn.

In de podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek, Bram Hahn en Jacqueline Krouwel een opvallend fenomeen: het drankgebruik onder Nederlandse jongeren is de afgelopen decennia flink gedaald, maar lijkt nu tot stilstand te zijn gekomen.Vroeger stonden Nederlandse tieners bekend als de grootste drinkers van Europa. De cijfers waren schrikbarend: 80% van de jongeren onder de 18 dronk regelmatig. Nu is dat percentage afgenomen tot 20%. Dit succes wordt deels toegeschreven aan maatregelen zoals de verhoging van de minimumleeftijd voor alcohol naar 18 jaar en strengere regels rond reclame. Toch blijft het huidige niveau een punt van zorg.Tieners beginnen nu gemiddeld rond hun 13e met drinken, een lichte verbetering vergeleken met 1997, toen de startleeftijd nog onder de 12 lag. Maar in plaats van bier te kiezen, grijpen ze steeds vaker naar mixdrankjes en sterke drank. Shotjes en likeuren met zoete smaken zijn razend populair. Dit vergroot niet alleen de kans op overmatig drinken, maar ook op acute gezondheidsproblemen zoals alcoholvergiftiging.De redenen zijn complex. Strengere leeftijdscontroles weren jongeren uit de horeca, waardoor het drinken zich verplaatst naar slaapkamers, schuurtjes en parkjes. Hier is sociale controle beperkt, wat binge-drinken in de hand werkt.Experts wijzen op de langetermijnrisico’s: hersenschade, verslaving en verhoogde kans op ongevallen en agressie. Toch blijkt dat niet elke ouder consequent is. Sommigen faciliteren drankgebruik uit angst om als “strenge ouder” gezien te worden, terwijl anderen heldere grenzen stellen.Een mogelijke oplossing ligt in een brede aanpak zoals in IJsland, waar jongeren sporten en culturele activiteiten aangeboden krijgen. Het biedt hen een alternatief en verlaagt de behoefte aan alcohol. In Nederland zijn vergelijkbare experimenten gestart, maar het blijft een uitdaging om de culturele en sociale normen rond alcoholgebruik te veranderen.De cijfers mogen dan gestabiliseerd zijn, de echte strijd tegen de drinkcultuur is nog lang niet gestreden.

In podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek en misdaadjournalist Gerlof Leistra de jaarlijkse moordlijst van EW. Wat valt dit keer op, en wat zijn de trends van de laatste dertig jaar?Afgelopen jaar telde Nederland 131 moorden, 3 minder dan in 2023. Daarentegen steeg het aantal slachtoffers van 60 jaar en ouder: 23, onder wie 8 tachtigplussers.De toename onder zestigplussers komt deels door vergrijzing, maar ook door familiedynamieken. Ruim de helft van deze moorden volgt uit huiselijk geweld, vaak door een partner of familielid met financiële of psychische problemen.In 2024 was er ook een verschuiving in gebruikte moordwapens. Steekwapens zijn dominanter geworden: 52 mensen stierven door messteken, 24 door vuurwapens. Vuurwapens lijken plaats te maken voor explosieven, vooral in criminele conflicten – een teken van verharding in de samenleving.EW registreert de moordcijfers sinds 1992. In de jaren negentig waren er soms bijna 300 moorden per jaar. Dat aantal daalde sindsdien en is inmiddels meer dan gehalveerd. Dat wijst op een veiliger Nederland. In 2024 waren er per 100.000 inwoners 0,7 moorden: een historisch laag niveau.Dertig jaar geleden waren drugsgerelateerde straatmoorden nog dominant. Die namen sindsdien in aantal af doordat het heroïnegebruik sterk daalde. Tegenwoordig komen moorden door psychisch verwarde personen vaker voor, mede door de druk op de geestelijke gezondheidszorg.'Achter elk cijfer schuilt een persoonlijk drama,' zegt Gerlof Leistra. 'Het leed stopt niet bij het slachtoffer, maar raakt ook de familie, vrienden en hele gemeenschappen.' De cijfers mogen dan dalen, de tragiek blijft.

Voor de EW-podcast Elke Week sprak redacteur Geerten Waling met columnist en oud-bestuurder Philip van Tijn over politieke correctheid en hypocrisie, stroperigheid in de polder en het beroerde ondernemingsklimaat in Nederland. Het gesprek vond plaats in maart 2023, vlak voor de Provinciale Statenverkiezingen waarbij BBB de grootste werd. Philip van Tijn overleed op 12 januari 2025, maar zijn woorden blijven resoneren.

In podcast Elke Week bespreken Sam Verbeek en Duitsland-correspondent Guy Hoeks de belabberde staat van de Duitse economie, veroorzaakt door geopolitieke verschuivingen en interne problemen.De afnemende industriële productie van maakbedrijven als Volkswagen en Bosch vormt al jaren een bron van toenemende zorg voor de Duitsers. Het kantelpunt was rond 2018. Toen bleek de Duitse afhankelijkheid van goedkoop Russisch gas en export naar China al te kwetsbaar voor externe schokken.Duitse bedrijven, eens de ruggengraat van de economie, kampen nu met stijgende energiekosten en afnemende vraag uit China, vooral als het gaat om traditionele producten zoals de verbrandingsmotor. De gevolgen van de stagnerende economie zijn misschien nog niet voelbaar voor de gemiddelde Duitser, maar beginnen nu wel door te dringen in het dagelijks leven van sommigen.De economie speelt een sleutelrol in de campagne voor de verkiezingen van februari. Er is consensus over de noodzaak van hervormingen. Daarbij focust de sociaal-democratische SPD op behoud van welvaart, de Groene partij op verduurzaming, en de christen-democratische CDU op versterking van de industrie. Het opkomende radicaal-rechtse AfD speelt vooral in op de onvrede over het economisch beleid.De vraag is of Duitsland de verwevenheid van verouderde industriële en politieke structuren weet te doorbreken, en zo zijn economie nieuw leven kan inblazen.