Nattigheid

Wat gaan we doen als het niet meer lukt om het water buiten te houden? Nederland gaat prat op eeuwen van expertise, maar het is de vraag wat je daaraan hebt als de zeespiegel meters rijst en het ’s zomers steeds droger wordt. Wat gaan we doen als west-Nederland onder water loopt?  Hebben we een plan B? In deze tiende en laatste aflevering van deze serie van Nattigheid bespreken we de meest dramatische scenario’s met drie kenners: weerman en glacioloog Peter Kuipers Munneke, directeur van onderzoeksinstituut Deltares Annemieke Nijhof en landschapsarchitect Eric-Jan Pleijster van LOLA Landscapes, dat een Plan B voor Nederland heeft getekend. Deze gesprekken worden gelardeerd met fragmenten uit de voorstelling ‘Hoogtij’ van Patrick Nederkoorn, over hoe wij omgaan met inconvenient truths als klimaatverandering. De voorstelling reist tot najaar 2023 door het land. Op nattigheid.nl lees je meer over Plan B van LOLA Landscapes.   Op vrijdag 28 oktober om 20u vieren we met een opbeurende talkshow de seizoensfinale van Nattigheid in het theater van de OBA, de openbare bibiotheek aan de Oosterdokskade 143 in Amsterdam. Met oa historicus Herman Pleij over hoe het water Nederland en de Nederlanders heeft gevormd, met Kirsten van Santen over het wildzwemmen en met een performance van sound artist Tristan Visser die onderwater muziek maakt met walvissen. Er is een waterquiz waar je kaartjes voor ‘Hoogtij’ kunt winnen en we sluiten af met een flesje Rainbeer, bier gemaakt van regenwater. Dit wil je niet missen! Koop snel hier je kaartjes: https://tinyurl.com/xxhzm9se   Nattigheid.nl | patricknederkoorn.nlSee omnystudio.com/listener for privacy information.

We vinden het de normaalste zaak van de wereld: in Nederland vloeit er 24/7 schoon, lekker drinkwater uit de kraan. We zijn gulle gebruikers – van dat drinkwater drinken we een beetje, het leeuwendeel spoelen we zorgeloos weg onder douche, via de wc, we sproeien de tuin en wassen de auto ermee. Maar dat zou wel eens een eindig verhaal kunnen zijn: de drinkwaterbedrijven waarschuwen dat er een tekort dreigt. Ja, zelfs in het natte Nederland. Daarover spreekt ik met CFO van Vitens, Marike Bonhof, en met de uitvinders van slimme innovaties die ons helpen minder water te verspillen en het opnieuw te gebruiken, zoals de Upfall Shower en de Hydraloop. En met ecoloog en filosoof Li An Phoa, bedenker en oprichter van de stichting Drinkbare Rivieren en auteur van het gelijknamige boek, praat ik over de waarde van water – een kostbaar goed.   Op www.nattigheid.nl vind je meer foto’s en achtergronden, zoals de uitgebreide versie van mijn interview met Li An Phoa over drinkbare rivieren.   Ook leuk: Nattigheid viert feest! We gaan op vrijdag 28 oktober om 20u dit eerste seizoen feestelijk afsluiten met een opbeurende talkshow in het theater van de Openbare Bibliotheek in Amsterdam. Ik ga met mijn gasten praten over wildzwemmen, over onderwater muziek maken met walvissen, over het waanzinnige succes van het NK Tegelwippen, en over Nederlands geschiedenis met water en hoe het het land en de mensen die er wonen, heeft gevormd. Na afloop gaan we bier drinken gemaakt van regenwater: ja, Rainbeer. Koop hier je kaartje: https://tinyurl.com/xxhzm9seSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Z-woord. Dat is de Z van zilt, van zeekraal en zeeaster, de Z kortom van zout. Ook in Nederland drukt het zoute water steeds verder het land in, landbouwgrond wordt zo zout dat er niets wil groeien. Boer Wiebe Goodijk ziet steeds meer van zijn akkers veranderen in stranden. En de grote polders worden al zo lang drooggemalen dat we nu het zoute water omhoog pompen. Wat gaan we eraan doen? Bioloog Arjen de Vos van The Salt Doctors is voorstander van ‘climate-smart agriculture’, dat wil zeggen zout-resistente gewassen ontwikkelen. Met de verzilting komt er steeds meer ruimte voor zilte groenten als zeekraal en oesterblad, al blijft het een nichemarkt. Chefkok Joris Bijdendijk weet zich wel raad met deze aparte smaken in zijn sterrenrestaurant Rijks – “en misschien kan een bijzondere aardappel met zilte tonen een revival van de aardappel teweegbrengen”. Je hoort het allemaal in deze achtste aflevering van Nattigheid: ‘Het Z-woord’. En op www.nattigheid.nl vind je meer foto’s en achtergronden.   We gaan vrijdag 28 oktober om 20u dit eerste seizoen van Nattigheid feestelijk afsluiten met een opbeurende talkshow in het theater van de OBA in Amsterdam. We gaan het hebben over wildzwemmen, over onderwater muziek maken met walvissen, over het waanzinnige succes van het NK Tegelwippen, en over hoe het water dit land en de mensen die er wonen, heeft gevormd. Na afloop gaan we bier drinken gemaakt van regenwater: ja, Rainbeer. Koop hier je kaartje: https://tinyurl.com/xxhzm9seSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Wie Nederland zegt, zegt dijken. ‘Dankzij de dijken’ zingt Freek de Jonge met de Nits. De dijk is een geweldig staaltje oer-Hollandse ingenieursvernuft – maar ook een domme hoop aarde. Wat doen we met de dijken nu de zeespiegel rijst? Rijzen de dijken mee? De Afsluitdijk wel: na 90 jaar wordt deze icoon van de Nederlandse waterbeheersing breder en hoger. De ecologie krijgt ook een steun in de rug: onder de Afsluitdijk door komt er een ‘rivier’ voor de vissen die van de zoute Waddenzee naar het zoete IJsselmeer om te paaien. Maar in het pittoreske plaatsje Durgerdam vlak boven Amsterdam weet niemand hoe het moet met de dijkversteviging, de beslissing wordt daarom tien jaar uitgesteld. Een dijk kan ook land art zijn, zoals de ‘slapende’ dijk tussen Almere en Lelystad. Speciaal voor luisteraars van Nattigheid is dit project nog t/m 18 september te bezoeken: op zondag 18 september zijn de makers er zelf van 13-18u. Hoe dat eruit ziet, hoor je in deze zevende aflevering van Nattigheid: ‘Duizenden Dijken: Vernuft en verzet’.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Droogte? In nat Nederland? Het was in 2018 en 2019 al droog en nu hebben we in mei van 2022 dat record al gebroken. Het waterland wordt droogteland. Dat heeft impact op bijna alles: de landbouw, de natuur, de dijken, het drinkwater, op de funderingen van onze huizen, en zeker op de toch al hoge voedselprijzen. Maar deze uitdaging doet innoveren. De binnenvaart bouwt schepen voor laagwater. En Rotterdam, die maar drie maanden drinkwater op voorraad heeft, kijkt naar manieren om regenwater op te slaan en bewaren voor droge tijden. Ideeën genoeg in deze aflevering van Nattigheid. Hier is het hele fragment van de uitzending van De Avondshow met Lubach terug te zien.  Na de zomerstop gaat Nattigheid weer verder op dinsdag 13 september. Tot dan! www.nattigheid.nl | www.nederlanddroogteland.nl | rotterdamsweerwoord.nl/ | www.concordiadamen.com/news/tewaterlating1etankerSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland leeft niet alleen met het water, maar in toenemende mate óp het water. In de werkende haven van Rotterdam drijven 40 koeien op het platform van de Floating Farm – zo blijft het voedsel dicht bij de stad. Dat drijvend bouwen en wonen – en boeren – is niet alleen handig, het is ook bittere noodzaak, vindt Rutger de Graaf van Blue 21. In plaats van te vluchten voor de stijgende zeespiegel kunnen we beter erop meedeinen. En wat als in 2121 heel west-Nederland onder water ligt? Ja, dat wordt zeker een chaos, zegt hoogleraar veranderkunde aan de Erasmus Jan Rotmans, maar die chaos moeten we omarmen. Die ziet hij als een kans om onze omgang met het water ingrijpend anders te doen – “dan wordt het water een ontwikkelingspartner, een bondgenoot”.   Op nattigheid.nl vind je het volledige interview met Jan Rotmans, een fotoreportage over de Floating Farm en twee video’s, waaronder een uitzending van kinderprogramma Het Klokhuis, die laten zien hoe de drijvende steden van Blue 21 eruit moeten komen te zien. www.nattigheid.nl| https://floatingfarm.nl/ | https://www.blue21.nl/ www.janrotmans.nlSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Als het water komt, zoek je hoge gronden op. Dat doen de Nederlanders al eeuwen - nee, millennia! – door terpen te bouwen, verhogingen in het landschap. Zeg maar: the Dutch mountains. Terpen zijn niet alleen iets van vroeger, zelfs nu we dijken en pompen hebben bouwen we nog steeds terpen. Zoals in de Noordwaard, een polder bij de Biebosch waar bij hoogwater de rivier doorheen mag stromen. Voor de huizen en boerderijen zijn er nieuwe terpen gemaakt. En buiten de Waddenkust, voorbij de dikke dijk, hebben de inwoners van het Friese dorp Blija de Terp fan de Takomst laten bouwen. Daar aan de rand van het Wad beleven we weer de ontmoeting van het land met het water – een oer-Hollandse ervaring. www.nattigheid.nl | www.wierdenland.nl | www.levenderivieren.nl/voorbeelden/noordwaard | www.sense-of-place.eu/terp-fan-de-takomst/See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ondergelopen kelders, dikke plassen op straat. Het regent steeds vaker en harder. Waar láten we al dat regenwater? In aflevering 3 van Nattigheid gaan we op regenreis door Nederland. Langs Deventer, waar de Regenwaterambassadeurs hun buren helpen het naar de tuin te leiden in plaats van naar het riool. Naar Arnhem, waar ontwerper Floris Schoonderbeek een wondermooie regenton heeft ontworpen die je het liefst ín huis zou hebben staan. In Tilburg heeft Lucy Bathgate bedacht hoe je het water juist in de stad terug kunt brengen: zij is één van acht burgers die samen het Spoorpark tot stand hebben gebracht. En de laatste halte is de Green Village aan de TU Delft, het ‘regelluwe openluchtlaboratorium’ waar startende bedrijven hun lumineuze ideeën voor het voorkomen van wateroverlast en het hergebruiken van regenwater mogen uitproberen. Zoals Regenwaterambassadeur Wim van Vilsteren zegt: “Alle kleine beetjes doen er wel degelijk toe in deze klimaatcrisis.” nattigheid.nl | onswater.nl | raintap.eu | spoorparktilburg.nl  | thegreenvillage.org See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er zit goud in het riool. Cocaïne, spierversterkers, steroïden, medicijnresten, van alles kunnen we eraan aflezen – ook het verloop van de coronabesmettingen. Want niet iedereen laat zich testen, maar iedereen gaat naar de wc. Uit onze poep en pies komen ook allerlei nuttige producten, zoals biogas dat Heineken gebruikt bij het bierbrouwen. En zelfs uit de tonnen wc papier die we elk jaar door het toilet spoelen weet ontwerper Nienke Hoogvliet iets moois te maken. Wat blijkt: elk einde is ook een nieuw begin. www.nattigheid.nl | www.efgf.nl | www.nienkehoogvliet.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland weet hoe te leven met water – dachten we. We hebben toch plannen, we hebben toch ingenieurs? En we hebben burgers met ideeën en energie. Daarover gaat de eerste aflevering van Nattigheid.   We gaan langs bij de vrijwilligers van de Hoogwaterbrigade in Kampen die elk jaar oefenen met het opbouwen van een tijdelijke muur tegen het hoge water langs de kade van de IJssel. Landschapsarchitect Dirk Sijmons ziet hoe onze omgang met het water drastisch gaat veranderen - “maar ik zie Amsterdam nog niet een duiklocatie voor toeristen worden”. En cultuurhistoricus Lotte Jensen zingt (en praat) over de talloze rampliederen die ons troosten na een overstroming. www.nattigheid.nl | https://www.wdodelta.nl/hoogwaterbrigade | www.lottejensen.nl | https://www.camerata-trajectina.nl/See omnystudio.com/listener for privacy information.