Argos Actueel

Op Nederlandse universiteiten werken wetenschappers van over de hele wereld. Hun motto: kennis delen, dan kom je verder. Maar wat als er ook mensen tussen zitten die hier vooral komen om kennis te halen? Of zelfs te stelen? Het is verboden om onderzoekers en studenten te weren op basis van hun nationaliteit. Maar om het weglekken van gevoelige kennis te voorkomen, trekken universiteiten zich daar soms niks van aan. Hoe kan dat? En waarom komen die buitenlandse onderzoekers en studenten überhaupt zo graag naar Nederland? Wetenschapsjournalist en maker van de podcast Vriend of Vijand Saar Slegers sluit aan in de studio en vertelt meer over haar nieuwe podcastserie.  Presentatie: Eric Arends

Wat hebben een Nederlandse zuivelgigant, Deense drugsbendes en Iraakse ondernemers met elkaar gemeen? Alle drie zijn ze verwikkeld in een internationaal witwasnetwerk, en maar één van hen heeft er weet van. Uit onderzoek van Argos en Platform Investico blijkt dat het Nederlandse bedrijfsleven zich op grote schaal voor het karretje laat spannen van de Deense georganiseerde misdaad. Argos ploos maandenlang een goudmijn aan banktransacties uit en spraken met de FIOD (de opsporingsdienst van de Belastingdienst) en landelijke recherche. Experts bij de grootbanken bevestigen dat deze witwasmethode een blinde vlek is voor hen. Onder het motto follow the money trokken Argos en Platform Investico naar Irak, op zoek naar de bron van deze gloednieuwe, welhaast ontraceerbare vorm van witwassen.

(00:35) Spaanse tomaten met een luchtje Veel tomaten die in de supermarkt te koop zijn, komen uit de provincie Almería in Zuid-Spanje. Daar ligt een gigantisch kassengebied, zes keer zo groot als alle kassen bij elkaar in het Westland. Almería wordt dan ook ‘de groentetuin van Europa’ genoemd. Er werken tienduizenden Afrikaanse migranten. Maar de omstandigheden zijn er bar. Welke Nederlandse supermarkten verkopen deze tomaten uit Almería? Voelen deze supermarkten zich verantwoordelijk voor de werk- en leefomstandigheden van de arbeidsmigranten? Hoe transparant zijn ze daarover? En gaat de Europese initiatiefwet, die Europarlementariër Lara Wolters in Brussel heeft ingediend, de problemen oplossen? (42:17) De journalist als spion 3.0 Argos berichtte al eerder hoe geheime diensten journalisten voor hun karretje proberen te spannen als informanten en zelfs agenten. Nu heeft NRC-journalist Joep Dohmen nieuwe ontdekkingen gedaan. Hij vertelt over zijn onthullingen in Argos.

(00:32): De dames van Slotervaart: wordt informele zorg op waarde geschat? Van een luisterend oor en een kop koffie tegen de eenzaamheid tot hulp bij het aanvechten van een parkeerboete. Met koffie, thee en koekjes zitten ‘de dames van Slotervaart’ drie ochtenden in de week vrijwillig klaar voor alle hulpvragen van bewoners uit de buurt. Hun werk wordt ook wel informele zorg genoemd. Door de vergrijzing en de personeelstekorten in de zorg en in wijkteams wordt onze afhankelijkheid van die informele zorg steeds groter, terwijl het aantal vrijwilligers al jaren afneemt. Wordt de informele zorg wel genoeg op waarde geschat?  (36:45): De zwarte dag van Hans: een nieuwe wending Op 5 februari 2021 wordt het dode lichaam van Hans van de Ven zittend in bad gevonden in zijn huis in Amstelveen. Terwijl de politie het huis binnenstapt, probeert een vrouw via de achterdeur te vluchten. Toch stelt het Openbaar Ministerie geen strafrechtelijk onderzoek in en wordt Hans van de Ven begraven. Zaak gesloten. Totdat misdaadverslaggever Koen Voskuil een jaar later een veelbeluisterde podcastserie over de zaak maakt onder de titel ‘De zwarte dag van Hans’. Die leidt ertoe dat het OM de zaak heropent en het lichaam laat opgraven. Zij concluderen dat er geen aanwijzingen zijn dat Van de Ven om het leven is gebracht. Toch blijft Voskuil met vragen achter. In Argos bespreekt hij de nieuwe wendingen in de zaak.  Presentatie: Eric Arends

Op het internet wemelt het van de aanbieders van ayahuasca-retraites. Voor meestal een paar honderd euro kun je een weekend boeken waar de sjamanistische drank ayahuasca wordt geschonken. Een aftreksel van twee plantjes uit het Amazonegebied, dat meestal zorgt voor een heftige #psychedelische ervaring. Deskundigen waarschuwen voor de gevaren van de drank voor de geestelijke gezondheid. Vooral mensen met een psychische aandoening wordt door deskundigen afgeraden ayahuasca te drinken. Toch claimen aanbieders van de drank op het internet dat het heilzaam is, ook voor mensen met bijvoorbeeld een depressie. En ook in de wetenschap is er discussie of en hoe ayahuasca eventueel toch zou kunnen helpen bij bepaalde psychische aandoeningen, zo blijkt uit het onderzoek van Argos.

(00:34): Hoe Rotterdam haar burgers op de digitale snijtafel legt   De gemeente Rotterdam kent bijna 30.000 mensen in de bijstand. Zo’n 1.000 daarvan worden elk jaar onderworpen aan een uitgebreide controle vanwege een verdenking van ‘onrechtmatigheden’. Bijvoorbeeld omdat ze een cadeau aannemen, een betaalde klus niet doorgegeven of een formulier verkeerd invullen. Maar welke 1.000 mensen controleer je? Een ‘slim’ algoritme hielp de gemeente daarbij. Voor het eerst in de geschiedenis leggen journalisten een fraude-algoritme in zijn geheel op de snijtafel. (34:55): Soap rond het Poch-archief krijgt steeds curieuzere trekjes   Hoe staat het met de transparantie van de overheid? Duizenden documenten uit het archief over de Poch-zaak blijven op last van minister Yesilgöz geheim, ondanks de stellige belofte van haar voorganger Grapperhaus om het archief ter beschikking te stellen aan de Tweede Kamer. De reden: er was een ‘dringend signaal’ binnengekomen. Een signaal van de politie. Meer wil Yesilgöz er niet over kwijt. Wat betekent dit? Moeten Kamerleden zich hierbij neerleggen? Of worden zij met een kluitje in het riet gestuurd?   Presentatie: Eric Arends

(00:21): Een levensgroot geschenk: orgaandonatie na euthanasie   In de zomer van 2020 ging de veelbesproken nieuwe donorwet in. Mensen die hun keuze niet bij de overheid opgeven, zijn automatisch donor. Ondanks een recordaantal orgaandonaties is de wachtlijst nog lang. Een manier om donor te worden die onderbelicht is, is orgaandonatie na euthanasie. Deze vorm komt nog heel weinig voor. Maar als alle geschikte mensen hun organen zouden afstaan, zou er binnen een jaar geen wachtlijst meer bestaan. Argos onderzoekt waarom de theorie zo ver van de praktijk ligt.   (29:19): Iedereen betaalbaar onderdak    Afgelopen weekend was er weer een woonprotest, dit keer in Amsterdam, waar voor de zoveelste keer werd gedemonstreerd tegen de woningnood in Nederland. Het is moeilijker dan ooit om aan betaalbare woonruimte te komen. Woonminister Hugo de Jonge wil hier iets aan doen. Hij lanceerde de afgelopen weken nieuwe ambitieuze plannen om de woningmarkt in Nederland te reguleren. Gemeenten worden verplicht meer betaalbare woningen te bouwen en bij reeds bestaande woonruimte wordt scherper toegezien op de hoogte van de huren. Verhuurders die aantoonbaar huisjesmelkers blijken, riskeren straks hoge boetes. Maar hoe haalbaar zijn deze plannen?    Presentatie: Eric Arends

Op 24 februari is de oorlog in Oekraïne een jaar aan de gang. Ook Europa heeft te maken met de gevolgen van de Russische inval: niet alleen door een energiecrisis en vluchtelingenstromen, maar ook moet er opnieuw nagedacht worden over de Europese defensie. En waar het eerst nog ging over de levering van helmen en scherfvesten om Oekraïne in staat te stellen zichzelf te verdedigen, gaat het inmiddels over de modernste tanks en jachtvliegtuigen. Argos sprak een aantal experts over de vraag welke impact dit conflict heeft op het Europese bestuur, de gevolgen voor de Europese en Nederlandse defensie en de gevolgen voor de Europese energievoorziening en energiemarkt. Er wordt wel gezegd dat de Europese Unie crises nodig heeft om voortgang te kunnen boeken, en met het grootste conflict sinds de Tweede Wereldoorlog op Europese bodem lijkt dat nu inderdaad het geval. Presentatie: Eric Arends

Er zijn veel problemen in de jeugdbescherming, maar soms is er ook reden tot optimisme. Recent kwam er een nieuwe richtlijn uit voor jeugdhulpprofessionals. Die laat zien dat het bewustzijn rond de risico’s van uithuisplaatsen eindelijk lijkt toe te nemen binnen de jeugdbescherming. De richtlijn voor uithuisplaatsen is vernieuwd. Deze richtlijn is een handvat voor jeugdprofessionals rond het beslissen over uithuisplaatsen en verschilt erg van de vorige versie. Oud-kinder- en jeugdpsychiater Peter Dijkshoorn, die eraan meeschreef, vertelt in Argos wat dit betekent en waarom dit goed nieuws is. Naast de vernieuwde richtlijn, werkte Dijkshoorn ook mee aan een recent verschenen onderzoek naar het proces rond een uithuisplaatsing. Uit dat onderzoek blijkt onder andere dat gezinnen vaak de verkeerde hulp krijgen, omdat onvoldoende met ouders en kinderen zèlf wordt gepraat.

Steeds meer mensen in Nederland willen euthanasie en dat zorgt voor problemen. Op papier is alles goed geregeld, maar in de praktijk moeten mensen vaak langer wachten dan hen lief is. In 2021 hielpen artsen 7.666 mensen met het beëindigen van hun leven. Een flinke stijging van 10% met het jaar daarvoor. Naast de landelijke groei valt nog iets op: het aandeel van de euthanasiegevallen die huisartsen uitvoeren neemt af. In 2011 voerden de huisartsen nog 90% uit, in 2021 was dat 80%. Het Expertisecentrum Euthanasie, voorheen de Levenseindekliniek, voert een steeds groter deel van alle euthanasiegevallen uit. En dat zorgt ervoor dat het centrum harde keuzes heeft moeten maken. Door een gebrek aan capaciteit ondersteunen zij huisartsen niet langer in de vakantieperiode. Mensen moeten daardoor, soms wekenlang, wachten tot hun huisarts terug is van vakantie. Mensen die euthanasie willen omdat zij psychisch lijden, moeten nog veel langer wachten. Maar weinig psychiaters zijn bereid patiënten te helpen bij hun levensbeëindiging. Uit onderzoek uit 2016 blijkt dat 63% van de psychiaters het ondenkbaar vindt om ooit hulp bij zelfdoding uit te voeren. Het overgrote deel van de patiënten dat naar eigen zeggen ondraaglijk lijdt vanwege een psychiatrische stoornis, komt dus uit bij het Expertisecentrum Euthanasie. De wachttijd voor deze groep patiënten is nu gemiddeld twee jaar. In Argos onderzoeken we de oorzaken en effecten van de groei van euthanasiegevallen in Nederland. Heb je een hulpvraag rond euthanasie of psychische problematiek en wil je hier met een professionele hulpverlener over praten? Dat kan gratis en anoniem bij MIND Korrelatie via mindkorrelatie.nl