OVT Fragmenten podcast

Greet Hofmans, een eenvoudige vrouw uit de Amsterdamse Jordaan, deed in de jaren vijftig haar intrede op Paleis Soestdijk. Marijke, de vierde dochter van de toenmalige koningin Juliana en haar man Bernhard, was geboren met een ernstige oogafwijking en de hulp van ‘Mejuffrouw Hofmans’, die vanaf 1946 enige bekendheid had gekregen als ‘alternatief genezer’, werd ingeroepen. Al snel werd Hofmans een vertrouweling van het hof, met name van Juliana en werd ze deelgenoot van de huwelijksproblemen van het koninklijk paar. Haar adviezen werden serieus genomen. Zo serieus dat met name de prins Hofmans als een bedreiging ging zien voor zijn huwelijk en status. In de buitenlandse pers verschenen berichten dat het Nederlandse koningshuis een Raspoetin had binnengehaald. Dat leidde tot de zogenaamde ‘affaire Hofmans’. Maar wat deed Hofmans nou eigenlijk precies aan het hof? Was ze een heks of een heilige? Die vraag staat centraal in de vuistdikke biografie die volgende week verschijnt van de hand van historicus Han van Bree. Het vertroebelde oog: het onbegrepen leven van Greet Hofmans. Hij is te gast.

Er is een grote stap gezet richting de terugkeer van de mammoet. Tenminste, als we de wetenschappers verbonden aan het Amerikaanse lab Colossal Biosciences mogen geloven. Daar zag een nieuw dier met eigenschappen van de mammoet het daglicht; een wolharige muis. Het uiteindelijke doel is om via genetische modificaties meerdere uitgestorven diersoorten te herintroduceren en een nieuwe versie van de mammoet door de arctische sneeuw te laten lopen. Maar is het eigenlijk wenselijk om zulke dieren weer kunstmatig tot leven te wekken? En wat voor toekomst is er eigenlijk voor de prehistorische kolos? Dierfilosoof Erno Eskens is te gast.

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Fresco Sam-Sin. Hij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Carthago: ooit verwoest, nooit verdwenen - Redactie: Diederik Burgersdijk, Dirk Vervenne Eindelijk vrij - Emily Hemelrijk Huis in de storm - Tentoonstelling in het Mauritshuis, Den Haag

'Dit is nog nooit vertoond.' Dat is de algemene reactie op wat er afgelopen vrijdag in het Witte Huis gebeurde, tussen president Trump en Zelensky. ‘Je hebt jezelf in een moeilijke positie gebracht, je bent respectloos tegen ons land’ zei Trump tegen de Oekraïense president. Vicepresident JD Vance deed er nog een schepje bovenop: ‘je hebt niet één keer dankjewel gezegd.’ Historicus en vaste OVT-boekrecensent Wim Berkelaar moest denken aan een ontmoeting tussen Hitler en president Hácha van Tjechoslowakije in 1939.

In 1942, als de Pools-joodse Stefan Skotnicki zes jaar oud is, wordt hij door zijn ouders weggestuurd. Samen met zijn kindermeisje Zosia. Zo maakt hij een betere kans om de oorlog te overleven. Samen trekken ze door het Poolse platteland, telkens weer op de vlucht voor verraad. Maar wanneer de oorlog voorbij is, en hij een leven opbouwt achter het IJzeren Gordijn in Polen, neemt het antisemitisme opnieuw toe, en moet hij opnieuw vluchten. Nu heeft hij als 90-jarige zijn herinneringen op laten tekenen in het boek Mijn twee moeders, met behulp van de Pools-Nederlandse journalist Dore van Duivenbode. Samen zijn ze te gast.

Big Tech ondermijnt de democratie, zo klinkt het steeds vaker. Door fake news, maar ook door een techgigant als Elon Musk die al wekenlang optreedt als de buikspreker van Trump. Maar is er sprake van een tech-coup? En wat is er nou zo bedreigend aan, terwijl we ooit zo optimistisch waren over de mogelijkheden van de digitale wereld? Marietje Schaake schreef het boek De Tech Coup: Hoe tech is gaan regeren en we de macht weer terugwinnen en is te gast.

Ket van Blokland (83) is geboren als intersekse: haar lichaam heeft mannelijke én vrouwelijke kenmerken. Haar hele leven had ze naar eigen zeggen ‘een slot op de mond’. Ket is niet de enige: van de 200.000 intersekse personen in Nederland treden 50 daarvan daarmee naar buiten. Dat verplichte zwijgen was sinds halverwege de vorige eeuw onderdeel van de medische aanpak ten aanzien van intersekse personen. Na het kiezen van een geslacht en een eventuele operatieve ingreep mocht er nooit meer over worden gepraat. Hoe kijkt Ket van Blokland terug op een leven lang zwijgen? En welke rol speelt haar dagboek in dit verhaal? Research, regie en montage: Lara Aerts, story coach: Eefje Blankevoort, sounddesign en mixage: Huibert Boon, voice over coaching: Katja Prins, original score: Darius Timmer, eindredactie OVT: Laura Stek. Met speciale dank aan Ket van Blokland, Margriet van Heesch, Birgit Reissland (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed), Miriam van der Have (NNID). Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.

Poetin verraste het Westen drie jaar geleden met zijn inval van Oekraïne. Honderd jaar na de Eerste Wereldoorlog wordt er weer gevochten in de loopgraven én de Oekraïners houden stand. Tegen alle verwachtingen in bleek de oorlog geen blitzkrieg, maar een uitputtingsslag. Wie zich verdiept in de Russische geschiedenis zou er eigenlijk niet van moeten opkijken. Dat is de boodschap van de Belgische slavist en militair deskundige Joris van Bladel. Hij is te gast met zijn nieuwe boek Land van het grote sterven, hoe Rusland de westerse logica tart.

Op 23 februari gaat Duitsland naar de stembus. Voor het eerst lijkt de rechts-radicale AfD de tweede grootste partij van het land te worden. Ook het debat wordt gedomineerd door deze partij, waarin de echo van het Duitse verleden altijd doorklinkt. Welk beeld van de geschiedenis propageert de AfD? En hoe reageren de overige partijen daarop? Te gast zijn Annette Birschel, correspondent in Nederland voor Duitse media en Hanco Jurgens, historicus verbonden aan het Duitsland Instituut.