Argos Actueel

Digitale kunst in de vorm van zogenaamde Non-Fungible Tokens (NFT’s) is nieuw, niet alleen in artistieke zin, maar ook in de strijd tussen de boef en de politieman. Want voordat een leek snapt waar het over gaat, kunnen er met deze NFT’s al grote hoeveelheden geld worden witgewassen. Dat gebeurt ook wel met traditionele kunst, maar de waarde van NFT’s is veel minder goed in te schatten en dat maakt het bijzonder aantrekkelijk voor duistere praktijken. De prijzen van deze digitale plaatjes kunnen enorm stijgen en dalen en niemand die helemaal begrijpt waarom of hoe. Het is een beetje wat de gek er voor geeft en dat maakt het interessant voor criminelen. Nieuwe kopzorgen dus voor opsporingsdiensten, maar ook kunstenaars, verzamelaars en kenners zijn niet blij met de slechte naam die deze ongezonde aandacht van de onderwereld met zich mee brengt. Argos duikt in de digitale kunstscene en gaat op zoek naar de artistieke én naar de criminele waarde van NFT’s.

Jaarlijks komen zo'n 29 duizend Nederlanders met een alcoholverslaving binnen bij de verslavingszorg, en zijn er 22.100 behandelingen op spoedeisende hulp door ongelukken veroorzaakt door alcohol. Ook veroorzaakt alcohol maar liefst 7 verschillende soorten kanker. Het gevolg: jaarlijks sterven er in Nederland zo’n 5000 mensen aan de gevolgen van alcohol. Daarom nam ons eigen kabinet zich al in 2018 voor om het aantal overmatige drinkers in 2040 met de helft terug te dringen.  Toch komt er van die ambities weinig terecht, concludeert het RIVM. Zo weinig, dat staatssecretaris Van Ooijen dit najaar de overlegtafel van alcoholindustrie en gezondheidspartijen ophief wegens gebrek aan resultaat. Hoe kan dat? Met een beroep op de wet open overheid vroeg Argos alle correspondentie met de alcoholindustrie rondom deze overlegtafel op. Uit de stukken blijkt glashelder welke strategieën de industrie gebruikt om het alcoholbeleid te proberen te beïnvloeden. En er is nog iets geks aan de hand. Terwijl naast Nederland, ook de Europese Commissie plannen lanceert voor strenger alcoholbeleid, blijkt dat tegelijkertijd ieder jaar miljoenen Europees geld via subsidies bij de alcoholindustrie terechtkomen. Argos maakte een optelsom van publiek geld waarvan de industrie gebruikmaakt. En komt tot de schokkende conclusie dat de mooie woorden op het gebied van preventie, niet stroken met het huishoudboekje.

Vluchtelingenkinderen van twaalf jaar en ouder die nog maar net in Nederland zijn, worden doorgaans op een lager onderwijsniveau ingedeeld dan ze aan zouden kunnen. Zo krijgen leerlingen met een niet westerse migratieachtergrond zes keer zo vaak praktijkonderwijs als niet-migranten. En dat heeft niet alleen te maken met de taalachterstand. Die te lage inschatting begint vaak met het afnemen van een intelligentietest bij nieuwkomers in de middelbare schoolleeftijd, om in te schatten op welk onderwijsniveau ze in kunnen stromen. Klinisch psycholoog Victor Kouratovsky slaat alarm over non-verbale IQ-testen bij vluchtelingenkinderen. Testen waarbij taal geen rol speelt zouden discriminatie in de hand werken. Hij spreekt uit eigen ervaring maar ook namens het Nederlands Instituut van Psychologen, het NIP, waar hij voorzitter is van de commissie culturele diversiteit. In de studio Samuel Tekeste, directeur van Nieuwlander in Rotterdam, een organisatie die nieuwkomers traint en begeleidt. Waaronder ook veel kinderen.

De overheid wil de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (de WIV) aanpassen. Het eerste plan stuitte in maart vorig jaar echter op veel tegenstand, met name van de toezichthouders die de inlichtingendiensten controleren. Inmiddels lijkt een definitief wetsvoorstel dichtbij, maar zijn er voldoende verbetering aangebracht? De Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, kortweg de WIV, werd in 2018 ingevoerd. Dat ging gepaard met een hoop onvrede en reuring in de samenleving: in een raadgevend referendum stemde de meerderheid van de kiezers tegen de invoering van de sleepwet, zoals tegenstanders de WIV noemden. Om critici tegemoet te komen, voegde de regering waarborgen toe die ervoor moesten zorgen dat burgerrechten goed beschermd zouden worden. Er zouden bijvoorbeeld geen hele wijken afgeluisterd worden, en er zou alleen gericht getapt worden.  In maart vorig jaar maakte de regering echter bekend de WIV aan te willen passen, waardoor de eerder gemaakte beloftes in de prullenbank leken te belanden. Het plan stuitte dan ook op forse kritiek: de toezichthouders noemden het eerste voorstel zelfs onacceptabel. Een van de critici was Mariëtte Moussault. Zij is voorzitter van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden, oftewel de TIB. Moussault legt in de uitzending uit waarom ze bezwaren had en heeft tegen dit plan. Inmiddels wachten de betrokken partijen al maanden op een definitief wetsvoorstel. Welke verbeteringen zijn er in de laatste versie aangebracht? Is deze versie wel acceptabel voor de toezichthouders? En worden de toezeggingen die de overheid in 2018 deed nou wel of niet overboord gegooid?

Een lijst met jongeren waarvan de gemeente vermoedt dat ze crimineel gaan worden. De Top400 wordt door de gemeente Amsterdam gepresenteerd als een baanbrekend project dat probleemkinderen op het rechte pad houdt. Een unieke combinatie van zorg en controle met meer oog voor preventie. Een sympathiek verhaal zou je zeggen. En ook de gemeente schermt met klinkende resultaten. Maar moeders van deze kinderen vertellen een heel ander verhaal. De IDFA-documentaire ‘Moeders’, geproduceerd door de VPRO vertelt de ervaringen van deze moeders. Over de angst bij het bonzen op de deur: zou het weer politie zijn? En over de verstikkende werking van hulpverleners: ‘in plaats van naast je te gaan staan, gaan ze bovenop je zitten’. Het doel van de Top400 is om jongeren en hun gezin te helpen, maar in de praktijk betekent het vooral: controle. Speciale straatcoaches worden ingezet om gedrag te rapporteren aan de politie. En ook school geeft door wanneer gespijbeld wordt. In de studio praten we hierover met mensenrechtenadvocaat Jelle Klaas. Klaas deed onderzoek deed naar de top400. Hij maakt zich grote zorgen over het feit dat kinderen nog vóór ze zijn veroordeeld, een stempel  opgedrukt krijgen van hun overheid. Ook als dat goedbedoeld is.

Zorgverleners en patiënten die elkaar niet kunnen verstaan. Sinds het kabinet Rutte 1 de tolkenfinanciering wegbezuinigden is het staande praktijk in de Nederlandse spreekkamers. Het was slechts een kleine pennenstreek in de Haagse boekhouding, maar één met grote gevolgen. Voor jonge kinderen bijvoorbeeld die sindsdien voor tolk moeten spelen voor hun ouders. En voor zwangere vrouwen die de taal nog niet goed spreken en zich nu te laat melden bij de verloskundige als er iets mis is met de baby. Argos besteedde hier in twee eerdere uitzendingen aandacht aan. En nadien werd een motie kamerbreed aangenomen die kabinet opdracht gaf om met een oplossing te komen. Hoe staat het met die oplossingen? Is er inmiddels verlichting voor de verloskundigen die we spraken? Een onderzoeksdossier met lichtpuntjes: er is daadwerkelijk wat veranderd. Maar er hangen nog donkere wolken boven de spreekkamers. Experts vrezen met de nieuwe tolkplannen van het kabinet een bureaucratisch oerwoud voor zorgmedewerkers. En wat voor consequenties heeft dat voor bijvoorbeeld voor een 11-jarig jongetje dat gesprekken voor zijn vader in de spreekkamer bij de huisarts moet vertalen?

De Zwitserse omroep SRF onthulde vorige week dat Qatar een enorme spionage-operatie heeft laten uitvoeren tegen de FIFA. De operatie moest ervoor zorgen dat het WK voetbal, vanwege alle kritiek op de mensenrechten in Qatar en omkoping van FIFA-functionarissen, niet als nog zou worden toegekend aan een ander land. Global Risk Advisors, een door een voormalige CIA-agent opgericht Amerikaans bedrijf, kreeg de opdracht voor deze operatie en een budget van 387 miljoen dollar. Iedereen die ertoe deed moest worden overtuigd van de gedachte: ‘Het WK in Qatar is goed voor de wereld’. Zo staat het letterlijk in de geheime documenten over de operatie die de SRF in handen kreeg. Critici binnen de FIFA, bijvoorbeeld de president van de Duitse voetbalbond Theo Zwanziger, moesten worden ‘geneutraliseerd’. De operatie had een looptijd van tien jaar. Er werden computers van FIFA-bestuurders gehackt, gesprekken afgeluisterd en tientallen agenten ingezet. Zelfs familieleden van FIFA-bestuurders werden betaald om die bestuurders te beïnvloeden. In de documenten over de spionage-operatie staat ook de naam van oud-KNVB-voorzitter Michael van Praag. Hij wordt als een ‘threat’ gezien, een bedreiging voor Qatar. Van Praag had zich kritisch uitgelaten over de toekenning van het WK aan Qatar en wilde zich 2015 kandidaat stellen voor het voorzitterschap van de FIFA. Fiona Endres, hoofd onderzoek van de SRF, vertelt over de onthulling. Michael van Praag reageert.

De plannen van de top van de Nationale Politie voor de hervorming van de Landelijke Eenheid stuiten op forse kritiek van politiemedewerkers. Het rapport dat korpschef Henk van Essen deze week naar de minister van Justitie en Veiligheid stuurde, voldoet volgens hen niet aan de adviezen van de commissie-Schneiders, die de Landelijke Eenheid onderzocht. Een eerdere versie van het plan werd vorige maand al van tafel geveegd door zowel de minister als de commissie en de vakbonden. SP-Tweede Kamerlid Michiel van Nispen reageert vanmiddag in de uitzending van Argos op de kritiek op het hervormingsplan.

Het bespioneren van journalisten, de oppositie of andere criticasters door het inzetten van spyware: het gebeurt steeds vaker. Al in zeker vier Europese lidstaten zijn deze schandalen aan het licht gekomen. Het Europees Parlement stelde in maart dit jaar een onderzoekscommissie in die onderzoek moest doen naar het gebruik van spyware binnen de EU-lidstaten. Komende week verschijnt het rapport. Het gaat om zeer moeilijk op te sporen spyware, zoals Pegasus en andere surveillance software, die mobiele apparaten totaal kunnen overnemen. In Griekenland speelt al maanden een schandaal omdat journalisten en leden van de oppositie door veiligheidsdiensten met dit soort software bespioneerd werden. Het hoofd van de inlichtingendienst moest daarom aftreden. Ook in Spanje, Polen en Hongarije speelden schandalen, waar mogelijk illegaal gebruik is gemaakt van deze software, vaak onder het mom van ‘nationale veiligheid’. Daarnaast werden ook een aantal Eurocommissarissen en medewerkers slachtoffer van de hackaanvallen of de pogingen daartoe. Sophie in ’t Veld (D66) is lid van de Pega-commissie, de commissie die het onderzoek uitvoerde. Zij vertelt hierover in Argos. Cybersecurity expert Joeri Blokhuis van beveiligingsbedrijf Responder zit in de studio om uitleg  te  geven over alle technische ins en outs en geeft  commentaar  op een kleine enquête die Argos deed onder alle ministeries over het digitaal veiligheidsbeleid.

Sinds de inval in Oekraïne dreigde Rusland diverse keren met de inzet van kernwapens. En president Poetin voegde daar in september aan toe ‘dat het geen bluf is’. Dat dreigement van Rusland klinkt niet voor het eerst, maar nu het westen indirect betrokken is bij het conflict in Oekraïne zijn de risico’s op escalatie wel groter. Dreigen, bluffen en afschrikken, zijn altijd onderdeel geweest van de krachtmeting tussen de kernmachten tijdens de Koude Oorlog. Dat is tot nu toe altijd net goed gegaan. Maar geldt diezelfde logica vandaag ook nog met het Rusland van Vladimir Poetin? Argos over de paradox van de nucleaire afschrikking, over de Koude Oorlog waar het ook wel eens bijna mis ging en over hoe de wereld verzeild is geraakt in een steeds verder oplopende escalatie met een dreiging van een worstcasescenario.