Argos Actueel

Stel je voor dat je vlucht uit Syrië, je hier veilig waant en ineens degene tegenkomt die je in één van de gevangenissen gemarteld heeft. Een reëel scenario blijkt uit onderzoek van Argos. Al meer dan 50 jaar worden Syriërs op vaak oneigenlijke gronden opgepakt en maanden- of zelfs jarenlang stelselmatig gemarteld door handlangers van het Assad-regime. Het gaat om zo’n acht procent van de Syrische bevolking. De martelingen hebben regelmatig de dood tot gevolg. Duizenden slachtoffers die het wel kunnen navertellen wonen ook in Nederland. Om hoeveel potentiële daders gaat het in Nederland en hoe actief is het Team Internationale Misdrijven op zoek naar hen? Het eerste deel van Assad woont ook in Nederland werd op 1 oktober 2022 uitgezonden. Hierin gaat het om duizenden getraumatiseerde martelslachtoffers die in Nederland wonen en niet de juiste hulp krijgen om hun trauma's te verwerken.  Presentatie: Eric Arends

Minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werkt aan een nieuwe wet, waardoor de overheid vanaf 2025 onderzoekers kan screenen die van buiten de EU komen die op Nederlandse universiteiten willen werken met gevoelige kennis. Een ingrijpend plan dat duizenden onderzoekers zal raken.  Hoe effectief is de voorgestelde maatregel? Hoe verhoudt die zich tot Artikel 1 van de Grondwet? En wat zijn de gevolgen voor de Nederlandse universiteiten? We vroegen het aan Robbert Dijkgraaf, zelf jarenlang kennismigrant in de VS, nu minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Te gast in de studio zijn Tara van Viegen, raadsmedewerker van de Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie (AWTI), en Saar Slegers, maker van de podcast Vriend of Vijand. Presentatie: Eric Arends

(00:32): Assad woont ook in Nederland: de getuigenissenbank In het zogeheten Syrische Oral history project van het NIOD, het instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, hebben 85 gevangenisslachtoffers en 30 daders van het regime van vader en zoon al-Assad gedetailleerd hun verhaal verteld. Unieke getuigenissen van slachtoffers woonachtig in Nederland die niet eerder toegankelijk waren voor een groter publiek. Drie ex-gevangen, allen woonachtig in Nederland, vertellen hun verhaal.  (10:58): Vriend of Vijand #4: Lalaland Een Iraanse wetenschapper uit Luik wordt tijdens een vakantie in zijn vaderland benaderd door de Iraanse geheime dienst met de vraag of hij hun informant wil worden. Het is een vraag die zijn hele leven op zijn kop zet. Kan hij nee zeggen?  Inlichtingendiensten waarschuwen voor spionage op Nederlandse universiteiten. Maar hoe maak je het onderscheid tussen de mensen met goede bedoelingen en de mensen die er een dubbele agenda op nahouden? Presentatie: Eric Arends

(00:30) De banken en hun risicoklanten: een zaak voor de rechter Elke dag raken zo’n 10 bedrijven in Nederland hun bankrekening kwijt omdat hun bank hen niet meer vertrouwt. Verdachte transacties, connecties met veroordeelde criminelen, onverklaarbare omzetstijgingen: allemaal schijnbaar voldoende reden voor banken om afscheid te nemen van een klant. Maar kunnen banken doorslaan in het bestrijden van witwaspraktijken? Kan dit zó belangrijk worden, dat de toegang tot het financiële stelsel eronder lijdt? We bespreken het met Joras Ferwerda van de Universiteit van Utrecht, expert op gebied van banken en witwassen. (16:20) Vriend of Vijand #3: Een kloppend hart ‘Kennis is het kloppend hart van onze samenleving’, zegt minister Robbert Dijkgraaf. Het is een hart dat we moeten beschermen, maar niet mogen verstikken. Maar het beschermen van kennis blijkt in de praktijk lastiger dan gedacht. Want welke kennis vormt precies een gevaar voor de nationale veiligheid? En moeten universiteiten wel vast blijven houden aan hun ideaal van open kennisdeling? Presentatie: Eric Arends

(01:00) Geen school voor mijn kind Steeds meer ouders kiezen voor een vrijstelling van de leerplicht op basis van hun levensovertuiging. Kinderen zitten dan thuis en niemand weet of ze nog onderwijs krijgen of hoe het met ze gaat. Leerplichtconsulenten door het hele land maken zich zorgen over de ontwikkeling van deze kinderen. (14:00) Vriend of Vijand #2: ‘Een grote niks' Nederland heeft nogal een slechte reputatie als het gaat om kennisveiligheid sinds bekend werd dat de veiligheidsdiensten in de jaren ’70 de Pakistaanse atoomspion Abdul Khan lieten lopen. Met de geheime Nederlandse technologie die hij stal, ontwikkelde Pakistan een atoombom en was de wereld een kernmacht rijker. Mede daarom zijn de inlichtingen- en veiligheidsdiensten tegenwoordig extra scherp op kennisspionage. Maar hoe ver moeten we gaan in risicopreventie? En mag je discrimineren als de nationale veiligheid op het spel staat?  Presentatie: Eric Arends

Op Nederlandse universiteiten werken wetenschappers van over de hele wereld. Hun motto: kennis delen, dan kom je verder. Maar wat als er ook mensen tussen zitten die hier vooral komen om kennis te halen? Of zelfs te stelen? Het is verboden om onderzoekers en studenten te weren op basis van hun nationaliteit. Maar om het weglekken van gevoelige kennis te voorkomen, trekken universiteiten zich daar soms niks van aan. Hoe kan dat? En waarom komen die buitenlandse onderzoekers en studenten überhaupt zo graag naar Nederland? Wetenschapsjournalist en maker van de podcast Vriend of Vijand Saar Slegers sluit aan in de studio en vertelt meer over haar nieuwe podcastserie.  Presentatie: Eric Arends

Wat hebben een Nederlandse zuivelgigant, Deense drugsbendes en Iraakse ondernemers met elkaar gemeen? Alle drie zijn ze verwikkeld in een internationaal witwasnetwerk, en maar één van hen heeft er weet van. Uit onderzoek van Argos en Platform Investico blijkt dat het Nederlandse bedrijfsleven zich op grote schaal voor het karretje laat spannen van de Deense georganiseerde misdaad. Argos ploos maandenlang een goudmijn aan banktransacties uit en spraken met de FIOD (de opsporingsdienst van de Belastingdienst) en landelijke recherche. Experts bij de grootbanken bevestigen dat deze witwasmethode een blinde vlek is voor hen. Onder het motto follow the money trokken Argos en Platform Investico naar Irak, op zoek naar de bron van deze gloednieuwe, welhaast ontraceerbare vorm van witwassen.

(00:35) Spaanse tomaten met een luchtje Veel tomaten die in de supermarkt te koop zijn, komen uit de provincie Almería in Zuid-Spanje. Daar ligt een gigantisch kassengebied, zes keer zo groot als alle kassen bij elkaar in het Westland. Almería wordt dan ook ‘de groentetuin van Europa’ genoemd. Er werken tienduizenden Afrikaanse migranten. Maar de omstandigheden zijn er bar. Welke Nederlandse supermarkten verkopen deze tomaten uit Almería? Voelen deze supermarkten zich verantwoordelijk voor de werk- en leefomstandigheden van de arbeidsmigranten? Hoe transparant zijn ze daarover? En gaat de Europese initiatiefwet, die Europarlementariër Lara Wolters in Brussel heeft ingediend, de problemen oplossen? (42:17) De journalist als spion 3.0 Argos berichtte al eerder hoe geheime diensten journalisten voor hun karretje proberen te spannen als informanten en zelfs agenten. Nu heeft NRC-journalist Joep Dohmen nieuwe ontdekkingen gedaan. Hij vertelt over zijn onthullingen in Argos.

(00:32): De dames van Slotervaart: wordt informele zorg op waarde geschat? Van een luisterend oor en een kop koffie tegen de eenzaamheid tot hulp bij het aanvechten van een parkeerboete. Met koffie, thee en koekjes zitten ‘de dames van Slotervaart’ drie ochtenden in de week vrijwillig klaar voor alle hulpvragen van bewoners uit de buurt. Hun werk wordt ook wel informele zorg genoemd. Door de vergrijzing en de personeelstekorten in de zorg en in wijkteams wordt onze afhankelijkheid van die informele zorg steeds groter, terwijl het aantal vrijwilligers al jaren afneemt. Wordt de informele zorg wel genoeg op waarde geschat?  (36:45): De zwarte dag van Hans: een nieuwe wending Op 5 februari 2021 wordt het dode lichaam van Hans van de Ven zittend in bad gevonden in zijn huis in Amstelveen. Terwijl de politie het huis binnenstapt, probeert een vrouw via de achterdeur te vluchten. Toch stelt het Openbaar Ministerie geen strafrechtelijk onderzoek in en wordt Hans van de Ven begraven. Zaak gesloten. Totdat misdaadverslaggever Koen Voskuil een jaar later een veelbeluisterde podcastserie over de zaak maakt onder de titel ‘De zwarte dag van Hans’. Die leidt ertoe dat het OM de zaak heropent en het lichaam laat opgraven. Zij concluderen dat er geen aanwijzingen zijn dat Van de Ven om het leven is gebracht. Toch blijft Voskuil met vragen achter. In Argos bespreekt hij de nieuwe wendingen in de zaak.  Presentatie: Eric Arends

Op het internet wemelt het van de aanbieders van ayahuasca-retraites. Voor meestal een paar honderd euro kun je een weekend boeken waar de sjamanistische drank ayahuasca wordt geschonken. Een aftreksel van twee plantjes uit het Amazonegebied, dat meestal zorgt voor een heftige #psychedelische ervaring. Deskundigen waarschuwen voor de gevaren van de drank voor de geestelijke gezondheid. Vooral mensen met een psychische aandoening wordt door deskundigen afgeraden ayahuasca te drinken. Toch claimen aanbieders van de drank op het internet dat het heilzaam is, ook voor mensen met bijvoorbeeld een depressie. En ook in de wetenschap is er discussie of en hoe ayahuasca eventueel toch zou kunnen helpen bij bepaalde psychische aandoeningen, zo blijkt uit het onderzoek van Argos.