De Wereld | BNR

Vier landen hebben laten zien dat ze voorbereid waren op frontale aanvallen van Donald Trump: Canada, Mexico, China en Oekraïne. Canada en China hadden de lijsten producten al klaarliggen waarmee ze zou terug meppen zodra Trump met extra invoerrechten kwam, Mexico zegde toe een grote legermacht naar de grens te sturen die daar grotendeels allang zit, en Oekraïne wil kostbare grondstoffen ruilen tegen voortzetting van Amerikaanse steun. En wat doet Europa? Europa overlegt. In Amerika zeggen ze vaak: de EU is heel goed in het beleggen van toppen, die zich bezighouden met het opstellen van de agenda voor de volgende toppen. Als één ding duidelijk is, dan is het dat Donald Trump zegt wat hij doet en doet wat hij zegt. De EU staat prominent op zijn lijst van strafmaatregelen in de vorm van hogere invoerrechten. Die straf hebben we te wijten aan een ietwat misleidende rekensom over de negatieve handelsbalans die Amerika met de EU heeft. We moeten meer Amerikaanse goederen kopen en onze export moet omlaag. Als Nederland zich even kon loswurmen uit de EU-cocon zouden wij aan de toorn van de Grote Leider in het Witte Huis ontsnappen, want wij voeren uit de VS meer in dan we exporteren en we zijn de derde investeerder in de VS. Maar wij zijn een uitzondering. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zegt dat we klaar zijn voor een offensief uit Washington, maar hoe is niet duidelijk. De raad van regeringsleiders is, zoals gebruikelijk, vaag. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken zegt dat er een tegenreactie komt, maar noemt geen details. Pieter Omtzigt gelooft dat er lijsten klaarliggen, maar heeft ook geen details. Het lijkt allemaal verdacht veel op grootspraak, niet op de emotie die hoort bij een gezamenlijk front. Bij de Brexit konden we dat wél, nu onze grootste bondgenoot ons bedreigt, is kennelijk het beleid pas aan de slag te gaan als de eerste salvo’s in Brussel zijn neergekomen. Als voorbeeld van het Europese falen noemt Trump de hulp aan Oekraïne. Amerika geeft daar meer aan uit dan de 27 EU-lidstaten, en het zou op z’n minst 50-50 moeten zijn. Er is wel een lichtpuntje, want Trump is bereid de steun voort te zetten in ruil voor Oekraïense bodemschatten. Zelensky heeft dat aanbod gedaan om Trumps voornemen om zich uit dat conflict terug te trekken te blokkeren. Van de landen die zich op het Trump-scenario hebben voorbereid, zoals Canada, China en Mexico, is Oekraïne de winnaar, met nieuwe hoop op het behoud van westerse steun. Aan Zelensky’s transactionele behendigheid kunnen ze in Brussel nog een puntje zuigen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Unie dreigt de concurrentieslag met Amerika en China te verliezen. En dan wil president Trump ook nog eens met heffingen komen. Om concurrerender te worden heeft de Europese Commissie het kompas van het concurrentievermogen gelanceerd. Volgens NSC Europarlementariër Dirk Gotink is dit hard nodig. Het probleem ligt volgens hem bij het feit dat Europa vast blijft houden aan oude industrie. Luister ook | Trump ondertekent haastig, waarom? 'Als je in Amerika kijkt. Daar is tegenwoordig de techsector de belangrijkste industrie. In Europa is dat al decennialang dezelfde: namelijk de auto-industrie. Door de interne markt te vereenvoudigen en regelgeving te schrappen moet het makkelijker worden om als Europees bedrijf concurrerend te zijn. Luister ook | Nederland wil niet samen lenen voor defensie Geen Eurobonds Mario Draghi pleit in zijn rapport voor Eurobonds om te kunnen investeren in de economie. Europa-verslaggever legt dat aan Gotink voor. Hij sluit zich aan bij minister van Defensie Brekelmans die ook geen Eurobonds wil voor de Europese defensieindustrie. Gotink: 'Uit het coronaherstelfonds krijgt Nederland ook veel minder dan het heeft ingelegd. Dat is dus een slechte deal.' Lees ook | Nederlandse ambassade Congo aangevallen door demonstranten Onrust in Congo Rebellen veroorzaken onrust in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Het draait allemaal om grondstoffen die ook voor ons van cruciaal belang zijn. Maar deze onrust gaat al terug tot aan de genocide in buurland Rwanda in 1994. Dat legt historicus David van Reybrouck uit, schrijver van het boek Congo. Luister ook | Amerika Podcast Trump op Mount Rushmore? | Postma in Amerika Als het aan sommige Republikeinen ligt komt het hoofd van president Trump op Mount Rushmore te staan. Al kan niet iedereen zich daarin vinden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Denemarken, Mexico, Panama, Canada en de Europese Unie moeten een coalitie vormen tegen de tarieven die Donald Trump wil instellen. Hij tarieven, wij tarieven. Hij met militaire dreigementen. Wij met militaire dreigementen. Met dat plan is Chrystia Freeland, de Canadese oud-minister van financiën die Justin Trudeau wil opvolgen, op verkiezingscampagne. Bijt Trump in de staart met 135 miljard euro aan extra tarieven, zegt ze. Of dat lukt is de vraag, maar Freeland heeft absoluut een punt. Teveel politieke leiders hopen dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Dat is wensdenken. Uit de barrage aan decreten die Trump inmiddels heeft ondertekend is één ding duidelijk: hij zegt wat hij doet en doet wat hij zegt. En opgeven is er niet bij. Paar voorbeelden. Hij vroeg Jordanië en Egypte om samen de gehele bevolking van Gaza op te nemen, omdat de strook volledig in puin ligt. Trump moet hebben geweten dat Palestijnen naar een buurland jagen ongeveer het laatste is waarmee je moet aankomen, en de Jordaanse koning en Egyptische president wilden er niet van horen. Maar gisteren kwam Trump gewoon weer terug met dezelfde eis, en koning Abdullah en president al-Sissi maken zich terecht zorgen over de toorn van Trump, die zal worden uitgedrukt in sancties. Tweede voorbeeld: Groenland. Ondanks de Deense woede over Trumps dreigement om het eiland desnoods met geweld in te lijven, laat hij het thema niet rusten. Tot genoegen van Vladimir Poetin, want die denkt terecht: als Trump uit nationaal militair belang vindt dat hij recht heeft op Groenland, heb ik met hetzelfde argument recht op de Krim. Derde voorbeeld: Oekraïne. Trump heeft Zelensky nog niet helemaal laten vallen, maar hij zoekt duidelijk toenadering tot Poetin, om te gaan onderhandelen over een bestand. Daarbij valt op dat het onderhandelingen worden óver Oekraïne, maar niet mét Oekraïne. Onderhandelen betekent territoriale concessies, en het kan bijna niet anders dan dat de geraffineerde strateeg Poetin en de geroutineerde dealmaker Trump beide denken aan de Krim en een stukje Dombas. Waarover westerse politici tot nu te steeds hebben gezegd: daar gaan wij niet over, dat is aan Oekraïne. Kennelijk is dat volgens Trump onzin. Europa doet er goed aan de lijn van de Canadese Chrystia Freeland te volgen. Zorg als de wiedeweerga voor een lijst tarieven en sancties. Vergeet al die deskundigen die voorspellen dat Trumps tarieven suïcidaal zijn. Hij zegt wat hij doet en hij doet wat hij zegt. Er komt oorlog – een handelsoorlog.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De eerste dagen van Trumps presidentschap kenmerken zich door het ene na het andere ondertekende decreet. Maar hoeveel kan Trump er daarvan echt uitvoeren? Te gast is Amerikanist Koen Petersen. Luister ook | Biden en Trump komen samen tot Gaza-deal: 'Dit moest gezamenlijk gebeuren' Waarom heeft Trump eigenlijk zo'n haast met al die decreten, meer dan andere presidenten? Koen Petersen denkt: vanwege de tussentijdse verkiezingen, die zijn al over een jaar en 10 maanden.  Drama in het Witte Huis | Postma in Amerika Trump heeft pas net zijn intrek genomen in het Witte Huis, en hoewel er nog niet zoveel ruzie is als de vorige keer, is de aanstichter van de meeste drama Elon Musk. En, huh? Zat er nou een brief van Biden in het laatje? Dat en meer vertelt Jan Postma, onze correspondent in Washington  Luister ook | Extra: Inauguratie president Donald Trump De laatste dictatuur van Europa, Belarus, gaat zondag naar de stembus. De uitslag daarvan staat vast, maar met de vorige verkiezingen in het achterhoofd is dat best bijzonder. Waarom zijn deze verkiezingen voor ons belangrijk?  Daarover Oost-Europa-expert Bob Deen van Instituut Clingendael. En ook Europaverslaggever Geert Jan Hahn schuift aan.  Luister ook | #253: Live met minister Veldkamp: Trump, vrede, Russische schaduwvloot, steun aan OekraïneSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Kamala Harris nou zou hebben gewonnen, wat zou het dan een saaie boel zijn geworden. Dan was Amerika niet uit het Parijse klimaatakkoord gestapt, en uit de Wereld Gezondheidsorganisatie, dan waren Panama en Groenland niet bedreigd met invasies, dan betekende ‘make America great again’ niet een handelsoorlog met bondgenoten, geen klopjacht op migranten en geen vernedering van seksueel anders geaarden in binnen- en buitenland. En ook geen Elon Musk, die hoofd wordt van een schijnbaar uit de wereld van Harry Potter weggerukt nepministerie dat toezicht houdt op de regeldruk. En die het fatsoenlijke deel van Amerika en de wereld de stuipen op het lijf joeg door tijdens een danktoespraakje voor de Grote Roerganger eerst naar het publiek links, en toen naar het publiek rechts een onvervalste Hitlergroet  te brengen. Rechterhand eerst op het hart en dan de gestrekte arm naar voren. Uit oppositiekring in Amerika, maar ook uit Duitsland, Italië en Spanje, landen met een extra antenne voor fascistische symboliek, klonken meteen protesten.  Er zit in de aanpak van Trump ook een stevige dosis grootspraak. Hij kan, onder de noemer ‘drill, baby, drill’, wel beweren dat heel Amerika weer overstapt op fossiele brandstof, alleen zijn het de staten die daarover gaan, niet de federale regering. Hij kan wel roepen dat kinderen van migranten die in de VS geboren worden geen Amerikaans staatsburger meer zijn, maar dat ligt verankerd in het 14de Amendement op de Grondwet, en dat kan zelfs de Grote Roerganger niet per decreet veranderen.  Als Kamala Harris had gewonnen, had het land een vrolijke, goedlachse president gehad, in plaats van deze sombere brombeer, van wie de woede afdruipt. Een man die de wederopstanding en de gouden dagen van zijn land aankondigt met kwaadaardige blik in de ogen en de mondhoeken omlaag.  Er staat ook iets tegenover. Wij journalisten hadden ons waarschijnlijk rot verveeld met een vrolijke, positieve Amerikaanse president. Deze Grote Roerganger garandeert vier jaar lang een journalistieke achtbaan. Misschien is voor ons journalisten hier een woord van dank op zijn plaats. Elk nadeel heeft zijn voordeel, ook voor onze uitgevers en aandeelhouders. Dus Donnie Boy – houd ons maar lekker bezig. Wij zijn er klaar voor.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na lang onderhandelen is er eindelijk een deal tussen Israël en Hamas. Die deal moet zondag ingaan, als de partijen zich er daadwerkelijk aan houden. GroenLinks-PvdA buitenlandwoordvoerder Kati Piri reageert opgelucht op de deal en wijst daarvoor ook naar de rol van Trump. 'De druk op beide partijen heeft tot dit bestand geleid.' Luister ook | 'Elon Musk heeft een commercieel belang bij een zwak Europa' Piri wijst ook naar de positie waar president Biden zich in begeeft. 'Laten we eerlijk zijn. Biden had niets meer kunnen doen zonder de steun van Trump. Dus dit moest gezamenlijk gebeuren.' Ook vanuit Europa klinken opgeluchte geluiden. Al wordt vandaag vooral de druk op Israël opgevoerd om zich aan het akkoord te houden, nu blijkt dat Israël de stemming over de deal heeft uitgesteld. Europaverslaggever Geert Jan Hahn maakt een rondje langs de Europese velden. Ook over de laatste ontwikkelingen rond Oekraïne. Lees ook | Israël en Hamas akkoord over staakt-het-vuren in Gaza: tientallen gijzelaars komen vrij NAVO-norm Zeg je Oekraïne dan zeg je ook NAVO. Trump roept op om vijf procent van het BBP aan defensie te besteden. Kati Piri vindt dat er ook meer geld naar defensie moet, maar is het niet eens met Trump. 'Meer geld naar defensie is nodig. Maar je krijgt het niet makkelijk uitgegeven.' Als gevolg daarvan geeft minister van Defensie Brekelmans nu geld aan Israël om daar wapens in te kopen. Daar is Piri geen voorstander van. 'Daar heb ik moreel bezwaar tegen. Geef het geld bijvoorbeeld aan Oekraïne voor hun dronefabrieken. Je kunt ook geld leveren. Maar meer investeren in defensie is nodig omdat we minder op de Amerikanen kunnen vertrouwen.' Politieke spanningen in Israël Dat Israël vooralsnog weigert om over een staakt-het-vuren te stemmen heeft volgend Jan van Benthem, buitenlandcommentator bij het Nederlands Dagblad, vooral te maken met de binnenlandse politieke spanningen. De ministers Ben Gvir en Smotrich overwegen zelfs uit de regering te stappen, ook al heeft Netanyahu hun steun niet per se nodig. Ook Van Benthem wijst dat deze deal er alleen kon komen door de samenwerking tussen Trump en Biden. Luister ook | #277 Brandende kwesties Elon Musk niet in het Witte Huis | Postma in Amerika Elon Musk krijgt een kantoortje bij het Witte Huis, maar niet in het Witte Huis. Al eerder beschreef Maggie Haberman van de New York Times dat er spanningen ontstaan tussen Trump en Musk. Steve Bannon heeft ondertussen zelfs de oorlog aan Musk verklaard. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als een overeenkomst tussen Israël en Hamas werkelijk leidt tot een houdbaar staakt-het-vuren en de uitwisseling van gijzelaars tegen Palestijnse gevangenen, is dat het gevolg van een politieke primeur. De Midden-Oosten-onderhandelaars van Joe Biden  en Donald Trump sloegen gezamenlijk de leiders van Israël en Hamas met de koppen tegen elkaar, en die begrepen dat ze de vertrekkende en komende president niet tegen elkaar konden uitspelen. ‘Als de gijzelaars niet vrij zijn voor mijn inauguratie, breekt de hel uit’, had Trump gezegd. Wat hij daarmee precies bedoelde was niet duidelijk, maar Bibi Netanyahu zag het vermoedelijk als een steuntje in de rug, misschien wel als een carte blanche om de strijd tegen Hamas nog verder op te voeren. Hij moet verbijsterd zijn geweest toen hij Steve Witkoff, Trumps Midden-Oosten-onderhandelaar ontving, die in plaats van met een steunbetuiging met een donderspeech kwam. Het was, zeiden medewerkers, een ‘gespannen’ gesprek, en het kwam erop neer dat Bibi het nieuwste voorstel voor een wapenstilstand simpelweg móest aanvaarden. Tekenen bij het kruisje, was Witkoffs boodschap. Bidens onderhandelaar Brett McGurk, zette samen met Witkoff Hamas onder druk, met de boodschap dat verdere uitvluchten zinloos waren. Na de nederlaag van Hezbollah en Iran, en de vlucht van de Syrische leider Assad, was Hamas immers volledig geïsoleerd. In Qatar kwamen de zwaargewichten bijeen: Witkoff, McGurk, Mossad-chef David Barnea, Ronen Bar, baas van de Israëlische veiligheidsdienst en een Egyptische toponderhandelaar. Biden overlegde telefonisch met Netanyahu, de emir van Qatar, al-Thani, en president al-Sissi van Egypte. Het nieuwe voorstel voor een wapenstilstand is helemaal niet nieuw, het is al acht maanden geleden door Biden op tafel gelegd en sindsdien steeds gerecycled. In fases worden gijzelaars geruild tegen Palestijnse gevangenen en trekken Israëlische troepen weg uit Gaza. Wie nou precies geruild wordt tegen wie, en hoeveel militaire controle toch nog houdt zijn steeds de struikelblokken geweest, ten koste van duizenden doden en ten koste van de gijzelaars. Als het allemaal lukt, is het de verdienste van de kemphanen Biden en Trump, die voor één keer kozen voor de Verenigde Krachten van Amerika. Hadden ze ook voor Oekraïne moeten doen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elon Musk bemoeit zich steeds meer met Europese politieke aangelegenheden. Zo steunt hij (extreem)rechtse partijen in het VK en Duitsland en wil hij een deal sluiten met Italië voor het Starlink-systeem. Volgens VVD-Europarlementariër Bart Groothuis denkt Musk belang te hebben bij een verzwakt Europa. 'Het zijn allemaal nationalistische partijen die hij steunt, om zijn bedrijven er beter uit te laten komen.' Luister ook | 'Meer betalen voor wapens aan Oekraïne is bespreekbaar' Groothuis verhuist daarmee ook naar aankomend president Trump. 'Het belang van Musk komt overeen met dat van Trump.' Daar zit voor Groothuis ook het bezwaar tegen de invloed van Elon Musk. 'Vanaf 20 januari is hij onderdeel van de Trump-administratie.' Europaverslaggever Geert Jan Hahn wijst erop dat Starlink op dit moment meer kan dan het Europese alternatief Iris2. Bart Groothuis vindt Starlink an sich ook geen probleem, maar wijst naar de gevoeligheid als Musk en eventueel Trump mee kunnen lezen. Volgens Groothuis ondermijnt Italië Iris2. Luister ook | Duitsland in verkiezingsstand Jetzt geht's los in Duitsland De verkiezingscampagne in Duitsland is losgebarsten. Op 23 februari mogen de Duitsers stemmen. Vrijwel zeker is dat Friedrich Merz de nieuwe bondskanselier wordt, omdat zijn CDU/CSU ruim aan kop gaat in de peilingen. Voor de huidige bondskanselier, Olaf Scholz, dreigt een grote nederlaag na zijn mislukte 'stoplichtcoalitie'. De extreemrechtse AfD staat stabiel op plek twee. Die partij scoort vooral goed in de voormalige DDR. 'Maar de Brandmauer, zoals ze dat in Duitsland noemen, het cordon sanitair, blijft gehandhaafd, denkt Duitslandexpert en historicus René Cuperus van Instituut Clingendael. Luister ook | Amerika Podcast Canada kleur blauw in de VS | Postma in Amerika Donald Trump wil Canada als 51e staat van de Verenigde Staten. Maar Politico heeft uitgerekend dat het vooral een Democratische staat wordt met maar liefst 47 kiesmannen. 'Trump moet dus twee keer nadenken of hij dit echt wel wil', aldus Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hij heeft geen officiële functie, maar hij jaagt in binnen- en buitenland prominente leiders en ondernemers op de kast. Zijn invloed groeit met de dag. Elon Raspoetin sleurt zijn gelegenheidsvriend, Donald Trump, steeds meer het pad op dat hij met zijn Musk-etiers heeft uitgestippeld.  Het zijn collega-miljardairs , evenals hijzelf vaak uit de tech-sector, voor wie de tweecomponentenlijm die de wereld bindt bestaat uit geld en macht. Gelegenheidsvriend Trump heeft evenmin een officiële functie, daarvoor moet hij nog twaalf nachtjes slapen. Tot die tijd is hij, in elk geval staatsrechtelijk, gewoon burger. Maar hij gedraagt zich wel vast als tsaar en houdt hof in wat nu al het ‘zuidelijke Witte Huis’  wordt genoemd, Mar a Lago. Politici uit binnen- en buitenland vragen belet en hopen op een audiëntie. Zijn persconferentie, gisteravond, was een warrige opeenstapeling van onzinsprookjes, zoals de verovering van Groenland en het Panamakanaal  en het dwingen van NAVO-leden om 5 procent van hun BNP aan defensie uit te geven. Amerika zelf zit op 3,6 procent.  Wat Musk doet is eigenlijk vileiner. Hij ontwikkelt een buitenlands beleid dat gericht is op radicaalrechts, met zijn lofzang op de Duitse AfD met haar neofascistische ideeën, de Britse Reform beweging, een aanval op premier Starmer wegens een onbewezen rol in een kinderseksschandaal en een commercieel-politieke flirt met de Italiaanse premier Meloni. Als een ware Raspoetin stuurt hij de wereld in zijn eigen richting, en die van zijn Musk-etiers, zoals Mark Zuckerberg en Jeff Bezos.  De vraag is hoe lang deze gelegenheidsvriendschap nog standhoudt. Maggie Haberman, Witte Huis verslaggever van de New York Times, zegt dat relatie stevig onder druk staat. Musk huurt voor 2000 dollar per nacht een huisje op het terrein van Mar a Lago, als een goede Raspoetin dichtbij zijn tsaar. Maar volgens Haberman begint Trump zich te ergeren , door de nabijheid en de opdringerigheid. Met regelmaat hoort het personeel de mannen tegen elkaar snauwen. Over twaalf dagen betrekt Trump het Witte Huis. Naaste medewerkers krijgen dan kantoren in de nabijheid van de president. ‘Reken er maar niet op dat Musk een kantoor in de West Wing of een toegangspasje krijgt’, zegt Haberman. Hoe Musk wordt gecanceld weet niemand, maar dat hij op weg is naar de poort staat vast. Waarschijnlijk in een Tesla.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de komst van president Trump rijst de vraag of en hoe hij de steun aan Oekraïne voort wil zetten. Als blijkt dat Oekraïne meer wapens nodig heeft of Amerika meer geld wil zien voor hun wapens, dan is dat volgens VVD-buitenlandwoordvoerder Eric van der Burg bespreekbaar. 'Wij hebben een groot belang om ervoor te zorgen dat Oekraïne sterk in positie blijft.' Hij is te gast bij Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn. Luister ook | 'Poetin wil geen vrede, maar een bestand is niet uitgesloten' Komende week reist Van der Burg met de vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken af naar Amerika. Hij hoopt hier vooral informatie in te winnen over hoe Amerika naar verschillende geopolitieke zaken kijkt. Toch denkt Van der Burg dat ook Amerika belang heeft bij een sterk Oekraïne. 'Poetin stopt niet bij Oekraïne. Ook Trump heeft er belang bij dat Rusland niet als winnaar uit de strijd komt.' De oproep om Oekraïense vluchtelingen terug te sturen naar veilige delen in Oekraïne zoemt ook rond. Volgens Van der Burg is dat iets wat we gezamenlijk in Europa moeten regelen. Lees ook | Na staatsgreep verkeert Zuid-Korea in steeds diepere politieke crisis Politieke chaos in Zuid-Korea compleet Justitie in Zuid-Korea heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen voormalig president Yoon. Die werd afgezet nadat hij de staat van beleg had afgekondigd. Waar men dacht dat het na zijn afzetting rustig zou worden is dat allerminst het geval. Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker schetst de grote crisis en legt uit waarom dit ook voor Europa grote gevolgen kan hebben, nu de Zuid-Koreaanse economie in zwaar weer verkeert.See omnystudio.com/listener for privacy information.