Beter | BNR

In deze speciale aflevering van BNR Beter hoor je het Nationaal Zorgdebat 2025, georganiseerd door BNR en Zorgvisie. Presentatrice Nina van den Dungen leidt het gesprek tussen vier kopstukken uit de zorg, verdeeld over drie thema's.  Deelnemers aan het debat: Conny Helder, voormalig minister voor Langdurige Zorg en Sport (VVD) Georgette Fijneman, bestuursvoorzitter bij het zorgverzekeraar Zilveren Kruis Carina Hilders, bestuursvoorzitter van het UMC Utrecht Leonard Witkamp, zorgondernemer en oprichter van het digitale ziekenhuis Ksyos Personeelstekort & ZorginfarctTerwijl er nu al ongeveer 60.000 openstaande zorgvacatures zijn en de FNV voor 2034 zelfs 265.000 onvervulde plekken voorziet, lopen teams op de werkvloer “harder dan ooit”. Oud-minister Conny Helder waarschuwt dat “het zorginfarct écht al begonnen is”, zeker in sectoren als ouderenzorg en huisartsenpraktijken. Tegelijkertijd slurpt administratie nog steeds tot 50 procent van de werktijd op, zo erkent UMC-voorzitter Carina Hilders. De centrale vraag: hoe winnen we mensen terug voor het vak én geven we zorgprofessionals weer ademruimte? Innovatie“Innovatie volgt het hart, opschaling volgt het geld,” stelt zorgondernemer Leonard Witkamp. Zijn ‘digitale ziekenhuis’ laat zien dat veel van de routinematige zorg prima online, thuis of onder supervisie op afstand kan plaatsvinden. Toch stranden veel goede pilots omdat structurele financiering en uniforme data-uitwisseling ontbreken. Wie durft het oude systeem veilig, sociaal verantwoord af te breken zodat technologische én organisatorische innovaties écht kunnen opschalen? Het prioriteitenlijstje voor de nieuwe zorgministerMet de val van het kabinet, moet een nieuw bewindspersoon op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de boel gaan straktrekken. Een Aanvullend Zorgakkoord was bijna ondertekend, maar wat kan er nog gedaan worden met de afspraken die al op tafel lagen? En welke punten moeten bovenaan de agenda van de nieuwe zorgminister komen? Het Nationaal Zorgdebat is een coproductie van BNR en Zorgvisie, mede mogelijk gemaakt door Philips. Redactie door Stijn Goossens, met dank aan Jan Peterson en Pierre de Winter.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Doordat de aarde opwarmt krijgen we steeds vaker te maken met serieuze hittegolven. Daarnaast doen steeds meer mensen jonge mensen fanatiek mee aan hardloopwedstrijden. Dat soort zware fysieke inspanning kan leiden tot hittestress of zelfs een hitteberoerte. En dat kan levensgevaarlijk zijn of voor blijvende schade zorgen.   Het is vandaag Heat Action Day om meer bewustwording te creëren voor het gevaar van hitte. Voor onze gezondheid is het noodzakelijk dat we hiermee leren omgaan. In deze aflevering praat presentatrice Nina van den Dungen over het gevaar van hitte op de mens en de druk hiervan op de zorg. Dat doet zij met: Hein Daanen: Hoogleraar inspanningsfysiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Expert op het gebied van hitte in combinatie met het menselijk lichaam.   Jelmer Alsma: Internist en directeur acute geneeskunde bij het Erasmus MC. Daarnaast werkt hij als arts in de topsport. Wanneer je te maken kan krijgen met hittestress of zelfs een hitteberoerte kan krijgen hoor je in deze podcast. Er wordt besproken hoe hitte een steeds groter probleem wordt in de zorg en hoe we ervoor kunnen zorgen dat mensen zich steeds beter kunnen wapenen tegen toenemende hitte. Daarbij hoor je hoe snel je oververhit kan raken tijdens fysieke inspanning en wat je daartegen kan doen, zodat er geen permanente schade optreedt. Behalve ijsvesten zijn er al meerdere technologische innovaties op de commerciële markt beschikbaar, maar is dit lang niet bij iedereen bekend. Deze worden op kleine schaal al gebruikt in bepaalde beroepssectoren of in het leger. Redactie: Rosanne PetersSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer Nederlanders kiezen ervoor om hun gezondheid preventief te controleren. Met behulp van wearables die constant vitale functies meten, preventieve total body scans en extra bevolkingsonderzoeken, hopen we eventuele ziektes vroegtijdig op te sporen. "Meten is weten", is vaak het motto. Maar is al dat meten echt nuttig, of heeft het ook een negatieve impact op onze zorg? Tijdens de Radiologendagen in Den Bosch sprak presentatrice Nina van den Dungen met drie gasten over dit onderwerp: Catrien Schimmelpenninck, senior-adviseur bij de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS), vertelt over het rapport 'iedereen bijna ziek', waarin wordt gewaarschuwd voor het gevaar van overdiagnose. Het fenomeen waarbij mensen onnodig als patiënt worden bestempeld en dit onrust en stress met zich meebrengt. Jet Quarles van Ufford, radioloog bij het Haaglanden Medisch Centrum en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie, wijst erop dat de toenemende vraag naar preventieve scans een enorme druk legt op de radiologische zorg. Zij ziet problemen bij de toename van commerciële aanbieders voor total body scans, die volgens haar vaak zorgen voor onnodige vervolgonderzoeken en daarmee bijdragen aan langere wachttijden. Danka Stuijver, huisarts en columnist bij De Volkskrant, benadrukt dat preventieve testen vaak leiden tot extra belasting van huisartsen en specialisten. Veel patiënten komen terug met uitslagen van scans die vaak geen medische meerwaarde hebben. Zij pleit voor terughoudendheid en roept op om de focus te verleggen naar echte preventie door betere leefstijlkeuzes. Aan bod komen onder meer de gevolgen van gratis levertesten, zoals recent in Amsterdam werd aangeboden, en het fenomeen van zogenaamde 'pre-ziekte', waarbij mensen zonder echte klachten al gediagnostiseerd worden. Daarnaast passeren ook de voor- en nadelen van bevolkingsonderzoeken de revue. De oplossing? We moeten scherpere keuzes maken, met een focus op echte preventie en beter gereguleerde commerciële screenings om de druk op de zorg niet verder te vergroten. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Miljarden microbelletjes helpen al decennia bij interne beeldvorming van het lichaam, maar die gasgevulde belletjes kunnen voor veel meer medische toepassingen gebruikt worden. Onderzoekers aan de Universiteit Twente werken aan nieuwe belletjes met speciale eigenschappen, maar ook de bestaande belletjes zijn in staat om zelfs behandelingen van kanker te versnellen. In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met natuurkundige Tim Segers en technisch geneeskundige Erik Groot Jebbink die allebei werken met microbellen aan de Universiteit Twente. Ze vertellen over de technologie achter de microbellen en hoe deze innovaties in de praktijk gebruikt kunnen worden. De basis van de microbellen is relatief simpel: ze bestaan uit een gasbelletje omhuld door een dunne coating van bijvoorbeeld lipiden of eiwitten. Dankzij hun bijzondere samenstelling reageren ze sterk op ultrageluid, waardoor ze goed zichtbaar zijn op echobeelden. Maar er is meer mogelijk. Door gerichte trillingen toe te passen, kunnen de microbellen bijvoorbeeld tijdelijk de bloed-hersenbarrière openen of zelfs medicatie direct in tumorweefsel afgeven. Dit biedt hoop voor behandelingen van onder andere leverkanker en neurologische aandoeningen. Erik Groot Jebbink onderzoekt daarnaast hoe bestaande microbellen gebruikt kunnen worden voor de diagnostiek en behandeling van leverkanker. Het voordeel van microbellen is dat het gemakkelijk te maken is en vrij goedkoop toe te passen. Zeker in vergelijking met een MRI-scanner. De belletjes van Tim moeten alleen nog goedgekeurd worden door veiligheidsinstanties, voordat ze gebruikt mogen worden in het lichaam.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese lidstaten werken intensief samen op gebied van handel, financiën en tegenwoordig zelfs defensie. Toch blijft de gezondheidszorg grotendeels nationaal geregeld, terwijl Europa met een gezamenlijk probleem kampt: vergrijzing. Hoe kunnen Europese landen beter samenwerken om de zorg toekomstbestendig te maken? Waar liggen kansen voor de EU om de regie te nemen? Daarover spreekt Nina van den Dungen met Anniek de Ruijter, hoogleraar gezondheidsrecht en -beleid aan de Universiteit van Amsterdam, en Rob de Bie, verantwoordelijk voor kritieke zorg in Europa bij Philips.  Anniek de Ruijter legt uit dat de EU momenteel wel invloed heeft op volksgezondheid, zoals medicijnveiligheid en pandemiebestrijding, maar dat de daadwerkelijke zorgverlening vooral nationaal georganiseerd blijft. Dit komt doordat zorg grotendeels wordt gefinancierd door nationale belastinggelden, wat landen liever in eigen beheer houden. Rob de Bie benadrukt dat ondanks verschillen tussen zorgsystemen in Europa, de uitdagingen vrijwel overal hetzelfde zijn: vergrijzing en een tekort aan zorgpersoneel. Nederland is op dat gebied goed opweg met de concentratie van specialistische zorg, zoals bij oncologische centra. In andere landen, zoals Duitsland, is zorg juist nog sterk verspreid. Volgens Rob kan digitalisering een belangrijke rol spelen in het verkleinen van de afstand tussen zorgverleners en patiënten. Een interessante discussie ontstaat over de rol van technologie. De Bie benadrukt dat interoperabiliteit tussen medische systemen cruciaal is om zorg efficiënter en schaalbaarder te maken. Nieuwe interoperabiliteitstandaarden maken het mogelijk dat medische apparaten niet alleen informatie delen, maar ook bidirectioneel communiceren. Dit zou een revolutie kunnen betekenen voor zorg op afstand. De Ruijter ziet kansen voor de EU bij het gezamenlijk inkopen van medicijnen en het creëren van Europese kwaliteitsstandaarden. Toch blijft de balans zoeken tussen nationale autonomie en Europese uniformiteit een uitdaging. Een gezamenlijke zorginfrastructuur lijkt voorlopig toekomstmuziek, maar samenwerking op het gebied van digitalisering en crisisvoorbereiding biedt wel mogelijkheden.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je leert een bedrijf pas écht goed kennen, als je er langs gaat 'op de zaak'. In de nieuwste podcast van BNR doen we precies dat. Presentatoren Anne-Marie Fokkens en Stijn Goossens bezoeken elke maand een MKB'er die op eigen wijze onderneemt, innoveert, pioniert en zich ook in lastige tijden geld moet verdienen.  In aflevering 1 een toch wel medische innovatie met voorheen een wat 'suf' imago: de steunkous. Het Amsterdamse STOX toverde de compressiesok om in een hip mode-item dat door steeds meer sporters en mensen met een staand beroep gedragen wordt. Hoe maak je zo'n suf product ineens hip? En welke rol speelt juist de locatie van hun kantoor daarbij? Luister de uitzending nu in de feed van 'Op de zaak'. Elke eerste vrijdag van de maand een nieuwe aflevering met verrassende inzichten over innovatie, strategie, marketing, financiering en het bouwen van een sterk merk. Van modehypes tot maakindustrie, van buurtbakker tot biotech: Op de zaak geeft je een unieke blik achter de schermen van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je mond is een spiegel voor je gezondheid. Een tandarts kan in je mond zien of je bepaalde ziektes onder de leden hebt. En dus moeten we die mondzorg veel serieuzer nemen, vinden de experts. Nina van den Dungen spreekt in deze aflevering met Albert Feilzer, voorzitter van het Ivoren Kruis. Hij vindt dat de tandarts weer in de basisverzekering zou moeten. Want als steeds meer mensen de halfjaarlijkse controle overslaan omdat ze het te duur vinden, zorgt dat uiteindelijk alleen maar voor meer kosten. Bovendien kan die tandarts dus al veel eerder ziektes opsporen, zeker als de samenwerking met de huisarts zou worden verbeterd. Dat niet iedereen het gebit even serieus neemt, blijkt uit de Dental Health Barometer 2025. Bijna één op de vijf mensen poetst niet elke dag de tanden. Feilzer maakt zich daar zorgen om en wil een goede mondverzorging weer bij iedereen tussen de oren krijgen. Ook Frank Walboomers, programmadirecteur van ORANGEHealth NL, ziet het belang daarvan in. Maar hij kijkt vooral naar innovatie om mondzorg te verbeteren, en om die mondzorg ook nog eens veel meer te laten aansluiten op onze algemene gezondheidszorg. Zo kun je met een kleine sensor achter op de kies een hele hoop gezondheidseffecten meten.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wetenschappers gebruiken stamcellen om beter te begrijpen waarom mensen verschillend reageren op ziektes en medicijnen. In het lab helpt een ‘dorp’ van cellen om ziektes na te bootsen en behandelingen te testen – een belangrijke stap richting gepersonaliseerde geneeskunde. In deze aflevering spreekt presentatrice Nina van den Dungen met Joyce van Meurs, hoogleraar populatiegenetica aan het Erasmus MC, en Berend van Meer, medeoprichter van Sync Biosystems. Aan bod komt hoe persoonlijke cellen en genetische verschillen gebruikt kunnen worden om medische behandelingen en medicijnen beter af te stemmen op het individu. Joyce van Meurs is hoofdonderzoeker van het iCELL-project. Daarin worden stamcellen van verschillende mensen opgekweekt tot bijvoorbeeld hersen-, nier- of kraakbeencellen. Zo ontstaat een representatief ‘dorp in een petrischaaltje’ van honderden cellen waarmee onderzoekers kunnen achterhalen waarom bepaalde mensen bijwerkingen krijgen van medicijnen, of juist helemaal niet reageren op een behandeling. Ook biedt het project aanknopingspunten voor een toekomst waarin een ‘DNA-paspoort’ artsen helpt om betere keuzes te maken in de spreekkamer. Berend van Meer werkt aan technologie om de petrischaaltjes in het lab slimmer te maken. Zijn bedrijf ontwikkelt systemen die cellen continu kunnen voeden en prikkelen, waardoor de laboratoriumomgeving meer lijkt op het menselijk lichaam. Hierdoor kunnen onderzoekers nauwkeuriger simuleren hoe medicijnen zich in het lichaam gedragen, bijvoorbeeld bij kinderen met hersenstamkanker. Zo worden modellen in het lab realistischer én betrouwbaarder. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe houd je actieve mensen met knieslijtage op de been zonder meteen naar een knieprothese te grijpen? In deze aflevering van BNR Beter spreekt presentator Meindert Schut met Tony van Tienen (ATRO Medical) en Ewoud van Arkel (Haaglanden Medisch Centrum) over de ontwikkeling van de kunstmeniscus: een innovatieve oplossing voor mensen die nu vaak onderbehandeld blijven. Van Tienen is kniechirurg en oprichter van de start-up ATRO Medical, daar werkt hij aan de ontwikkeling van een rubberen kunstmeniscus. Voor zowel de binnen- als buitenmeniscus kan dit implantaat de kans op een uiteindelijke knieprothese verminderen. Bovendien kan de kunstmeniscus een behandeling bij knieslijtage veel toegankelijker maken.  Ook orthopedisch chirurg Ewoud van Arkel van Haaglanden Medisch Centrum is enthousiast. Hij helpt jaarlijks tien tot vijftien mensen aan met een meniscustransplantatie, waarbij een donormeniscus voor jonge kniepatieten een uitkomst biedt. De kunstmeniscus is vooral bij 45+ interessant, maar moet zich de komende jaren nog bewijzen om medisch gecertificeerd te worden en op grote schaal beschikbaar te komen. Voor het onderzoek van ATRO Medical wordt nog gezocht naar nieuwe patiënten die in aanmerking kunnen komen voor een kunstmeniscus. Meer informatie op: https://www.atromedical.com/nl/onderzoek/  Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Kan kunstmatige intelligentie het werk van artsen écht verlichten? De zorgstart-up Delphyr denkt van wel en ontwikkelde een Nederlandse chatbot zoals ChatGPT die gespecialiseerd is op medische gegevens. Volgens Delphyr maakt hun oplossing het werken met data in het Elektronisch Patiëntendossier een stuk gemakkelijker.  In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met Michel Abdel Malek, arts én CEO van Delphyr, over dat nieuwe taalmodel 'M1'. Het taalmodel werd speciaal getraind op Nederlandse data en specifiek gericht op medische toepassingen. Ook te gast is intensivist Diederik Gommers (Erasmus MC), die uitlegt waarom AI volgens hem cruciaal is voor de toekomst van de zorg. Gommers wordt erg enthousiast van de oplossing die de AI-tool van Delphyr biedt: 'Ik geloof er heilig in dat dit soort modellen ongelooflijk behulpzaam kunnen zijn voor de artsen aan het bed en ook de verpleegkundigen.' Het gesprek gaat over concrete toepassingen van het taalmodel M1, zoals het verlagen van administratielast en het verbeteren van werkplezier. Ook komt het ethisch en praktisch kader aan bod: hoe borg je privacy, en wie is verantwoordelijk bij medische AI-beslissingen?  Redacteur Stijn Goossens sprak voor de uitzending met Azam Nurmohamed, Chief Medical Information Officer van het Amsterdam UMC. Hij is verantwoordelijk voor de implementatie en het beheer van nieuwe technologische tools zoals met AI in het ziekenhuis. Nurmohamed legt uit waarom niet zomaar elke nieuwe AI-tool gebruikt en getest kan worden in het ziekenhuis en waarom het belangrijk is om goed te testen of een nieuwe AI-functie ook echt voor tijdswinst zorgt. Volgens Delphyr-oprichter Abdel Malek zijn er nog veel nieuwe functies die ontwikkeld worden voor de medische chatbot. Bovendien wordt er al gewerkt aan een tweede en derde generatie van het taalmodel, die sneller, slimmer en krachtiger moet worden. Abdel Malek hoopt daarmee zelfs een pratende AI-assistent voor de arts te kunnen maken. Daarnaast kondigt Abdel Malek in de uitzending een nieuwe samenwerking aan met een Nederlandse zorginstelling. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.