Goliath

Wie in de clinch ligt met de overheid kan bij hem aan de bel trekken – en dat doen we dan ook massaal. Jaarlijks krijgt hij tienduizenden klachten binnen van burgers, maar wat gebeurt daar eigenlijk mee? In deze speciale aflevering van Goliath spreken Ybo en Annette aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen met Reinier van Zutphen, nu al ruim tien jaar onze Nationale Ombudsman. Hij weet alles van conflicten tussen burgers en de overheid en probeert ze op te lossen zónder tussenkomst van een rechter. In hoeverre lukt hem dat? Wordt er in Den Haag wel naar hem geluisterd? En ziet hij na de toeslagenaffaire al een nieuw schandaal tussen burger en overheid in de maak?

Wat als blijkt dat de gemeente in het geheim onderzoek doet naar jouw moskee, uit angst voor een mogelijk salafistisch netwerk? Het overkomt moskee Taubah in Veenendaal, waar de burgemeester op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zo’n geheim onderzoek instelt. De gemeente huurt het commerciële bureau Nuance door Training en Advies (NTA) in om ‘undercover’ informatie te verzamelen over de handel en wandel van de moskee en haar bezoekers. Als Bilal Riani, bestuurder van de moskee, door een NRC-journalist op de hoogte wordt gebracht van het geheime onderzoeksrapport, leest hij allerlei onwaarheden. Bilal spant een rechtszaak tegen de gemeente aan. Want mag dit zomaar?

Wat als je uit de jeugdzorg komt en op straat belandt? Arman wordt op zijn twaalfde uit huis geplaatst vanwege een onveilige thuissituatie. Maar ook in de jeugdzorg is hij niet veilig: hij is slachtoffer van fysiek en psychisch geweld. Als Arman op zijn zeventiende op eigen benen staat en zijn leven eindelijk op de rit heeft, raakt hij dakloos. In zijn woonplaats Amsterdam krijgt hij geen urgentieverklaring voor een sociale huurwoning: hij woont er te kort. Maar daar kan Arman niets aan doen; hij stond onder toezicht van de Staat. Die plaatste hem in meer dan zestien verschillende jeugdzorginstellingen door heel het land. Waarom is daar geen oog voor? Arman geeft niet op en besluit naar de rechter te stappen.

Vrijheid van meningsuiting is een grondrecht, maar er zijn grenzen aan wat je wel en niet mag zeggen. Wat als je werkgever vindt dat je die grenzen hebt overschreden? Younes el Harouchi werkt als verpleegkundige in een gevangenis. Als hij zijn collega’s ‘s ochtends een filmpje appt over de oorlog in Gaza, werkt zijn toegangspas later die dag ineens niet meer. Dienst Justitiële Inrichtingen beëindigt per direct zijn contract vanwege zijn ‘extremistische mening’. Een kans om uitleg te geven, krijgt de verpleegkundige niet: nog geen tien minuten later staat hij weer buiten. Maar Younes laat zich niet zomaar ontslaan…

Ruim een derde van de Nederlanders heeft geen geld voor een advocaat. Zij zijn toegewezen op een sociaal advocaat. Maar de sociale advocatuur piept en kraakt door jarenlange bezuinigingen, waardoor toegang tot de rechter steeds afhankelijker dreigt te worden van je postcode en je portemonnee. Ybo en Annette spreken erover met Sanne van Oers, sociaal advocaat en algemeen deken van de Nederlandse Orde van Advocaten. Als specialist in het jeugdrecht weet ze hoe de sociale advocatuur echt het verschil kan maken voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. Maar voor hoelang nog?

Wat als je je baan kwijtraakt en geen uitkering krijgt? Het overkomt thuishulp Carol Kollmann. Als de oudere vrouw waar ze werkt naar een verzorgingstehuis gaat, zit Carol plotseling zonder werk. Maar als ze zich bij het UWV meldt voor een WW-uitkering, schrikt ze zich rot. Door een uitzondering in de wet heeft ze geen recht op een uitkering. In Nederland zitten tienduizenden thuishulpen in een soortgelijke positie en de overgrote meerderheid van hen is vrouw. Carol laat het er niet bij zitten en sleept het UWV voor de rechter.

Wat doe je als je wakker ligt van je buren en bijna iedereen hun kant kiest? Pak je je biezen? Of vecht je terug? In deze aflevering hoor je het verhaal van Diana Wind. Ze woont met haar gezin in hartje Amsterdam, naast poptempel Paradiso. Vooral ‘s nachts is de overlast groot, zegt Diana. Samen met twee andere omwonenden vraagt ze de gemeente om op te treden. Dezelfde gemeente die zowel subsidieverlener, huurbaas en vergunningverlener van Paradiso is…

Ciska Semler is geboren en getogen op het woonwagenkamp, maar sinds de gemeente Den Haag haar kamp ontruimde, woont ze noodgedwongen in een stenen huis. Gemeenten zijn verplicht te zorgen voor voldoende standplaatsen voor woonwagenbewoners, maar in haar eigen stad merkt Ciska daar niets van. Ze is het wachten zat en stapt naar de rechter. Lukt het haar meer standplaatsen voor Sinti, Roma en reizigers te regelen?

Zestien mensen spannen samen een rechtszaak aan tegen de Nederlandse Staat. Allemaal hebben ze hetzelfde probleem: ze wonen naast een megastal. De stankoverlast is enorm. Als de wind verkeerd staat, krijgen ze de volle laag. Wim de Jong uit het Brabantse Sprundel is een van hen. In deze aflevering hoor je zijn verhaal. Hoe hard moet het stinken om je gelijk te halen bij de rechter?

Is de rechtsstaat er voor iedereen? In deze aflevering zoomen we voor de verandering niet in op een specifieke rechtszaak, maar zoomen we uit. Journalist Annette van Soest en oud-rechter Ybo Buruma praten met rechtsfilosoof Tamar de Waal. Zij maakt zich ernstige zorgen over de kwaliteit van onze democratische rechtsstaat. Die holt achteruit, tonen verschillende onderzoeken aan. Hoe komt dat? Wat merken wij burgers daarvan? En wat kunnen we ertegen doen?