OVT Fragmenten podcast

Poedelnaakt spoelt de gehavende Odysseus aan op de kiezelstranden van Ithaka, een openingsbeeld dat meteen de toon zet voor de nieuwe film The Return. Hoewel hij de oorlog heeft gewonnen, verloor Odysseus bijna al zijn mannen. Daarna duurt het nog meer dan tien jaar voordat hij eindelijk thuis zal komen. Odysseus wordt al duizenden jaren bewonderd als een mythologische held. Hoe wordt dit verhaal in The Return verteld en wat is de aantrekkingskracht van dit eeuwenoude epos? Koen Vacano doet onderzoek naar de manier waarop de klassieke epische verhalentraditie doorwerkt in hedendaagse films. Hij is te gast.

De grootvader van Maarten van Riel was een van de duizenden textielarbeiders die Tilburg rijk was. De stad was de spil van zijn bestaan, maar ook de plek waar hij een einde maakte aan zijn leven. In het deze week verschenen boek Het verdriet van Tilburg schetst Van Riel de tragische geschiedenis van de Tilburgse textielindustrie, en hoe dat verband houdt met de dood van zijn grootvader. De auteur is te gast.

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Bart Funnekotter. Hij bespreekt drie historische boeken De geboorte van New York - Russell Shorto (vert. Catalien van Paassen, Willem van Paassen en Jan Willem Reitsma) Koks en kelners - Patricia van den Eeckhout Boulanger! - John-Alexander Janssen

Het was een bizarre vertoning begin deze week; President Trump belde met de Russische president Poetin over een mogelijke wapenstilstand. Ondertussen lijkt de Oekraïense president Zelensky steeds meer voor een voldongen feit komen te staan. Maar hoe kan er sprake zijn van een duurzame vrede als andere grootmachten over het lot van Oekraïne gaan beslissen? De gebeurtenissen deden diplomaat Benjamin Duerr denken aan de onderhandelingen in 1918, de opmaat naar de Vrede van Versailles die uiteindelijk niet houdbaar bleek. Maar wat zijn eigenlijk de overeenkomsten en verschillen tussen toen en nu. En is het bestand van 1918 en de latere vrede van Versailles een voorbeeld voor de onderhandelingen die op komst zijn? Duerr vertelt meer.

Het Vrijheidsbeeld moet terug naar Frankrijk. De Amerikanen hebben de ideologie waarvoor Lady Liberty staat verkwanseld en daarom moet het terug naar de schenker, aldus de Franse Europarlementariër Raphaël Glucksmann. Het groene en kolossale beeld kijkt al sinds het einde van de negentiende eeuw uit over de Big Apple, maar waarom staat dit door Fransen gemaakte beeld daar eigenlijk? Te gast is Frankrijkkenner Rudi Wester.

Het wordt nog altijd gezien als een van de grootste militaire kunststukjes ooit: in de derde eeuw voor Christus trok de Carthaagse generaal Hannibal met een leger olifanten de Alpen over om de Romeinse vijand in de rug aan te vallen. Eeuwen later debatteren wetenschappers nog steeds over zijn exacte route en proberen avonturiers zijn tocht opnieuw te beleven. Wat dreef deze mannen om met olifanten de bergen in te trekken, in het voetspoor van de beroemde krijgsheer? Schrijver en kunstenaar Maarten Inghels schreef er de novelle Hannibal & Gideon over. Hij is te gast.

Het is een rond strikje in de driekleur rood-wit-groen: de Hongaarse kokarde. In 1848 werd het een symbool van het Hongaarse verzet tegen de Habsburgers in de onafhankelijkheidsoorlog van 1848-49. Sindsdien werd het strikje gedragen bij de herdenking van die oorlog, elk jaar op 15 maart. Maar premier Viktor Orbán en zijn partij Fidesz hebben van deze kokarde een partijsymbool gemaakt. Waar stond de kokarde voor, en is het zijn onschuld nu kwijt? Historica en Hongarije-kenner Marian van der Pluijm vertelt.

Op 22 maart is er een grote landelijke demonstratie ‘tegen racisme en fascisme’, zo luidt de oproep. Maar waar hebben we het eigenlijk over als het over fascisme gaat? Heeft het hedendaagse fascisme een andere gedaante dan het oer-fascisme van de jaren dertig? En hoe is het te bestrijden? Te gast is historicus Daniël Knegt, schrijver van het boek ‘Fascisme’, over de geschiedenis, betekenis en verschillende interpretaties van de term.

De spiritueel leider van het boeddhisme, de Dalai Lama, is bijna negentig en heeft ondanks zijn verheven status niet het eeuwige leven. Zijn Tibet is vanaf 1950 bezet door China en hij leeft sinds 1959 in ballingschap in India. China doet er alles aan om Tibet cultureel en etnisch in te lijven en claimt ook dat de nieuwe Dalai Lama van Chinese afkomst zou moeten zijn. In het nieuwe boek van de Dalai Lama, Stem van de ongehoorden, dat deze week uitkwam, maakt hij duidelijk dat hij zeker weet dat hij zal reïncarneren in een persoon afkomstig uit de ‘vrije wereld’. Hoe werd de huidige Lama een symbool van vrede en verzet? Berthe Jansen, universitair docent Tibetaanse Studies aan de Universiteit Leiden, is te gast.