OVT

(00:41) Oproep: Stuur je favoriete protestlied naar ovtlive@vpro.nl.  (05:25) Mediëvist Janna Coomans onderzocht onontdekte dievenbekentenissen. Wie steelt er eigenlijk en wat zeggen deze daden over de middeleeuwse samenleving? Coomans is te gast met haar nieuwe boek Dievenland, over gewone mensen in onzekere tijden.    (16:06) In de nacht van 23 op 24 januari 1954 treedt de dan al wereldberoemde Amerikaanse jazz-zangeres Billy Holiday op in het Concertgebouw in Amsterdam. Als ze het lied ‘Strange fruit’ zingt, over de lynchpartijen in haar thuisland, breekt de zaal uit in luid gelach. Holiday verlaat woedend het podium. Het is een dramatisch einde van een toch al dramatisch verlopen dag, waar zij in haar biografie met geen woord over rept. Programmamaker Hans Hylkema reconstrueert wat er is gebeurd. Research: Rudie Kagie.    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html)

(01:32) “Gaza zal volledig worden verwoest”, zei de extreemrechtse Israëlische minister Bezalel Smotrich. Niet alleen de Gazanen maar ook hun erfgoed en cultuur wordt weggevaagd.  Is die vernietiging van het erfgoed onderdeel van de genocide? We vragen het aan Lucia Admiraal, historicus en correspondent in het Midden-Oosten voor NRC, normaal gesproken in Jeruzalem maar nu even hier. (14:41) De column van Micha Wertheim   (19:57) Een historische penisdiscussie laait op. Het aantal geborduurde penissen op het Tapijt van Bayeux werd onlangs bijgesteld naar 94. Maar hangt er nou een penis tussen de benen of een zwaard? Marlisa den Hartog, mediëvist en schrijver van het boek Seks in de Renaissance, vertelt waarom deze discussie over penissen in de middeleeuwen weer een heet hangijzer is geworden.  (29:06) Bij de eerste ronde van de verkiezingen in Roemenië kwam de extreemrechtse George Simion naar voren als winnaar. Hij wil niet alleen een ‘groots’ maar ook letterlijk een Groot-Roemenië. En dat bestond al, zo’n honderd jaar geleden toen ook het Roemeense fascisme opkwam. Jan Willem Bos, vertaler Roemeens en auteur van meerdere boeken over Roemenië, vertelt meer.     (40:25) Nadia Bouras bespreekt twee historische boek en een tentoonstelling: * Galmende geschiedenissen - Sinan Çankaya * Geweten - Maurits de Bruijn * Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam - Het Stadsarchief Amsterdam Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html)

(01:11) Het was het gesprek van de dag deze week bij onze buren: De AfD kreeg het predicaat extreemrechts van de Duitse inlichtingendienst: het Bundesamt für Verfassungsschutz. De vraag is hoe deze kwalificatie past in de omgang met neonazistische en aanverwante partijen in ons buurland; en wat de mogelijke gevolgen zijn voor de op een na grootste partij van het land. We vragen het aan journalist en Nederland-correspondent voor Duitsland Annette Birschel.  (10:51) Wim Berkelaar bespreekt een historisch boek en een tentoonstelling:  * Verzetsvrouwen - Agnes Cremers en Mark Bergsma   * Ik ben gewoon hier – Centraal Museum Utrecht  (17:42) Negen op de tien Nederlanders staat op 4 mei op de een of andere manier stil bij Dodenherdenking. Dat blijkt uit het jaarlijkse vrijheidsonderzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Tegelijkertijd lijkt de discussie over wat en wie te herdenken dit jaar heviger dan ooit. Maar strijd om het herdenken is allesbehalve nieuw. Programmamaker Laura Lubbers onderzocht de geschiedenis van die strijd aan de hand van oorlogsmonumenten in Amsterdam. Kunnen we ‘samen’ herdenken of is dat altijd al een illusie geweest? De strijd om het herdenken is een documentaire van Laura Lubbers en een co-productie van de VPRO en Prospektor. De documentaire is mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams 4 en 5 mei Comité.     Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html)

(01:31) Trump na 100 dagen: volgens hemzelf weergaloos, volgens critici chaotisch. Filosoof Henri van Nispen ziet parallellen met de Romeinse keizer Caligula en diens ‘adhocratie’. Maar wat is een 'adhocraat' en hoe spiegelt Trumps ogenschijnlijke onvoorspelbaarheid zich in het leven van de wrede keizer?  (16:51) In 1941 werd midden in een Amsterdamse school een muur opgetrokken. Joodse leerlingen kregen voortaan aan de achterkant les. Andere leerlingen kwamen in opstand en richten een kinderverzetsgroep op. Mirjam Elias schreef er het jeugdboek 'Het verlaten hotel' over en maakte aanvullend lesmateriaal. Elias is te gast. (29:14) De column van Sana Valiulina.  (33:22) 'De ondergedoken camera’, zo heet het netwerk van fotografen dat in het geniep de laatste bezettingsmaanden vastlegde. Hun beelden bepaalden ons beeld van WOII in Nederland. Hoe ze werkten, bleef onbekend — tot nu, dankzij het boek 'De ondergedoken camera'. De auteurs Erik Somers en René Kok vertellen.   Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html)

(00:53) Jean-Marcel Humbert, egyptoloog, verzamelde duizenden objecten geïnspireerd op het oude Egypte, zoals klokken, speelgoed, servies en posters. Sinds kort is de tentoonstelling ‘Dromen van Egypte’ in het Rijksmuseum van Oudheden te zien. Egyptoloog Daniel Soliman is te gast.  (08:48) Bart Funnekotter bespreekt een historisch boek en een tentoonstelling:  * Elselina – Marja Verbraak * De wereld van Johan de Witt – Dordrechts Museum  (18:23) Op 12 december 1935 richtte het naziregime Lebensborn op, een geboorteproject dat moest zorgen voor de toename van het ‘Arische ras’. Vijf jaar lang volgde fotograaf Angeniet Berkers de sporen van dit beladen verleden en sprak de kinderen die er ongevraagd deel vanuit hebben gemaakt. Hoe zag dat programma eruit? En wat betekende het voor de levens van deze mensen? Programmamaker Jakob Koolschijn maakte een documentaire over Lebensborn, gebaseerd op het werk van Berkers.     Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html)

(01:50) Burgemeester Femke Halsema heeft namens de Gemeente Amsterdam excuses aangeboden voor de rol van de gemeente tijdens Jodenvervolging. Hoe werd er vlak na de oorlog naar gekeken, en wanneer is de verandering in het denken over de rol van de gemeente begonnen? Historicus en oud-directeur van het Joods Historisch Museum Judith Belinfante is te gast.  (14:00) Na het overlijden van haar moeder komt Sheila Sitalsing erachter dat haar grootouders ‘fout’ waren in de Tweede Wereldoorlog. De schaamte over dit verleden overheerst al snel, ook bij Sitalsing. Toch, of juist daarom, schreef ze: Waar ik me voor schaam. Een instructieboek hoe met dit verleden om te gaan. Sheila Sitalsing is te gast.  (26:36) De column van John Jansen van Galen.  (30:59) Bij de Tachtigjarige Oorlog denken we aan Holland. Daar zou de strijd tegen Spanje gestreden zijn. Toch opende deze week het Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog in hartje Achterhoek in Groenlo. Conservator van het museum, Godfried Nijs is te gast.  (40:00) Het was niet te missen: deze week overleed paus Franciscus. Hij schudde het Vaticaan flink op, maar daarin was hij niet uniek volgens OVT-coryfee Jos Palm. Hij ziet opvallende gelijkenissen met paus Johannes XXIII die de kerk dichter bij de moderne tijd bracht. Katholicisme-kenner Palm is te gast.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html)

(00:55) Ontsnappen aan de fiscus – het is van alle tijden. Ook in de klassieke oudheid wist men al hoe het spel gespeeld werd. Dat blijkt uit een papyrusrol van zo’n tweeduizend jaar geleden, gevonden in de woestijn van Judea.  Classicus Raphaël Hunsucker is bij ons om te vertellen over deze bijzondere vondst.     (07:22) Op 9 juni 1937 werden twee Italiaanse broers gruwelijk vermoord in een Normandisch kuuroord. De moord op Carlo en Nello Rosselli is nooit opgehelderd, maar gebeurde allicht op bevel van Mussolini.   Wat maakte de broers zo gevaarlijk voor het fascistische regime in Rome? Schrijver Luc Rasson schreef het boek Voor alles komt de daad en is te gast.       (19:25) Liefste Lies #6: Laatste brieven. In de jaren 40 en 50 wordt de Limburgse Lies overspoeld door honderden liefdesbrieven. Wie was deze mysterieuze vrouw die zoveel verlangen opwekte? En hoeveel vrijheid had zij in die tijd eigenlijk om te kiezen? De zesdelige podcast Liefste Lies vertelt haar verhaal en schetst tegelijkertijd een hedendaags portret van liefde, vrijheid en het verlangen om iets te zijn in het leven.  Deze serie werd gemaakt door Heleen Hummelen en Wieky de Boer. De serie is een coproductie van Autres Directions, Aldus’ producties en OVT en is mogelijk gemaakt door financiële steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/20-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/20-04-2025.html)

(02:01) Deze week zagen we het zoveelste hoofdstuk in Trumps oorlog tegen de zogenaamde on-Amerikaanse elementen. Ditmaal zijn de pijlen gericht op de Harvard-universiteit. Trump roept herinneringen op aan de beruchte jacht op alles dat links zou zijn onder senator McCarthy in de jaren 50. Amerikanist Markha Valenta is te gast.  (18:02) De tafel is gedekt; Jezus zal weldra verraden worden. Daar gaat het over in het nieuwe seizoen van de serie The Chosen. 200 miljoen mensen keken al naar de serie. Maar wat voor beeld geeft de serie van Jezus? En is deze verfilming van het paasverhaal uniek? Religiewetenschapper Ernst van den Hemel is te gast.  (26:26) De column van Nelleke Noordervliet. (29:42) De nieuwe tentoonstelling Josephine Baker, een leven vol verzet in het Verzetsmuseum laat een andere Josephine zien dan de meeste mensen kennen. Hoe verrassend is deze nieuwe expositie? Jazz-zangeres Denise Jannah bezocht de nieuwe tentoonstelling voor OVT en is te gast.    (40:53) Fresco Sam-Sin bespreekt drie historische boeken:    Biografie van de Noordzee - Arie Kok  Kofferverhalen - Karin Amatmoekrim, Abdelkader Benali en Adriaan van Dis  Het paradijs van de arbeider - De tentoonstelling in 't Schip en het boek    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/20-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/20-04-2025.html# %20)   (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/20-04-2025.html# %20)

(00:50) Ze is een van de meest bekende Nederlandstalige schrijfsters ter wereld. Kartini, heet ze. Ze leefde aan het einde van de 19e eeuw op Java, en streed voor gelijke rechten voor vrouwen. We gaan het hebben over het nieuwe boek 'De mooiste brieven van Kartini' met historicus Lara Nuberg en journalist Feba Sukmana.   (17:09) Liefste Lies #5: Klem. In de jaren 40 en 50 wordt de Limburgse Lies overspoeld door honderden liefdesbrieven. Wie was deze mysterieuze vrouw die zoveel verlangen opwekte? En hoeveel vrijheid had zij in die tijd eigenlijk om te kiezen? De zesdelige podcast Liefste Lies vertelt haar verhaal en schetst tegelijkertijd een hedendaags portret van liefde, vrijheid en het verlangen om iets te zijn in het leven.  Deze serie werd gemaakt door Heleen Hummelen en Wieky de Boer. De serie is een coproductie van Autres Directions, Aldus’ producties en OVT en is mogelijk gemaakt door financiële steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-04-2025.html)

(01:19) Klokkenluidersorganisatie ‘Breaking the Silence’ publiceerde deze week een rapport met het verhaal van deze officier en van meer anonieme militairen. Wat zeggen deze nieuwe getuigenissen over de geweldinstructies voor Israëlische soldaten? En wat voor organisatie is ‘Breaking the Silence’ eigenlijk? Erella Grassiani, antropoloog en Israël-kenner, is aan de lijn vanuit Israël.  (15:06) Lelijk, vreemd en een Nederlands icoon: Jan Patat. Het is misschien wel het bekendste snackbar-straatmeubilair; een manshoog beeld van een knipogende patatzak dat zijn eigen friet aan het eten is. Het vreemde beeld is een waar cultfiguur geworden, maar wat is zijn verhaal? Journalist Elja Looijestijn maakte de audiodocumentaire ‘Het mysterie van de lachende frietzak’ en is te gast.  (20:48) De column van Sana Valiulina.  (25:18) Wim Berkelaar bespreekt drie historische boeken:  Oorlog zonder genade – Koos-Jan de Jager  Meesters van de magie – Ruud Vermeer    Hoe de liefde vergleed – Kiki Amsberg  (38:25) Singer-songwriter Shishani Vranckx schreef met muziekcollectief Pyranello een eigentijdse Matthäus-passion. Shishani liet zich inspireren door componist Florence Price, de eerste Afro-Amerikaanse vrouw wiens symfonieën werden uitgevoerd. Wat is er bekend over het leven van Price? En waarom grijpt Shishani juist op haar terug? Singer-songwriter Shishani is te gast.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-04-2025.html)