Radio Swammerdam

Vanaf jongs af aan wordt ons al verteld dat we zuinig moeten zijn op ons gebit. De glazuurlaag op onze tanden groeit immers niet terug en daarom moeten we goed poetsen. Maar het lichaam heeft ook zelf een systeem wat ons beschermt tegen gaatjes en infectie, namelijk mondvloeistoffen. In deze aflevering praten we over de samenstelling en functionaliteiten hiervan. Max Waterreus sprak met Marja Laine en Toon Ligtenberg over de verschillende functies van speeksel, een slechte adem en boomhars-kauwgom.

Bij het koffieapparaat, in je favoriete serie of door je koptelefoon, in de hedendaagse (pop)cultuur gaat het altijd en overal over de liefde. Het narratief is meestal hetzelfde: mensen in een relatie zijn gelukkig, singles zijn zielig. Juist voor twintigers, waarvoor het pad der liefde regelmatig wordt overwoekerd door onkruid, kan het belangrijk zijn om te investeren in tijd met jezelf. Of zoals Carrie Bradshaw al zei: 'The most exciting, challenging and significant relationship of all is the one you have with yourself'. Lonneke van den berg ontdekte hoe vrijgezel zijn in je jongvolwassenheid je weerbaarder maakt in latere fases van je leven. In deze podcast vertelt ze over de verschillende kenmerken van je twintiger jaren in 2024 en de relatie met 'singlehood'. Hoeveel belang heeft Gen Z bij sex and the city?

Het gefluister dat zich als een lopend vuurtje verspreidt en gewone verhalen in sappige geheimen verandert - iedereen heeft vast weleens met roddelen te maken, of je nu deelneemt aan de conversatie of onderwerp van gesprek bent. Het is de brandstof voor elk drama, het sensationele gerucht dat mensen geboeid houdt; het kan ons verbinden, maar het kan óók de grenzen tussen feit en fictie doen vervagen. In deze aflevering van Radio Swammerdam licht postdoctoraal onderzoeker Terence Dores Cruz (UvA) de functie én het belang van roddelen in zowel gesprekken met vrienden als op de werkvloer met collega’s toe. Hoe hangt roddelen bijvoorbeeld samen met reputatievorming, partnerkeuze en samenwerking? Wanneer vinden we een roddel geloofwaardig? En wat zegt dat over ons inlevingsvermogen of ons vertrouwen in anderen? Met een column van Jens Rummens en het nummer "Hendrik Haan" uit Ja Zuster Nee Zuster.

Onderweg naar je werk fietsend langs de beverdammen en meanderende rivieren. Met aan de zijkant enorme holle zomereiken, eekhoorns en vliegende gele kwikstaarten. Of het spotten van een Eland en een Pelikaan onderweg. De natuur in Nederland is niet meer wild, maar dat kan het wel weer worden. Rewilding is de term voor het verwilderen van onze natuur. Rijk Landsmeer praat in deze aflevering over alle ins en outs van Rewilding met buitengewoon hoogleraar Wildlife Ecology and Conservation Liesbeth Bakker en met illustrator en schrijver Jeroen Helmer.

De Amsterdamse beurs, een gebouw waar mensen, goederen en geld van over de hele wereld bijeenkwamen -- mensen, geld en goederen, ja, maar vanaf de zeventiende eeuw was er natuurlijk ook die spiksplinternieuwe financiële innovatie: het aandeel. Er ontstond een handel in immateriële dingen: de windhandel. Momo Schaap spreekt met Inger Leemans, o.a. hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de VU, niet zozeer over de technische kant van die aandelen, als wel over de emotionele, fysieke kant ervan. Over het lawaai, de spanning en de geur van de Amsterdamse beurs in de zeventiende en achttiende eeuw. Tweede presentator en techniek: Tabe Bakker

Op een bombardement na, is er niets dat een stad zó snel kan veranderen als een Olympische Spelen. Op welke manier vinden we de spelen van 1928 terug op a.o. Politiek, Sociaal of Architecturaal vlak in het hedendaagse Amsterdam? Sporthistoricus Jurryt van de Vooren vertelt hoe sport een lens kan zijn voor historische context.

'Koopt Nederlandsch Waar, Dan Helpen Wij Elkaar!' Die boodschap verspreidde de in 1915 opgerichte Vereeniging Nederlandsch Fabrikaat. De vereniging verspreidde propaganda, organiseerde fabrieksbezoeken voor kinderen en staan aan de wieg van de jaarbeurs in Utrecht. Joep Onstenk, docent Nederlandse Geschiedenis aan de UvA, onderzocht hun geschiedenis en laat zien dat de vereniging past in een grotere ontwikkeling in de eerste helft van de twintigste eeuw: het ontstaan van de Nederlander als consument, de burgerconsument!

We zijn bijna allemaal opgegroeid met haar melk, ze hoort bij het Nederlandse landschap, ze heeft ons de cappuccino gegeven en Parmezaanse kaas, haar poep vervuilt het grondwater, haar scheten verandert het klimaat. We refereren naar haar met het woord veestapel, maar wie is de koe achter de veestapel? Hoe meer we weer leren over haar hoe meer het schuurt hoe we met haar omgaan. Wij zien de koe als productiedier, maar wat wil die koe zelf?

Vorige week ging Radio Swammerdam over CO2 en de opwarming van de aarde. Nu kijken we naar de relatie tussen die klimaatverandering en onze voedselvoorziening. Als oogsten mislukken door droogtes en overstromingen en de veestapel moet krimpen, heeft iedereen dan straks nog wel genoeg te eten? Redacteur Maaike Kooijman in gesprek met UU-wetenschapper Niko Wojtynia en Milieudefensie-onderzoeker Niels Debonne.

Om de wereldwijde opwarming van de aarde binnen te perken te houden moeten we de uitstoot van broeikasgassen drastisch verlagen en misschien zelfs CO2 uit de lucht halen. Maar hoe doen we dat? Hoe meten we CO2 en wat is de rol van oceanen hierin? Maaike Kooijman en Momo Schaap in gesprek met NIOZ-directeur Han Dolman en hoogleraar atmosfeer, broeikasgassen en klimaat Sander Houweling.