Normale Mensen Bestaan Niet

Iedereen krijgt te maken met tegenslag. Ze kunnen groot zijn, zoals het overlijden van iemand, een scheiding of een faillissement, maar ook klein zijn, zoals een onvoldoende voor een toets, een verloren klant of het niet krijgen van wat je zou willen. Maar... hoe ga je daar nou gezond mee om? Er zijn namelijk best wat manieren om ermee om te gaan, maar niet alle zijn goed en maken dingen alleen maar erger. Welke dat zijn bespreken psychologen Thijs Launspach en Lennard Toma, hoef jij er niet meer over na te denken! Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer:- Check de boeken van Seneca, een van de stoicijnen: https://www.boom.nl/auteur/110-363_Seneca - Het boek Anti-Fragiel van Nassim Nicholas Taleb- Check de speeldata van de theatershow van Dave: https://joeyendave.nl/speellijst/  - Lennard z’n verhaal en hoe hij omging met teelbalkanker: https://www.rtl.nl/lifestyle/artikel/5479254/slotakkoord-lennard-teelbalkanker-eerlijke-verhaal-grappen-harde- En een filmpje over hoe om te gaan met tegenslagen: https://www.youtube.com/watch?v=iF6jATLR8ZsNerd-literatuur:- Xu, D. U., Hua-Jun, B. O., Ying, L. I. U., & Jia-Jia, H. A. O. (2021). Successful experiences improve setback psychology of undergraduates with low perseverance. Journal of Psychological Science, 44(5), 1216.- Diestel, S. (2021). Building psychological resources and resilience after failure at work: A self-regulatory perspective on recovery and personality development in the face of setback experiences. In Work Life After Failure?: How Employees Bounce Back, Learn, and Recover from Work-Related Setbacks (pp. 21-39). Emerald Publishing Limited.- ten Broeke, P., & Adriaanse, M. A. (2023). Understanding the setback effect in everyday self‐regulation. European Journal of Social Psychology, 53(4), 703-719.- Krause, W. (2020). Being Happy in Spite of Setbacks. In The Routledge Companion to Happiness at Work (pp. 37-44). Routledge.- Akkermans, J. (2023). Handling work-related setbacks: a professional skills and abilities mindset analysis (Doctoral dissertation).

Op Tiktok en Insta is het vaak een trending onderwerp. We komen allemaal in ons leven weleens een narcist tegen. En we beschuldigen weleens mensen van het zijn van een narcist. Maar hoe herken je een echte narcist? Hoe werkt dat in het hoofd van een narcist? En nog belangrijker: Hoe gaan we nou echt op een goede manier met deze mensen om? Psychologen Thijs Launspach en Lennard Toma hebben het in deze aflevering over narcisten en wat de beste manieren zijn om je tegen ze te verweren of met ze om te gaan.Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer:Martin Appelo die vertelt over (zijn) narcisme:https://www.youtube.com/watch?v=RSd317TLlbc Doe de test om te kijken hoe jij scoort op narcisme (en de andere twee van de dark triad):https://openpsychometrics.org/tests/SD3/ En check de wiki pagina:https://en.wikipedia.org/wiki/Narcissism Nerd-literatuur• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).• Ronningstam, E. (2016). Narcissistic personality disorder: A clinical perspective. Journal of Personality Disorders.• Campbell, W. K., et al. (2005). Psychological Entitlement: Interpersonal Consequences and Validation of a Self-Report Measure. Journal of Personality Assessment.• Baskin-Sommers, A., et al. (2014). Empathy deficits in individuals with narcissistic personality disorder. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment.• Miller, J. D., et al. (2011). Grandiose and vulnerable narcissism: A nomological network analysis. Journal of Personality.• Bushman, B. J., & Baumeister, R. F. (1998). Threatened egotism, narcissism, self-esteem, and direct and displaced aggression: Does self-love or self-hate lead to violence? Journal of Personality and Social Psychology.• Lehmann, R., & Crino, M. (2020). The gray rock method: An approach to dealing with high-conflict individuals.• Lamkin, J., et al. (2018). The psychological impact of relationships with narcissistic individuals. Journal of Behavioral Psychology.• Zosuls, K. M., et al. (2016). Managing relationships with difficult personality types: Strategies and long-term outcomes.• https://youtube.com/shorts/2MHYiqOOt50?si=cfbj8THQdGPCxCjv

Je geheugen is een raar ding. Je slaat er dingen in op en je kunt beelden, geuren, geluiden, smaken en gevoel terughalen wanneer je het wilt of wanneer je aan iets wat er op lijkt herinnerd wordt. Maar kloppen je herinneringen wel? Of zit je geheugen je soms voor de gek te houden? In deze aflevering bespreken psychologen Lennard Toma en Thijs Launspach wat je geheugen doet, waaruit het is opgebouwd, hoe je iets opslaat en iets terughaalt en of je geheugen dan klopt.Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer:- Een tof filmpje over hoe je iets opslaat in je geheugen: - En hoe we onthouden en dingen vergeten- Check ook de wikipedia pagina over geheugen: Nerd-literatuur:- Grawe, K. (2017). Neuropsychotherapy: How the neurosciences inform effective psychotherapy. Routledge.- Baddeley, A. (2010). Working memory. Current biology, 20(4), R136-R140.

Het nieuws is de laatste tijd vaak negatief. En daarnaast is het moeilijk om fake van echt te onderscheiden. Veel mensen zijn daarom gestopt met het nieuws volgen. Geen krant meer, geen journaal kijken, niet meer doomscrollen... Hebben deze mensen gelijk? Is het niet juist goed om het nieuws te volgen en op de hoogte te zijn van wat er speelt in de wereld? Is dat een vereist stukje burgerschap en betrokkenheid? In deze aflevering bespreken psychologen Thijs Launspach en Lennard Toma of het gezond of ongezond is om het nieuws te volgen en wat psychologisch onderzoek daarvan zegt.Wil jij bij de live opname van de podcast (+ boekpresentatie) in Donner, Rotterdam zijn? Meld je dan gratis aan via Donner.nl.Adverteren in deze podcast? Mail naar podcasts@astrolads.com!Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer:-Artikel van Change Mental Health: https://changemh.org/resources/news-consumption-and-your-mental-health/-Ook van een nieuwsbron als de Guardian komt een artikel dat vertelt dat nieuws kijken niet goed voor je mentale gezondheid is: https://www.theguardian.com/media/2013/apr/12/news-is-bad-rolf-dobelli -Hier ook een TED talk over het stoppen met kijken naar het nieuws: https://www.youtube.com/watch?v=-miTTiaqFlI -En hier een filmpje over wat School Of Life erover te zeggen heeft: https://www.youtube.com/watch?v=JmSFWklVtv0 Nerd-literatuur:- Thompson RR, Jones NM, Holman EA, Silver RC. Media exposure to mass violence events can fuel a cycle of distress. Sci Adv. 2019 Apr 17;5(4):eaav3502. doi: 10.1126/sciadv.aav3502. PMID: 31001584; PMCID: PMC6469939.- McIntyre, K. E., & Gibson, R. (2016). Positive news makes readers feel good: A “silver-lining” approach to negative news can attract audiences. Southern Communication Journal, 81(5), 304-315.- McIntyre, K., & Gyldensted, C. (2018). Constructive journalism: An introduction and practical guide for applying positive psychology techniques to news production. The Journal of Media Innovations (Discontinued), 4(2), 20-34.- de Hoog, N., & Verboon, P. (2020). Is the news making us unhappy? The influence of daily news exposure on emotional states. British Journal of Psychology, 111(2), 157-173.- Szabo, A., & Hopkinson, K. L. (2007). Negative psychological effects of watching the news in the television: Relaxation or another intervention may be needed to buffer them!. International journal of behavioral medicine, 14, 57-62.- Boukes, M., & Vliegenthart, R. (2017). News consumption and its unpleasant side effect. Journal of Media Psychology.- McIntyre, K. E. (2015). Constructive journalism: The effects of positive emotions and solution information in news stories (Doctoral dissertation, The University of North Carolina at Chapel Hill).

In deze aflevering kijken Thijs Launspach en Lennard Toma terug op het knotsgekke jaar dat achter ons ligt. Welke lessen kunnen we eruit trekken? Is de wereld inderdaad steeds gekker aan het worden? En wat betekent dat voor de toekomst? Waarom is dit het jaar van de Narcist? Hoe zit het met Kabinet Voldemort 1? Wat is het Peterprincipe, en waarom hebben al onze politici er last van? Linken we binnenkort allemaal ons brein aan een computer van Elon Musk? Hoe ziet het volgende seizoen eruit? Je hoort het allemaal. Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer: - https://www.wired.com/story/neuralink-first-patient-interview-noland-arbaugh-elon-musk/ - https://nos.nl/artikel/2546272-australische-wereldprimeur-verbod-op-sociale-media-voor-kinderen-tot-16 - https://www.parool.nl/nederland/tienermeisjes-minst-tevreden-over-leven-door-onveiligheid-online~bf4d99ef/

Deugen mensen van nature? Psychologie professor Philip Zimbardo is onlangs overleden en deed onderzoek naar alles rondom dit onderwerp. Bekend van het Stanford Prison Experiment, wat behoorlijk onder vuur is komen te liggen, ook door Rutger Bregman die met zijn boek De Meeste Mensen Deugen probeerde aan te tonen dat Zimbardo het mis had. Maar is dat wel echt zo? Deugen mensen echt? Of in sommige omstandigheden juist niet? Duik mee in al deze thematiek met Thijs Launspach en Lennard Toma! Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer: - Philip Zimbardo lees je over op z’n wiki pagina: https://en.wikipedia.org/wiki/Philip_Zimbardo - Check Meeste Mensen Deugen van Rutger Bregman - Stanford Prison Experiment kun je genoeg info over vinden, zoals deze van VSauce: https://www.youtube.com/watch?v=KND_bBDE8RQ - VSauce ook met Zimbardo over hoe je van iemand een held kunt maken: https://www.youtube.com/watch?v=JMpuxLIgjPs - Luister naar onze oude podcast over de Dark Triad: https://open.spotify.com/episode/7l5Rvfvcgp9v8ytdKp4vI6?si=85f5f13578cf4ddd Nerd-literatuur: - Franco, Z. & Zimbardo, P. (2006–2007) [The banality of heroism](http://greatergood.berkeley.edu/article/item/the_banality_of_heroism) [Archived](https://web.archive.org/web/20120618102406/http://greatergood.berkeley.edu/article/item/the_banality_of_heroism) June 18, 2012, at the [Wayback Machine](https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine). Greater Good, 3 (2), 30–35 - Franco, Z. E.; Allison, S. T.; Kinsella, E. L.; Kohen, A.; Langdon, M.; Zimbardo, P.G. (2018). "Heroism research: A review of theories, methods, challenges, and trends". Journal of humanistic psychology. *58* (4): 382–396. - Franco, Z.E.; Zimbardo, P.G. (2016). Miller, A.G. (ed.). "The psychology of heroism: Extraordinary champions of humanity in an unforgiving world" in The Social Psychology of Good and Evil. New York: Guilford Press. pp. pp. 494-523. [ISBN](https://en.wikipedia.org/wiki/ISBN_(identifier)) [9781462525409](https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9781462525409). - Franco, Z. E., Blau, K., & Zimbardo, P. G. (2011). Heroism: A conceptual analysis and differentiation between heroic action and altruism. Review of general psychology, 15(2), 99-113. - Bocchiaro, P.; Zimbardo, P.G.; Van Lange, P.A. (2012). "To defy or not to defy: An experimental study of the dynamics of disobedience and whistleblowing". Social Influence. *7* (1): 35–50. - Bocchiaro, P.; Zimbardo, P.G. (2010). "Defying unjust authority: An exploratory study". Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues. *29* (2): 155–170. - Fischer, P., Greitemeyer, T., Pollozek, F., & Frey, D. (2006). The unresponsive bystander: Are bystanders more responsive in dangerous emergencies?. European journal of social psychology, 36(2), 267-278. - Grevet, E. H., Bandeira, C. E., Vitola, E. S., de Araujo Tavares, M. E., Breda, V., Zeni, G., ... & Bau, C. H. D. (2024). The course of attention-deficit/hyperactivity disorder through midlife. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 274 (1), 59-70. - Sibley, M. H., Kennedy, T. M., Swanson, J. M., Arnold, L. E., Jensen, P. S., Hechtman, L. T., ... & Hinshaw, S. P. (2024). Characteristics and Predictors of Fluctuating Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in the Multimodal Treatment of ADHD (MTA) Study. The Journal of Clinical Psychiatry, 85(4), 57313.

Samen met professor Neurocognitieve Ontwikkelingspsychologie Eveline Crone duiken we in het mentale welzijn van jongeren in de huidige maatschappij. Want is deze groep kwetsbaarder dan in eerdere jaren? Is er een mentale gezondheidscrisis onder jongeren? Hoe hoe ontwikkelen de hersenen en zijn ze daardoor gevoeliger? Wat is de ontwikkeling in de maatschappij, waardoor er misschien veranderingen zijn gekomen? En wat kun je als ouder doen voor de beste ontwikkeling van je kinderen? Luisteren dus! Gebruik de code 'NORMALEMENSENBESTAANNIET' op https://www.rompslomp.nl voor 4 maanden gratis het Professional pakket! Meer weten over het EU Ecolabel? Kijk op https://www.eu-ecolabel.nl/ Adverteren in deze podcast? Mail naar podcasts@astrolads.com Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer: - In het nieuwste boek van Eveline Crone, die ze samen met Renske van der Cruijsen schreef: Generatie Zelfvertrouwen (2024) lees je alles over de jonge generatie en wat hun ontwikkeling is in de huidige maatschappij. En je leert hoe deze groep te stimuleren voor een gezond zelfbeeld; https://www.generatiezelfvertrouwen.nl/ - Check ook deze presentatie van Eveline bij de TU Delft: https://www.youtube.com/watch?v=6XIq7cLfyd4 - Het boek van Jonathan Haidt is ook al vaker langsgekomen, maar ook hier weer een goed boek in relatie tot deze aflevering: Generatie Angststoornis - (2024) - Ook het eerste boek van Eveline Crone uit 2008 is super interessant: Het Puberende Brein - Hier vind je meer over Eveline en haar werk: https://www.universiteitleiden.nl/medewerkers/eveline-crone/publicaties#tab-4 Nerd-literatuur: - [van Drunen L., Toenders Y.J., Wierenga L.M. & Crone E. A. (2023), Effects of COVID-19 pandemic on structural brain development in early adolescence, Scientific Reports 13: 5600.](http://hdl.handle.net/1887/3677103) - [Meulen M. van der, Dobbelaar S., Drunen L. van, Heunis J.S.,IJzendoorn M.H. van, Blankenstein N.E. & Crone E.A.M. (2023), Transitioning from childhood into adolescence: a comprehensive longitudinal behavioral and neuroimaging study on prosocial behavior and social inclusion, NeuroImage 284: 120445.](http://hdl.handle.net/1887/3716321) - [Crone E.A.M. & Achterberg M. (2022), Prosocial development in adolescence, Current Opinion in Psychology 44: 220-225.](http://hdl.handle.net/1887/3443669) - Prinstein, M. J., Nesi, J., & Telzer, E. H. (2020). Commentary: An updated agenda for the study of digital media use and adolescent development–future directions following Odgers & Jensen (2020). Journal of Child Psychology and Psychiatry, 61(3), 349-352. - Odgers, C. L., & Jensen, M. R. (2020). Adolescent development and growing divides in the digital age. Dialogues in clinical neuroscience, 22(2), 143-149. - Branje, S., De Moor, E. L., Spitzer, J., & Becht, A. I. (2021). Dynamics of identity development in adolescence: A decade in review. Journal of Research on Adolescence, 31(4), 908-927. - Orben, A., Tomova, L., & Blakemore, S. J. (2020). The effects of social deprivation on adolescent development and mental health. The Lancet Child & Adolescent Health, 4(8), 634-640. - Crone, E. A., & Konijn, E. A. (2018). Media use and brain development during adolescence. Nature communications, 9(1), 1-10. - Ridderinkhof, K. R., Ullsperger, M., Crone, E. A., & Nieuwenhuis, S. (2004). The role of the medial frontal cortex in cognitive control. science, 306(5695), 443-447. - Van Leijenhorst, L., Moor, B. G., de Macks, Z. A. O., Rombouts, S. A., Westenberg, P. M., & Crone, E. A. (2010). Adolescent risky decision-making: neurocognitive development of reward and control regions. Neuroimage, 51(1), 345-355.

Aandacht, een onderdeel van cognitieve psychologie en mega belangrijk in onze huidige maatschappij waar je aandacht continu getrokken wordt. Thijs en Lennard bespreken wat aandacht precies is, hoe ons aandachtssysteem werkt, of multitasken bestaat en waarom we aandacht van anderen zo enorm fijn vinden. Ook vertellen ze je hoe de trauma verwerkingstechniek EMDR werkt, aangezien dat over aandacht gaat. Hou je aandacht erbij zouden we zeggen. Gebruik de code 'NORMALEMENSENBESTAANNIET' op https://www.rompslomp.nl voor 4 maanden gratis het Professional pakket! Meer weten over het EU Ecolabel? Kijk op https://www.eu-ecolabel.nl/ Adverteren in deze podcast? Mail naar podcasts@astrolads.com Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer: - In Thijs z’n nieuwste boek: We doen allemaal maar wat leer je ook een stuk over cognitieve psychologie en aandacht. - https://www.youtube.com/watch?v=qKJv4S5peJQ TED filmpje over je brein en aandacht. - Doe de selective attention test: https://youtu.be/vJG698U2Mvo?si=-QS3hNzcCGJqN3Mi Nerd-literatuur: - Zhaoping L (2014). Understanding vision: theory, models, and data. United Kingdom: Oxford University Press. - Murphy G, Greene CM (2016). ["Perceptual Load Affects Eyewitness Accuracy and Susceptibility to Leading Questions"](https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5003837). Frontiers in Psychology. *7*: 1322. [doi](https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier)):[10.3389/fpsyg.2016.01322](https://doi.org/10.3389%2Ffpsyg.2016.01322). [PMC](https://en.wikipedia.org/wiki/PMC_(identifier)) [5003837](https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5003837). [PMID](https://en.wikipedia.org/wiki/PMID_(identifier)) [27625628](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27625628). - Lavie N, Hirst A, de Fockert JW, Viding E (September 2004). ["Load theory of selective attention and cognitive control"](https://web.archive.org/web/20130626052615/http://www.icn.ucl.ac.uk/lavielab/reprints/lavie-etal-04.pdf) (PDF). Journal of Experimental Psychology. General. *133* (3): 339–54. [doi](https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier)):[10.1037/0096-3445.133.3.339](https://doi.org/10.1037%2F0096-3445.133.3.339). [PMID](https://en.wikipedia.org/wiki/PMID_(identifier)) [15355143](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15355143). [S2CID](https://en.wikipedia.org/wiki/S2CID_(identifier)) [10399663](https://api.semanticscholar.org/CorpusID:10399663). Archived from [the original](http://www.icn.ucl.ac.uk/lavielab/reprints/Lavie-etal-04.pdf) (PDF) on 2013-06-26. - Chavajay P, Rogoff B (July 1999). "Cultural variation in management of attention by children and their caregivers". Developmental Psychology. *35* (4): 1079–90. [doi](https://en.wikipedia.org/wiki/Doi_(identifier)):[10.1037/0012-1649.35.4.1079](https://doi.org/10.1037%2F0012-1649.35.4.1079). [PMID](https://en.wikipedia.org/wiki/PMID_(identifier)) [10442876](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10442876). - Subramanian, K. R. (2018). Myth and mystery of shrinking attention span. International Journal of Trend in Research and Development, 5(3), 1-6. - Bradbury, N. A. (2016). Attention span during lectures: 8 seconds, 10 minutes, or more?. Advances in physiology education. - Tang, Y. Y., & Posner, M. I. (2009). Attention training and attention state training. Trends in cognitive sciences, 13(5), 222-227. - Wadlinger, H. A., & Isaacowitz, D. M. (2011). Fixing our focus: Training attention to regulate emotion. Personality and social psychology review, 15(1), 75-102. - Posner, M. I., Rothbart, M. K., & Tang, Y. Y. (2015). Enhancing attention through training. Current Opinion in Behavioral Sciences, 4, 1-5. - de Jongh, A., de Roos, C., & El‐Leithy, S. (2024). State of the science: Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) therapy. Journal of Traumatic Stress, 37(2), 205-216. - Gottman, J. M., & Krokoff, L. J. (1989). Marital interaction and satisfaction: a longitudinal view. Journal of consulting and clinical psychology, 57(1), 47.

We hebben het veel over GenZ, de Boomers, de Millennials om grote groepen mensen te duiden die in en bepaalde periode zijn geboren. Maar is dat wel terecht? Plakken we dan niet teveel mensen bij elkaar? Of zit er ook veel nuttigs in? Lennard Toma en Thijs Launspach duiken deze keer in het generatiedenken. In deze aflevering hoor je wat de verschillen tussen generaties zijn, wat de wetenschap daarover te zeggen heeft en wat we ermee moeten. Gebruik de code 'NORMALEMENSENBESTAANNIET' op https://www.rompslomp.nl voor 4 maanden gratis het Professional pakket! Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer: - Natuurlijk kun je een aantal van de boeken over generatiedenken van Thijs lezen, zoals Werken met Millennials - We stippen wederom het boek van psycholoog Jonathan Haidt aan: Generatie Angststoornis of in het Engels The Anxious Generation. - Aart Bontekoning is een voorvechter van generaties, je kunt zijn site hier bekijken: https://www.aartbontekoning.com/ - Hier nog een geinig geanimeerd filmpje over de verschillen tussen Millennials en GenZ: https://www.youtube.com/watch?v=aqdm6aBUZII Nerd-literatuur - Rudolph, C. W., Rauvola, R. S., Costanza, D. P., & Zacher, H. (2021). Generations and generational differences: Debunking myths in organizational science and practice and paving new paths forward. Journal of business and psychology, 36, 945-967. - Twenge, J. M. (2010). A review of the empirical evidence on generational differences in work attitudes. Journal of business and Psychology, 25, 201-210. - Mahmoud, A. B., Fuxman, L., Mohr, I., Reisel, W. D., & Grigoriou, N. (2021). “We aren't your reincarnation!” workplace motivation across X, Y and Z generations. International Journal of Manpower, 42(1), 193-209. - Chillakuri, B. (2020). Understanding Generation Z expectations for effective onboarding. Journal of Organizational Change Management, 33(7), 1277-1296. - Gabrielova, K., & Buchko, A. A. (2021). Here comes Generation Z: Millennials as managers. Business horizons, 64(4), 489-499. - Calasanti, T. (2021). Ageism, Generational Rhetoric, and the Rhetoric of “Generation”. - Rudolph, C. W., & Zacher, H. (2022). Generations, we hardly knew ye: An obituary. Group & Organization Management, 47(5), 928-935.

Je lijkt overal wel verslaafd aan te kunnen raken of te zijn, maar wanneer spreken we echt over een verslaving en wanneer is het simpelweg een gedraging die zo nu en dan niet gezond is? In deze aflevering van Normale Mensen Bestaan Niet gaan psychologen Thijs Launspach en Lennard Toma in op verslaving. Ook hebben de heren het over of het genetisch bepaald is of dat er iets anders aan te grondslag ligt. En… is Harry Potter verslavend? Gebruik de code 'NORMALEMENSENBESTAANNIET' op https://www.rompslomp.nl voor 4 maanden gratis het Professional pakket! Bronnen en ander lees- en luister- en kijkvoer: - YouTube filmpje van universiteit Yale over verslaving: https://www.youtube.com/watch?v=RZ5LH634W8s - Johann Hari over verslaving in een TED talk: https://www.youtube.com/watch?v=PY9DcIMGxMs - Gabor Maté over verslaving: https://www.youtube.com/watch?v=ys6TCO_olOc - En nog een: https://www.youtube.com/watch?v=66cYcSak6nE - Verhaal over Rat Park en Bruce Alexander: https://en.wikipedia.org/wiki/Rat_Park Nerd-literatuur: - Rudski, J. M., Segal, C., & Kallen, E. (2009). Harry Potter and the end of the road: Parallels with addiction. Addiction Research & Theory, 17(3), 260–277. doi:10.1080/16066350802334595 - Iacono, W. G., Malone, S. M., & McGue, M. (2008). Behavioral disinhibition and the development of early-onset addiction: common and specific influences. Annu. Rev. Clin. Psychol., 4(1), 325-348. - Biolcati, R., Mancini, G., Pupi, V., & Mugheddu, V. (2018). Facebook addiction: onset predictors. Journal of clinical medicine, 7(6), 118. - Sihvola, E., Rose, R. J., Dick, D. M., Pulkkinen, L., Marttunen, M., & Kaprio, J. (2008). Early‐onset depressive disorders predict the use of addictive substances in adolescence: a prospective study of adolescent Finnish twins. Addiction, 103(12), 2045-2053. - Chen, C. Y., Storr, C. L., & Anthony, J. C. (2009). Early-onset drug use and risk for drug dependence problems. Addictive behaviors, 34(3), 319-322. - Valero-Solís, S., Granero, R., Fernández-Aranda, F., Steward, T., Mestre-Bach, G., Mallorquí-Bagué, N., ... & Jiménez-Murcia, S. (2018). The contribution of sex, personality traits, age of onset and disorder duration to behavioral addictions. Frontiers in Psychiatry, 9, 497. - Hadaway, Patricia F.; Alexander, Bruce K.; Coambs, Robert B.; Beyerstein, Barry (1979-11-01). "The effect of housing and gender on preference for morphine-sucrose solutions in rats". Psychopharmacology. *66* (1): 87–91. - Gage, Suzanne H.; Sumnall, Harry R. (2019). ["Rat Park: How a rat paradise changed the narrative of addiction"](http://researchonline.ljmu.ac.uk/id/eprint/9728/1/Rat-Park-acceptedmanuscript.docx). Addiction. *114* (5): 917–922.