Betrouwbare Bronnen

In Donald Trumps inaugurele rede werd president William McKinley op een voetstuk gezet. De hoogste berg in Amerika - 6190 meter boven zeeniveau - kreeg diens naam terug. Trumps nieuwe regering spiegelt zich aan deze ‘great president’. Volgens Trump is een nieuwe gouden eeuw begonnen. Amerika wordt nu geregeerd met de steun van puissant rijke ondernemers. Daadkrachtig, protectionistisch, ongeremd expansief en imperialistisch. De wereld zal Amerika voortaan weer respecteren, verwacht Trump.McKinley had een nalatenschap die tot ver in de 20ste eeuw doorwerkte. Herrijst hij dankzij Donald Trump? Dat is de vraag die Jaap Jansen en PG Kroeger in deze aflevering beantwoorden.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Spreek je uit: steun de boodschap van Vluchtelingenwerk.Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***William McKinley (1843 - 1901) was een ambitieus, Republikeins politiek dier uit Ohio, toen een machtige swingstate. Hij bouwde faam op als ‘de tarievenkoning’ in het Congres. Na vele controverses daarover veroverde hij in 1896 het Witte Huis in een electorale aardverschuiving die Trump nu nog jaloers maakt.De aanpak van zijn triomf, aantrekkingskracht, financiering door miljardairs en het zakelijk management van zijn strateeg en fondsenwerver Mark Hanna maakten dit de eerste moderne politieke campagne en een doorbraak naar de nieuwe tijd. Er is zelfs een uniek geluidsfragment van.     McKinley beloofde de kiezers drie grote doelen te realiseren.   Protectionisme voor de boeren, de industrie en de arbeiders tegen import van goedkope spullen uit nieuw opkomende industriële mogendheden. Tarieven tegen concurrenten, ook om ze tegen elkaar uit te spelen.  Protectionisme van de dollar en die met een 'gouden standaard' op de valutamarkten wereldwijd onaantastbaar maken. Een wereldwijde blik die het nationaal belang van Amerika in de nieuwe eeuw voorop zou zetten.     Elk van die drie strategische beloften maakte hij waar. Door op het juiste moment toe te slaan - opgehitst door felle, nationalistische massakranten - werden in twee jaar de restanten van het Spaanse wereldrijk opgerold.McKinley's hypermoderne vloot heerste ineens over de helft van de aardbol. Ingelijfd werden de Filipijnen, Guam, Hawaï, Puerto Rico. Cuba werd een vazal. Spanje afgekocht. China met geweld opengebroken voor Amerikaanse bedrijven, beleggers en banken. De Stille Oceaan was McKinley’s binnenzee geworden. Het Panamakanaal werd daarom meteen als plan daadkrachtig doorgedrukt.Hoe kan hij dan toch zo vergeten zijn? Zijn dood en zijn opvolger waren de oorzaak. Vlak na zijn tweede verkiezingsoverwinning werd hij doodgeschoten. Zijn dynamische en politiek gedurfde opvolger - Theodore Roosevelt - overschaduwde hem in de acht jaar daarna helemaal.     Maar Trump doet wat hij zelf wil. Hij wil Amerika terugbrengen naar een fictief, groots en ‘ongelooflijk rijk’ verleden. Ten koste van desnoods elk ander land of volk. En McKinley's onvoltooide leven is het canvas waarop hij die fantasie nu schildert. Van Groenland tot Gaza.***Verder lezenAmerica has an imperial presidency. And in Donald Trump an imperialist president for the first time in over a centuryStephen Kinzer - Trump loves McKinley. If only they were more alikeDavid Frum - The Price America Will Pay for Trump’s Tariffs***Verder kijkenPresident McKinley Inauguration, 1901President William McKinley, the day before his assassinationWhat Trump’s idol, McKinley, learned about tariffs***Verder luisteren476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO475 – Trumps rolmodel Andrew Jackson464 – De Amerikaanse verkiezingen van 2024 zijn geen aardverschuiving459 – Rolmodel George Washington447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor360 - 4th of July: Mar-a-Lago, de plek waar het al 100 jaar gebeurt289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:24:42 – Deel 200:40:43 – Deel 300:56:20 – Deel 401:09:28 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu het kabinet-Schoof een half jaar aan de slag is trekt de politieke mist allengs op. We zien drie ongebruikelijke verschijnselen tegelijkertijd. De regeringscoalitie van vier partijen is haar eigen oppositie, die vooral elkaar en het kabinetsbeleid van de eigen ministers bestrijdt. Terwijl het ‘constructieve midden' van partijen als CDA en D66 groeit, worstelt de linkerzijde nog met zichzelf en haar boodschap.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***De ambitie om GroenLinks en PvdA tot één beweging te fuseren is daarbij complicatie nummer één. Want deze verlegt intern de focus vaak van het offensief en agendering tegenover Schoofs kabinet naar onderlinge perikelen. Verdeeldheid op links is complicatie nummer twee. Kleine partijen als de SP en Partij voor de Dieren winnen aanhang door harde oppositie. Zij kunnen GroenLinks-PvdA altijd overschreeuwen.De grote partij op links heeft daarom als dilemma eenzelfde lastige positie als de Parti Socialiste in Frankrijk en zoals Kamala Harris had als kandidaat voor het Witte Huis. Gaan ze voor 'bread and butter issues' met sociaaleconomische zorgen en kansengelijkheid, of voor 'culture wars' en identiteit?Een geheel nieuw dilemma bestaat voor Frans Timmermans als linkse leider. Het ontbreekt hem aan een klassieke opponent waar hij zich politiek-ideologisch aan kan meten. Met een bewust kleurloze Dick Schoof geen meeslepende leiderschapsdebatten à la Lubbers met Den Uyl of à la Kok met Bolkestein. En met Geert Wilders nooit inhoudelijke confrontaties, terwijl die zich als fel opponent van 'slappe hap' Schoof presenteert.Nog een dilemma is het vinden van een eigen benadering in het brede maatschappelijke debat. Hoe kan dat met de jonge talenten én de oude rotten? En wat is de rol van Jesse Klaver? De voorzet van jong talent Habtamu de Hoop is daarom de moeite waard. Hij wil meteen een nieuwe partij oprichten, een soort links herbegin.Om zoiets effectief te doen zouden de twee partijen van vergelijkbaar eerder succes kunnen leren. Nota bene het CDA biedt hier een spannend model. Die partij begon in de jaren ’70 als een federatie van drie partijen en bouwde zo een snelle en gedegen geregelde fusie uit. Politiek leidde het tot gezamenlijke motivatie, nieuwe inhoudelijke thema's en zelfs nieuwe taal voor de nieuwe partij die uit die fusie na enkele jaren voortkwam.Zo'n federatiefase kan GroenLinks en PvdA allerlei creatieve aspecten bieden die nu niet - of nog niet - aan de orde zijn en die hen kansen kunnen bieden. Vragen als 'wie zou hun Piet Steenkamp kunnen zijn?', 'waarom geen rechtstreekse leden werven van de federatie?', 'waarom geen eigentijdse kernwaarden als uitdaging durven formuleren?' 'hoe kan het allemaal concreter en minder technocratisch?' Van daaruit zouden de twee partijen veel meer de hand naar anderen uit kunnen steken. Juist in de opmaat naar de verwachte deconfiture van de Schoof-coalitie. Het zou meer fantasie en schwung kunnen opleveren. Samen vooruit!***Verder lezenGroenLinks en PvdA presenteren actieplan ‘Samen vooruit!’Rood Vooruit!Jesse Klaver - Hoe rechts de middenklasse bedriegtJoris Verbeek en Coen van de Ven - Wil de echte elite opstaan? Durven dromen: de Höftenlezing door Habtamu de Hoop‘Geen fusie tussen GroenLinks en PvdA, maar een totaal nieuwe partij op links’, bepleit Kamerlid De HoopMax Tollenaar - Een nieuwe linkse beweging verdient nieuwe waarden en woorden***Verder kijkenHabtamu de Hoop: "Dit jaar nieuwe partij" (Telegraaf tv)***Verder luisteren474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas445 - Chaos en onrecht in het sociale stelsel331 – De Groenen 40 jaar in de Bondsdag: van ‘narrenschip’ naar solide regeringspartij278 - Frans Leijnse over de belabberde staat van ons onderwijs en hoe je dit oplost244 - Frans Timmermans over klimaatbeleid, geopolitiek en weerbare democratie195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:26:01 – Deel 200:55:30 – Deel 301:07:46 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 24 januari 1965 stierf Sir Winston Churchill. De begrafenis werd bijgewoond door wereldleiders en honderdduizenden langs de route. Het was het afscheid van een held in de strijd tegen Hitler, een raspoliticus, een begaafd schrijver en schilder en een buitengewoon kleurrijk mens. Jaap Jansen en PG Kroeger praten over hem en laten enkele fragmenten horen van toenmalig vicepremier Barend Biesheuvel, oud-minister van Buitenlandse Zaken Eelco van Kleffens en Prins Bernhard.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand.com - gebruik de code betrouwbarebronnen500 bij je eerste investering (geldig t/m 31 maart 2025)Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***In de verhalen van Van Kleffens en Bernhard hoor je uitzonderlijke combinatie van moed, retorische brille, humor en eigenzinnige excentriciteit die Churchill kenmerkte. Hij kon dus ook onmogelijk zijn. Jaap en PG brengen een keur van verhalen en momenten - en dat zijn er eigenlijk maar enkele uit dat actieve, rijke leven van 90 jaar - die dit mogen illustreren.Een van zijn geheimen was zijn Clementine. Niet minder 'quite a character' en daarom kon zij hem waar nodig beminnelijk maar glashelder tot de orde roepen. Al in juni 1940 deed zij dit! "Ze was meedogenloos bij het aanmoedigen van zijn loopbaan, imago en nalatenschap", vertelde haar secretaris. Een belangwekkend, indringend kunstwerk werd daarom zonder gewetenswroeging vernietigd.De rasparlementariër Churchill zorgde voor vele boeken over en met zijn beste momenten in debatten, speeches en verbale virtuositeit. PG leest enkele hoogtepunten voor uit zo'n boek, The Wisdom of Winston Churchill. Over Europa, De Gaulle, over feiten en waarheid en over India. En die liefde voor 'the Commons' verklaart waarom Queen Elizabeth heel subtiel regelde dat hij geen hoge adellijke titel hoefde aan te nemen.Was hij feilloos? Allerminst. President Roosevelt zei: "Hij is een heerlijke man, maar met hem over India overleggen heeft geen enkele zin." Churchill was een romantisch imperialist en zag het Empire als onverwoestbare opdracht van de Britten. 'That naked Fakir' Gandhi verfoeide hij, misschien wel omdat hij bang was voor diens charisma.Natuurlijk weten we van zijn liefde voor Frankrijk, voor Amerika, zijn moeder Jennie Jerome en mooie wijnen, champagne en cognac. Ook daar zijn niettemin vele, excentrieke verhalen over. Net als over het gat in zijn hand.En dan die vriendschap later in zijn leven, toen hij geen premier meer was en zich wilde toeleggen op zijn hobby's schilderen en schrijven. Het bracht hem in contact met de puissant rijke reder Aristoteles Onassis. Het verhaal over deze bijzondere, warme relatie, diens superjacht en wereldberoemde, artistiek ongeëvenaarde maîtresse behoort tot de legendes van de twintigstee eeuw.***Aan het slot van de aflevering komen we nog even terug op aflevering 478 - Was Hitler een socialist? met een bijzonder liedje van The Marsh Family!***Verder luisteren32 - Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos (vanaf 1 uur 3)303 - Bijzondere Britse premiers69 - The Mother of Parliaments08 - Pim Waldeck over 'die gekke Britten' - Paul Rem over The Queen101 - 75 jaar bevrijding: De laatste dagen van Franklin D. Roosevelt292 - De koningin is dood, leve de koning! De politiek van sterven en opvolgen (naar aanleiding van de dood van Elizabeth II)434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte (met oa 'Pug' Ismay, Churchills rechterhand)443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis (oa over de vraag: wie mag er naar de uitvaart van Churchill?)***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:48:00 – Deel 201:13:00 – Deel 301:28:20 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is een discussie die al vele decennia regelmatig opdoemt en nu in de Duitse verkiezingsstrijd weer dankzij Elon Musk en AfD-Kanzlerkandidat Alice Weidel. En Musk ging in zijn enthousiasme voor die partij nog verder als verrassingsgast bij de campagnestart in Halle.Ze zijn niet de enige. PVV’er Martin Bosma publiceerde zo'n betoog ook al. Door Adolf Hitler uit te maken voor 'communist' of 'socialist' kan enige verwantschap met zijn ideologie worden weggepoetst. Maar hoe zit het echt? Wat kunnen we hierover leren uit de Duitse historie? Jaap Jansen bespreekt het met PG Kroeger.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***In 1920 presenteerde Hitlers NSDAP haar 25-puntenplan. Onthullend is dat eigenlijk alles wat Hitler tot 1945 als ideeën zou uiten en uivoeren daar al in zat. Niets was 'origineel', maar opvallend consequent was het wel. Het was ultranationalistisch, rancuneus na de nederlaag in 1918, vervuld van Jodenhaat en afkeer van 'vreemden', antidemocratisch, antiburgerlijk en centralistisch.Gedurende de 'Goldene Zwanziger' bleef Hitler een sektarische putschpleger, die steeds verder radicaliseerde in revanchisme en sociaal-darwinisme. Hij bracht een eigenzinnige combinatie van haatdragende rancune met 'moderne wetenschap' vanuit het biologisch determinisme in 'de rassenleer'. En de NSDAP kreeg allerlei connecties met extreemrechtse lieden uit de elite, die de democratische republiek van Weimar verfoeiden.Die moderniteit en wetenschappelijke pretentie vielen toen al op en zou het naziregime ook later kenmerken. De nadruk op exclusiviteit van de superieure mensen van het Germaanse ras waren was radicaal en allesbehalve socialistisch.Historicus Joachim Fest analyseerde dit zo: “De nazi's collectiviseerden niet conform de leer van Marx 'de productiemiddelen', maar collectiviseerden de mensen en hun civil society.” Niet de economie, maar de menselijke gemeenschap werd 'gelijkgeschakeld'. En het regime ontwikkelde een permanent totalitair entertainment. Er waren voortdurend hoogtijdagen, massarituelen, massamedia-gebeurtenissen met de Olympiade van 1936 als sociaal-darwinistisch hoogtepunt. Iedereen was deel van één massa-emotie.Elke Duitser kon zich als iemand van een edel, superieur ras en daarmee een winnaar en veroveraar voelen. Afgezonderd van alle inferieuren vormden zij een collectief, de 'Volksgemeinschaft' waarvan de toekomst biologisch vaststond. "Und Morgen die ganze Welt!" Zo'n exclusiviteit moest daarom maatschappelijk meedogenloos georganiseerd worden. Eliminatie van het inferieure was de onvermijdelijke strategie.Aan heel deze ideologie was niets socialistisch. Maar Alice Weidel had wel gelijk met haar observatie dat Hitler ‘geen conservatief en niet libertair’ was. Hij was een radicaal en revolutionair sociaaldarwinist, veel meer totalitair nog dan de fascisten die Mussolini als idool hadden. In het totalitaire, megalomane en 'wetenschappelijk karakter' van het regime was Sovjetleider Jozef Stalin veel meer zijn pendant. Maar dat maakte Hitler nog geen communist.Wie daarom de behoefte voelt de bewering te poneren dat Hitler socialist was, onthult de behoefte verwantschap met hem weg te poetsen. Een ‘onhandig handgebaar' van Musk of de leuze 'Alice für Deutschland' is dan ineens zo onschuldig niet meer.***Verder lezenMartin Bosma: 'Ik wil bewijzen dat Hitler een socialist was'Joachim Fest - War Adolf Hitler ein Linker?Hitler war kein KommunistHubert Smeets - Hitler en Stalin waren helemaal zichzelf, niet per se links of rechtsRobert O. Paxton - De Anatomie van het fascisme***Verder luisteren465 – Nederland en Duitsland, labiel en leiderloos. En: de opmerkelijke overeenkomsten met Noordrijn-Westfalen444 - Het Oosten kiest, Duitsland siddert451 - 75 jaar Duitse Democratie322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland312 - Schurend verleden - over cancelculture, politiek en geschiedenis152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:40:49 – Deel 201:03:35 – Deel 301:26:07 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Schoof-coalitie telt drie partijen die vooral met 'ophef' en profilering tegen elkaar aandacht proberen te trekken. Ook hun bewindslieden doen dit, mede mogelijk gemaakt doordat we voor het eerst sinds decennia een premier hebben die nergens zijn stempel op kan of mag drukken. Daarom valt te meer op hoe stil en ook hoe gedisciplineerd de VVD is. Maar werkt het? Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren de positie van de rechtsliberalen in het post-Rutte tijdperk.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Heel doordacht laat VVD-leider Dilan Yeşilgöz individuele Kamerleden met enige regelmaat ‘een stuk rood vlees in de arena mikken’, een bekend verwijt van Rutte aan Wilders destijds. Bente Becker over identiteit en migranten, Thierry Aartsen over arbeidsmigratie, Daan de Kort over 'bijstandtrekkers'. Yeşilgöz zelf richt zich vooral op bewindslieden van PVV, NSC en BBB die maar niet ‘leveren’.Die thema's klinken bekend, want het waren vaak ook aanvalspunten van Mark Rutte toen hij jeugdig oppositieleider was tegen Balkenende IV van CDA, PvdA en ChristenUnie. Die leverden ook voortdurend niks en hadden een gat in de hand, volgens Rutte.Ook nieuwe thema's van toen als 'groen rechts' en 'vrijheid van meningsuiting' zijn afgestoft en in een 'VVD van Dilan'-jasje gestoken. Er is zelfs een liberale vicepremier voor benoemd: Sophie Hermans op het nieuwe ministerie van Klimaat en Groene Groei. Rutte is weg en meer aanwezig dan ooit.In de kabinetsformatie speelde de VVD slagvaardig de politieke amateurs bij de drie partners weg. De vier liberale ministersposten trekken elk nadrukkelijk een 'Rutte van toen' thema. En twee daarvan - Justitie en Financiën - zijn dominant aanwezig in de ministerraad als generiek toezichthouder op en aansturing van het werk van alle andere bewindslieden.Minister van Financiën Eelco Heinen is in het kabinet de sleutelfiguur. Anders dan in een normaal kabinet draait de ploeg niet om het duo premier en Financiën. Omdat Dick Schoof geen politiek leider is, kan hij Heinen nimmer de rugdekking geven die cruciaal is voor succes en daadkracht.Lastig voor Heinen - en de VVD in den brede - is dat hij nu recht tegenover elk van de drie coalitiepartners staat. De rol van de liberale bewindslieden als 'adults in the room' keert zich allengs tegen hen, lijkt het wel. NSC is zonder meer op oorlogspad met boude beweringen over de begrotingsramingen.Grote financiële risico's doemen op Heinen af. Van Rutte en Donald Trump die veel meer geld voor Defensie willen tot stikstof, mest, Draghi en het falen van de stoere plannen voor 22 procent reductie van het ambtenarenapparaat. De analyse van oud-sg Roel Bekker zou alle alarmbellen moeten doen rinkelen.Bij zulke ongrijpbare risico's valt op dat binnen de VVD - net als bij de in electorale doodsnood verkerende Duitse geestverwant FDP - nieuw 'marktradicalisme' de kop opsteekt. Met de Argentijnse president Javier Milei met zijn kettingzaag als idool en inspiratiebron. Hoe dit zich verhoudt tot bredere liberale agenda, zeker ook die van Renew Europe in Brussel, is bepaald onhelder. De VVD is toch niet op weg van Macron naar Milei?***Verder luisteren474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen463 - De eerste honderd dagen. Lessen in daadkracht voor het kabinet-Schoof456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider425 - Een oprecht akkoord376 - Het Haagse moeras, de rutteficatie van het Binnenhof277 - De VVD als risicofactor: wat is er aan de hand met Mark Rutte?120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan12 - Uri Rosenthal: hoe ik Mark Rutte omhoog hielp***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:35:28 – Deel 201:15:47 – Deel 301:28:54 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inauguratie van de 47e president begon bij steenkoud weer, zodat men de ceremonies schielijk naar binnen verplaatste. De priesters in het oude Rome hadden wel raad geweten met zo’n voorteken.Ook de verhoudingen in Washington zelf en met bondgenoten wereldwijd zijn ijzig, Sommige trouwe vrienden als Denemarken en Canada moeten vrezen of Donald J. Trump hen wil laten voortbestaan als soevereine naties. Wat staat het Atlantische bondgenootschap, de EU en ook NAVO-partner Nederland te wachten?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Jaap Jansen en PG Kroeger wijzen allereerst op twee wezenlijke feiten. Met zijn tweede termijn begint Trump aan vier jaar waarin hij geen herverkiezing kan verwachten en hij sneller een 'lame duck' kan blijken dan hij nu verwacht of dan zijn ego aankan. Hij zal daarom heel precies zijn strategie moeten bepalen: wil ik een tweede termijn à la Dwight Eisenhower of een à la Ronald Reagan?Het tweede wezenlijke feit: de NAVO kent heftige fasen van identiteitscrisis gedurende heel haar 75-jarig bestaan. En daarin komen opvallend vaak dezelfde conflictpunten en actoren langs.Al onder Eisenhower koos Amerika voor een eigen strategie; vond dat Europa voldoende 'Wirtschaftswunder' kende en meer zelf kon betalen. Het Europese antwoord daarop flopte. De Cubacrisis toonde John F. Kennedy dat die strategie onhoudbaar was gebleken en dat zorgde vervolgens voor de 'flexible response' koers bij de kernwapens. Daarin moest Europa nadrukkelijker meedoen. De Franse president Charles de Gaulle zag dat een slag anders en trok zich terug.Onder Jimmy Carter en Reagan kwam de volgende identiteitscrisis. Ons land leende zijn naam er zelfs aan uit: 'Hollanditis'. Opnieuw moest Europa meer willen doen en wat Carter deed met de neutronenbom was opnieuw een plotselinge overval. Reagan gaf deels veel meer vastigheid, deels verbijsterde hij met zijn romantische science fiction van Star Wars. Opnieuw koos Frankrijk ervoor een eigen, Europees alternatief te ontwerpen: Eureka.Reagans vaste koers én romantiek ontregelden het Kremlin. Michail Gorbatsjov poogde een vlucht naar voren, maar zijn droom van 'een Europees Huis' na ommekomst van het Warschaupact én NAVO beide werd door George H. W. Bush én Vaclav Havel vakkundig weggespeeld. Oude rot Richard Nixon zag toen al wat in aantocht was: imperiaal autoritarisme vanuit Moskou.Daarin zijn we verzeild sinds MH 17, de Krim en de overval op Oekraïne. Wat wacht ons nu? Moet secretaris-generaal Mark Rutte zo'n volgende identiteitscrisis zien te managen? Moet premier Dick Schoof geopolitiek gaan bedrijven en gigantisch gaan investeren, terwijl PVV, BBB en NSC alle kanten uit schieten? Met wie dan en hoe?Opmerkelijk is wat EU-president Antonio Costa onderneemt. Hij wacht niet af en handelt, meteen al met een ingelaste top van EU-leiders mét Britten en mét Rutte. Een andere geest heerst in Brussel, mede aangemoedigd door Polen en de Balten. De gevolgen voor de perikelen rond de Voorjaarsnota in de coalitie laten zich raden.De NAVO-top in juni kon daarmee Den Haag niet alleen logistiek en qua veiligheidsmaatregelen compleet overhoop halen. We weten bovendien nog niet hoe - bijvoorbeeld door Trumps heffingenbeleid en deals met Vladimir Poetin - de verhoudingen binnen de NAVO zullen zijn. En moet het kabinet bijvoorbeeld dan al een helder lange termijn investeringsplan à 3,5% BBP voor Defensie klaar hebben, samen met de EU-collega's?Intussen lanceert Trump geopolitieke vuurpijlen die erop gericht lijken aan Xi Jinping en Poetin uit te stralen dat hij voor hen niet wil onderdoen in disruptieve ambities. 80 jaar geleden vertrok FDR na nog zo'n steenkoude inauguratie meteen richting de Krim. Daar verdeelde hij met Jozef Stalin en Winston Churchill de naoorlogse wereldorde in invloedssferen. Trump lijkt ook van zoiets te dromen, inclusief een Nobelprijs. Komt er een Jalta 2.0?***Verder luisteren469 – Nieuwe kruisraketten in Europa? In de jaren '70 en '80 zat topdiplomaat Boudewijn van Eenennaam in het brandpunt van de besluitvorming461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm350 - 100 jaar Henry Kissinger339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck298 - De Cubacrisis, dertien dagen die de wereld schokten. En: de angst voor nucleaire catastrofe nu279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'236 – Václav Havel, de dissident die president werd194 - Biden en Poetin kijken elkaar in de ogen. De historie van Amerikaans-Russische topontmoetingen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:55:42 - Deel 201:14:36 - Deel 301:31:35 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen Amerika in 2017 herdacht dat zijn zevende president, Andrew Jackson, 250 jaar geleden geboren was, verscheen de grootste fan zélf aan zijn graf. Donald Trump noemde deze herdenking het ware begin van de viering van 250 jaar Verenigde Staten. Jackson was en is voor hem Amerika en de Amerikaan. Wie was dit rolmodel? Wat vertelt hij ons over Trump zelf, diens visie op Amerika en over zijn tweede termijn?   ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Andrew Jackson leefde lang – van 1767 tot 1845 - een generatiegenoot van velen die hun stempel op onze beschaving zetten, zoals Napoleon, de Humboldt-broers en Goethe. Hij leefde van Koning George III tot Queen Victoria, van Prins Willem V tot Thorbecke. Fascinerende jaren van revolutie, doorbraken in wetenschap en technologie en culturele omwentelingen. Jackson was echt een kind van zijn tijd.   Als tiener was-ie al een rebel. Als militair werd hij een nationale held die op één lijn gesteld werd met George Washington. Hij was een vastgoedondernemer en slavenhandelaar, een arme boerenjongen die een vermogend landheer werd. Jackson was vanaf dag één politiek een polarisator pur sang. Hij kon vreselijk haten en sprak en schreef daar ongeremd en fel over.    Hij was een wildebras en ‘n drammer en daarmee ook vernieuwer van de politieke cultuur. Met hem geen nobele, verlichte aristocraten van de geest in het Witte Huis. Hij begon de eerste politieke partij als machtsmachine om verkiezingen te domineren. Alexis de Tocqueville bezocht hem als jeugdig Frans edelman en zei: "De lage toon van de Amerikaanse politieke cultuur begint helemaal aan de top daarvan."   Andrew Jackson deed als president tussen 1829 en 1837 van alles waar nu de kranten ook mee vol staan. Slaande ruzie kreeg hij met zijn vicepresident, John Calhoun. Hij schoffeerde het Congres zozeer, dat ze overwogen hem te impeachen. Hij wilde Texas kopen van buurland Mexico - goedschiks of kwaadschiks. Hij wilde het federale financiële stelsel ontmantelen en heeft daarmee twee eeuwen later nog diepgaande invloed op zijn land.   Tocqueville was gefascineerd door Jackson, door diens verachting voor anderen in de politiek, z’n tomeloze ambitie, hoe hij alles over had voor zijn herverkiezing en hoe de media en alle debatten op straat en in cafés alleen maar over hem gingen. "Het doel van alle politieke manoeuvres, het onderwerp van elke gedachtenwisseling." Donald Trump geniet er dan ook van de vele controverses en haat van Jackson te releveren en dan te zeggen: "Jeeez, where did you hear this before?" Jacksons erfenis is zeer omstreden. Zelfs Trump noemt hem ‘an imperfect man’.       Als generaal en gouverneur was hij verantwoordelijk voor volkerenmoord onder de inheemse Amerikanen. Zijn beleid leidde ertoe dat na zijn twee termijnen de zuidelijke slavenstaten de nationale politiek domineerden die uitliep op de ongekend bloedige burgeroorlog.Onder Donald Trump is het populisme en de daarbij horende polarisatie weer helemaal terug. Andrew Jackson was in veel opzichten het origineel. De eerste populist in het Witte Huis. De eerste militaire geweldenaar die als nationaal figuur president werd. Het eerste onpolitieke icoon dat politiek triomfeerde.  En hij was de eerste, moderne 'Democrat' als president, geen partijgenoot dus van Trump! Op aanraden van Steve Bannon liet Trump bij de start van zijn eerste termijn een groot schilderij van Jackson neerhangen in het Oval Office. Als rolmodel zonder meer een briljante vondst.***Verder lezenJohn Meacham - American Lion, Andrew Jackson in The White House***Verder kijkenAndrew Jackson - Good Evil & The Presidency - PBS Documentary***Verder luisteren473 - 2025 wordt opnieuw een historisch jaar oa over John Quincy Adams464 – De Amerikaanse verkiezingen van 2024 zijn geen aardverschuiving459 – Rolmodel George Washington405 - De Amerikaanse democratie in gevaar: het gevecht tussen Biden en Trump397 - Benjamin Franklin, Zijner Majesteits meest loyale rebel360 - 4th of July: Mar-a-Lago, de plek waar het al 100 jaar gebeurt289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika221 - Madam Speaker: de spijkerharde charme van Nancy Pelosi206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt57 - Alexis de Tocqueville wilde Amerika begrijpen44 - Amerika Special: Michael Wolff over Donald J. Trump ** PG over Franklin D. Roosevelt***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:31:54 – Deel 201:10:03 – Deel 301:33:20 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op de drempel van 2025 is er alle reden om stil te staan bij de vraag wat ons dit jaar politiek te wachten staat. En vooral ook: waar komt het vandaan? Jaap Jansen en PG Kroeger praten met een gast die met de bagage van eeuwen politieke historie de gebeurtenissen van dit moment scherp kan analyseren. Joop van den Berg is emeritus hoogleraar parlementaire geschiedenis, voormalig hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en oud-fractievoorzitter in de Eerste Kamer van de PvdA. Al twintig jaar schrijft hij columns voor het Montesquieu Instituut en ook elders draagt hij bij aan het maatschappelijk debat.Van den Berg onderstreept dat het voorbije jaar inbreuken vertoonde op zo ongeveer alle zeden en rituelen die de Nederlandse politieke cultuur kleur en kwaliteit gaven. “En daarmee is ook de speelsheid weg; de kunst van relativering die het mogelijk maakt om slimme compromissen te smeden." Zo ligt de beslissende rol aan het Binnenhof niet meer bij de premier, maar bij een fractievoorzitter: Geert Wilders.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Met Van den Berg kijken we naar de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB. Omdat deze inhoudelijk non-existent is en de grootste fractie in de Tweede Kamer dysfunctioneel, worden de rol en het werk van het parlement tot het uiterste uitgedaagd. En daarbij komt nog de ‘onthutsende incompetentie’ van veel ministers en staatssecretarissen. De Kameragenda is daardoor opmerkelijk leeg. "Men probeert alles om concrete wetgeving te vermijden, want dan valt de coalitie uit elkaar omdat ze het niet eens worden."De coalitie wil boven alles de asielcrisis oplossen, maar die bestaat niet. Van den Berg vertelt hoe hij al bij de VNG hierover veel te stellen had met toenmalige chef van de Immigratie en Naturalisatiedienst Dick Schoof. Het echte knelpunt zit bij de arbeidsmigratie en de beroerde wijze waarop die is geregeld. En daar gaat PVV-minister Marjolein Faber niet over, terwijl VVD en BBB het bedrijfsleven hier niet willen hinderen. "We hebben geen integratieprobleem, maar een acceptatieprobleem," zegt Van den Berg.En juist dát wenst de PVV beslist niet opgelost te zien. Het beleid móet dus niet werken, een voortdurend fiasco is noodzakelijk. Want zou het besef dominant worden, dat vluchtelingen een normaal verschijnsel zijn en - zie Oekraïne en Syrië - verschillende verschijningsvormen kent, dan zou Wilders zijn enige thema kwijt zijn. Faber en daarmee Schoof moet dus falen omwille van het raison d'être van de PVV.Binnen de coalitie valt de stilte van de VVD op. "Dilan Yesilgöz heeft zichzelf uitgeleverd aan Wilders door alleen over rechts te willen." Met Nieuw Sociaal Contract heeft Van den Berg bijna medelijden. "Pieter Omtzigt heeft zichzelf, zijn partij en zijn boodschap niet onder controle." En zijn 'goed bestuur' mantra flopt. "Goed bestuur, tot je dienst, maar waar wil je dan naartoe? Alleen maar over de procedures praten leidt niet naar een toekomst die het land nodig heeft. Daarbij maakt Omtzigt zichzelf gek door het overheidsapparaat te beschouwen als één grote samenzwering.”Juist omdát onderwijs de PVV niets interesseert, moest Wilders ingrijpen om de risico's voor zijn asielthema weg te nemen. Desnoods door PVV-vicepremier Fleur Agema de rekening te laten ophoesten. De premier, de Onderwijsminister en de minister van Financiën moesten zich erbuiten houden. Dit gaat vaker gebeuren. Eelco Heinen verliest zo de greep op de rijksbegroting.In feite is de kabinetsformatie mislukt en bevinden we ons in een permanente situatie van onderhandeling. Dat maakt het zo bevreemdend dat oud-formateur Richard van Zwol zo tevreden is met de Werdegang van 'zijn' kabinet. Van Zwols rol en behoefte om die ook zelf nog eens in de media te recenseren brengt de Raad van State schade toe.Dick Schoof is ‘niet puur uit ijdelheid’ minister-president geworden. Maar gezag heeft hij niet. Met ministers die van goede wil zijn voelt Van den Berg mee. “Caspar Veldkamp is een keurige diplomaat, maar hij weet niet hoe je als politicus moet opereren. Al helemaal niet met Wilders die een parallel buitenlandbeleid voert."Het kabinet heeft geen autoriteit, de coalitie geen samenhang en de fractieleiders zijn opgetrokken uit argwaan. Omdat Wilders erin slaagt de indruk te wekken dat het aan hem niet ligt, blijft zijn achterban hem vooralsnog steunen.Wilders heeft belang bij permanente crisis. “Voor de democratie als zodanig is dit heel slecht”, waarschuwt Joop van den Berg. “Juist ook de mensen die op de democratie vertrouwen, keren zich er dan van af."Overal in de Westerse wereld krijgt radicaalrechts invloed of zelfs macht. “De democratie is in groot gevaar”, concludeert Van den Berg. “Je moet niet denken: het loopt wel los. Soms vrees ik – met de Duitse auteur Bernhard Schlink – dat de democratie een voorbije periode is.”***Verder lezenAbonneer je op de columns van Joop van den Berg!***Verder luisteren470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen463 - De eerste honderd dagen. Lessen in daadkracht voor het kabinet-Schoof456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen? (met Joop van den Berg)09 - Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG Kroeger***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:50:51 – Deel 201:37:14 – Deel 302:05:00 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In het jaar dat nu voor ons staat zal veel gebeuren. Veel verrassends, veel onbegrijpelijks en veel dat je wel kon zien aankomen of waar we op konden hopen. In Betrouwbare Bronnen bekijken Jaap Jansen en PG Kroeger elk jaar welke vroegere momenten en mensen ons juist in het nieuwe jaar kunnen inspireren; tot nadenken stemmen, verbazen en een spiegel voorhouden.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Steun VluchtelingenWerk Nederland. Gebruik hiervoor de link vluchtelingenwerk.nl/betrouwbarebronnen Deze aflevering bevat een advertentie van De Schrijverscentrale. Boek ook een schrijversbezoek!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***1} AmerikaEen nieuwe president wordt ingezworen en het is een oude, in alle betekenissen van het woord. In de Amerikaanse geschiedenis werd precies 200 jaar geleden een heel ander mens ingehuldigd als president. De zoon van een eerdere president bovendien. John Quincy Adams was een Uomo Universale en bekleedde vele politieke en diplomatiek posten.Hij begon als scholier in Amsterdam en student in Leiden als de secretaris van zijn vader, ambassadeur John Adams. Als tiener was hij dus al op het hoogste niveau actief voor de nieuwe, rebelse republiek van de Britse onderdanen in opstand. In 1825 werd hij hun zesde president.Die republiek viert nu zijn 250ste verjaardag en ook in 2025 gaan we in Betrouwbare Bronnen door met het uitdiepen van dat jubileum. Op 19 april 1775 begon het conflict uit de hand te lopen. Britse troepen vielen de guerilleros aan rond de stad Boston – die van de eerdere Tea Party actie - en liepen een lelijk blauw oog op.In Concord en op Lexington Green werd gevochten en de troepen van George III vluchtten terug naar de stad.  “By the rude bridge that arched the flood/Their flag to April’s breeze unfurled/Here once the embattled farmers stood/And fired the shot heard round the world.” En de victorieuze rebellen zongen uit volle borst 'Yankee Doodle Dandy'!2] LeidenDe oudste universiteit van Nederland viert op 8 februari haar 450e verjaardag. Deze academie, het Praesidium Libertatis, was een geschenk van Willem van Oranje als dank voor de moed van de burgers tijdens de belegering door de Spaanse troepen.Het werd het trainingscentrum van het calvinisme en van burgerlijke bestuurders die de nieuwe Republiek hun gezicht en hun vernuft schonken. Het werd ook een wereldwijd uniek kenniscentrum van de andere culturen, talen en religies 'van het Boek'. Hoe afbraak daar nu het parool is, is niet minder dan een cultureel schandaal.Leiden trok talent vanuit heel de wereld. Snouck ontving prins Saud uit Mekka. Minister Wim Deetman de sjeik van Qatar. Ehrenfest zijn grote vriend Einstein wiens wasbak bewaard bleef! En de historische vulpen die de natuurkunde en onze blik op het universum fundamenteel veranderde. PG vertelt over zijn leermeester professor Jan Heesterman, wiens diepe kennis en liefde voor India en andere Aziatische culturen nu nog doorleeft.3] AmsterdamDe Leidse academie verbindt zich op een wel heel aparte wijze met de hoofdstad en de klassieke muziek in de persoon van Gustav Mahler. Wie Amsterdam zegt, zegt het Concertgebouw en zegt Mahler. 2025 is er opnieuw een groot festival met al diens werken, uitgevoerd door een reeks toporkesten, dirigenten en solisten.Niets kan beter de 750e verjaardag van deze stad luister bijzetten. Jaap en PG stippen vrouwen en mannen aan die Amsterdam kleur gaven; wereldfaam en politieke en morele kwaliteit. Van Aletta Jacobs tot Johan van Hulst. En laten we blij zijn dat wethouder Joop den Uyl zijn 'grootste verbouwing ooit' toch niet voor elkaar kreeg!4] Thomas MannEen vriend van Einstein en vele andere grote geesten in Leiden en Amsterdam als Sigmund Freud en Richard Strauss wordt dit jaar wereldwijd geëerd. Thomas Mann werd 150 jaar geleden geboren en sprak 75 jaar geleden zijn grote rede 'Meine Zeit' uit. Dat gebeurde in Chicago en waarom dat is, heeft nota bene een verbinding met ons land en oud-premier Ruud Lubbers.5] RuslandRusland staat stil bij de berinnering aan het aantreden van twee grote heersers. En zal sidderen. 31 december 1999 trad Boris Jeltsin af en wees Vladimir Poetin aan als zijn opvolger. We konden toen al vijf jaar weten waar deze KGB-officier politiek stond. Een artikel in een Duitse krant over een documentaire van de WDR-omroep liet daar geen misverstand over bestaan. En een stukje uit die docu hebben we! Je hoort Poetin Duits spreken.(Hier kun je de hele documentaire zien)Ongetwijfeld zal Poetin dit jaar zélf stil staan bij de troonsbestijging van zijn rolmodel uit de Tsarendynastie. Nicolaas I volgde op 1 december 1825 zijn plots gestorven broer Alexander 'Sasha' op. Met hem begonnen decennia van repressie, afsluiting van het Westen en vervolging van 'andersdenkenden'.6] EuropaPolen zit de EU voor en dat is in 2025 van grote symbolische betekenis. Op 27 januari komt de wereld daar bijeen om de bevrijding van het vernietigingskamp Auschwitz in 1945 te gedenken. Actueler dan ooit nu Syrië bevrijd is en de gruwelen daar aan het licht komen.Maar 2025 kent ook reden tot vreugde en trots voor de Polen. Want op 9 december vieren zij hoe in 1990 hun eerste democratisch gekozen president na de 'Mauerfall' aantrad. Dat was toen al een icoon van moedig verzet en onwrikbaar geloof, de vakbondsman Lech Walesa. Zijn campagneslogan zei het al: “Ik wil het niet, maar het moet.”Twee groten van de Europese geschiedenis worden dit jaar geëerd bij hun 100e verjaardag. Margaret Thatcher en Jacques Delors. Tegenpolen, dat zeker, maar mensen met groot respect voor elkaar. "He is the cleverest man in Europe!" Daar kunnen we in onze tijd misschien wel wat van leren dus.En 2025 wordt hopelijk ook politiek hun jaar. Met een nieuwe toenadering binnen de NAVO en met de EU van de Britten en met een even gedurfd als visionair redesign van de EU door Delors' leerlingen Ursula en Mario.7] Geen opera?Toch wel. Want in 1625 werd de alleroudste opera door een vrouw gecomponeerd in Florence opgevoerd. Een verhaal uit een geliefde ridderroman werd met veel spektakel ten tonele gebracht door de Medici-familie ter gelegenheid van de ontvangst van kroonprins Wladyslaw van Polen!Maar vanwege Leiden en Amsterdam luiden we het jaar in met Gustav Mahler. Met zijn meest intieme liefdeslied voor zijn grillige, veeleisende vrouw Alma.Gelukkig Nieuwjaar en alle goeds in 2025!***Verder luisteren392 - 2024: triomf en tragedie in historie en actualiteit138 - In het voetspoor van Amerikaanse Presidenten in Nederland (oa de jonge John Quincy Adams)382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens - filosoof van de Amerikaanse revolutie262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte161 - Hans van Mierlo, een politieke popster346 - Alle Menschen werden Brüder!404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed (oa over Thomas Mann)21 - Poetins rolmodel tsaar Nicolaas I19 - Anne Applebaum over Oekraïne, Poetin en Nicolaas I468 – Polen brengt nieuwe dynamiek in Europa105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland - Viktor Klemperer wist in 1942 al van Auschwitz336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt (oa over Lech Walesa)124 - 95 jaar Jacques Delors30 - Delors en Thatcher303 - Bijzondere Britse premiers446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:35:55 – Deel 200:58:21 – Deel 301:33:50 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De winterboekeneditie van Betrouwbare Bronnen weerspiegelt de turbulentie rond het leiderschap van deze tijd. Mark Rutte fietste weg van het Torentje, Dries van Agt stierf hoogbejaard na een rijk leven, van Ruud Lubbers kwam een monumentale biografie uit en Ruttes favoriete collega Angela Merkel schreef haar autobiografie. Olaf Scholz viel, net als Rishi Sunak en Michel Barnier. En met Dick Schoof kwam een premier aan het roer die lijkt op een romanfiguur van Robert Musil, Der Mann ohne Eigenschaften.Jaap Jansen en PG Kroeger bespreken boeken die allerlei dimensies en verhalen bevatten over premiers, politieke leiders en hun leven en werk. En wat wij daarvan kunnen leren.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze aflevering bevat een advertentie van De Schrijverscentrale. Boek ook een schrijversbezoek!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***1] Jaap de Haan - De eerste minister van de Republiek (Amsterdam University Press)Wie waren de Ruud en Mark van de Gouden Eeuw? Jaap de Haan promoveerde op het functioneren en regeren door de burgerlijke leider van die heel aparte staat, de Republiek, dus van de raadspensionaris. Hij laat zien, dat zij veel weg hadden van machtige mannen elders in Europa die onder een absolute monarch de touwtjes in handen hielden. Een Richelieu, een Cromwell of een Metternich.Johan van Oldebarnevelt maakte deze functie als geen ander en die machtspositie kostte hem letterlijk de kop. Johan de Witt kon regeren zonder een Oranjeprins en domineerde, hoewel hij Ruttiaans bescheiden deed. Toen ook hij ten onder ging in 1672 kwam de minder bekende Gaspar Fagel aan het bewind. En juist die blijkt in dit boek een erg leerzame en handige leider te zijn geweest. Met prins Willem III speelde hij good cop, bad cop. Zo pakten ze samen de stad Amsterdam aan!2] Robert Harris – Afgrond (Cargo)Een roman over een premier? Jazeker, en wat voor een. Robert Harris komt met een huzarenstukje, een spannende detective over waargebeurde verwikkelingen tussen de man in Downing Street 10 en een societygirl van adel.Herbert Asquith was obsessioneel verliefd en schreef Venetia Stanley honderden brieven terwijl de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Staatsgeheimen, verslagen van de ministerraad, telegrammen van de tsaar, het rolde allemaal in haar brievenbus. Het is alsof Evelyn Waugh een Downton Abbey tv-serie schrijft vermengd met geopolitieke explosies en een gisse jongen van de Secret Service, die op het spoor komt van Venetia. Hoe loopt dit af?3] Remieg Arts, Coen Brummer, Gertjan Schutte (red.) – Machtswoorden (Prometheus)Premiers zijn vaak schrijvers. Hun woorden hebben impact. Als ideoloog, als strateeg, als memoiresauteur en soms zelfs als romancier. Denk maar aan Benjamin Disraeli! Machtswoorden is een rijk en origineel boek met een reeks essays over politici als auteurs en hoe schrijven en ook op die wijze boodschappen verspreiden door en door politiek kan zijn.De kinderboeken van Jan Terlouw, de duizenden krantenstukken van Abraham Kuyper, de sociale essays van Sam van Houten, politieke brochures tegen het koloniaal bewind in Indië en de persoonlijke worstelingen en belevenissen van de eerste generatie allochtone politici, het zijn allemaal bijzondere genres die soms van grote betekenis blijken voor politiek denken en handelen.Een verrassende ontdekking in de bundel is de radicale democraat en pro-Franse patriot Pieter Vreede. Hij was als politiek auteur buitengewoon actief en controversieel. Pleegde een staatsgreep, maar moest uiteindelijk na Napoleons val zoete broodjes bakken met het Oranjehuis. Een leven waarin vele regimes elkaar opvolgden en Vreede steeds weer zijn nek uitstak.4] Auke van der Woud - De steden, de Mensen 1850-1900 (Prometheus)Auke van der Woud is de Jürgen Osterhammel van ons land. Hij beschrijft de transformatie van Nederland in de 19e eeuw. Zijn boek analyseert hoe na 1850 het verpauperde land in een ongekende 'Tweede Gouden Eeuw' ontpopte tot een wereldwijd actieve, expansionistische economische macht.Hij maakt ook korte metten met legendes als die van de 'kanalenkoning' Willem I die zo'n vooruitziende blik zou hebben gehad. En analyseert waarom premier Thorbecke zo cruciaal was. Hij gaf bestuurlijk, economisch en logistiek het land een redesign en ontketende nieuwe economische en financiële krachten.Voor premier Schoof en minister Sophie Hermans is het deel van dit boek over de energietransitie van die decennia toen verplicht leesvoer. Wat Kees Vendrik in Betrouwbare Bronnen 471 'de grootste verbouwing van Nederland ooit' noemde, heeft een voorloper gehad, waarbij alle uitdagingen van nu zich evenzeer aandienden.5] Robert Caro - The Power Broker (Alfred A. Knopf) Als het gaat om boeken over mensen met macht en wat macht met mensen doet, kun je niet heen om Robert Caro. Zijn (tot nu toe) vier delen over LBJ zijn de legendarische gouden standaard van boeken over presidenten. Zijn boek The Power Broker is dat over bijna onzichtbare machtsdieren in het openbaar bestuur, zoals Robert Moses, de baas van openbare werken van New York City (1888-1981).Dat boek verscheen in 1974 en is nooit weggeweest uit de boekhandel. De vijftigste verjaardag is reden tot een expositie in het stadsmuseum van NYC, zo beroemd is Caro hiermee geworden. Voor Barack Obama heeft dit boek als student zijn visie op de politiek bepaald.Caro kreeg het bij verschijnen van het magnum opus aan de stok met de hoogbejaarde potentaat. Maar het boek is toch vooral ook een uiting van respect voor diens visionaire blik, zijn daadkracht, lef en finesse van manipulatie en politieke kracht. Moses was 'larger than life'. Net als LBJ en even energiek en meedogenloos. Wellicht dat ook daarom Mark Rutte zo'n fan is?6] Nancy Pelosi - The Art of Power (Simon & Schuster)Is zij de Robert Moses van DC? Een machtsdier, onstuitbaar energiek, gedreven, een 'living legend' ook? Nancy Pelosi was alleen allesbehalve onzichtbaar en ze ontleende haar macht wel aan verkiezingen.Haar boek over de kunst van de macht is zeer persoonlijk en vol lessen uit de meest kritische momenten in de vele decennia van haar leven als parlementariër en de eerste vrouw als voorzitter van het Huis. Ze komen allemaal langs, de Bushes, de Clintons, Trump, Xi, Poetin en de Obamas. Ze krijgen er soms ook stevig van langs, zeker als je goed tussen de regels doorleest!Uit dit boek leer je waarom de Republikeinen uiteraard de politieke tegenstander zijn, maar de Senaat de politieke vijand. Duidelijk schetst Pelosi waarom the Speaker zo’n beetje de raadspensionaris van Amerika is en dus een beetje de premier. Die bepaalt met het Huis de begroting en de wetten. Niet de president en zeker niet de Senaat.Een sterke Speaker kan een president maken of breken als deze 'de kunst van het mogelijke' bij machtsuitoefening beheerst. The Art of Power, zoals Otto von Bismarck het al noemde.Het boek begint en eindigt met grof geweld. Eerst de gijzeling en bijna moord van haar man Paul Pelosi in hun eigen huis in San Francisco en tot slot de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. Zij ziet die als een poging tot staatsgreep zoals in Latijns-Amerika en is ervan overtuigd dat zij dit alleen door een wonder heeft overleefd.7] Mathieu Segers - Europa en het idee uit de toekomst (Prometheus)Precies een jaar geleden brachten wij postuum een saluut aan professor Mathieu Segers die zo jong stierf, maar zelf nog zijn magnifieke boek over Europa aan ons had toegestuurd. Dat is nu vertaald: Europa en het idee uit de toekomst.Elke pagina van het boek schittert met verrassende inzichten en onbekende feiten en mensen uit de voorgeschiedenis van de Europese unie. Maar juist nu valt het begin zo op. Segers zag het moment gekomen dat Europa zich opnieuw moest uitvinden. Precies wat de ook in december 2023 overleden Jacques Delors zei en wat in het jaar na hun beider dood de kern werd van Mario Draghi's uitdagende rapport. Mathieu Segers was ook hier weer zijn tijd vooruit.***Verder kijkenTurn Every Page - The Adventures of Robert Caro and Robert Gottlieb***Verder luisteren441 - Extra zomeraflevering: boekenspecial!395 - Vijf boeken en een afscheidsbrief363 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken!317 - Extra winteraflevering: PG tipt boeken!286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken!269 - Vijf boeken die je moet lezen om Europa beter te begrijpen259 - De omgevallen boekenkast: leestips van PG!207 - Zomer 2021: Boekentips van PG!133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!99 - Tips voor thuis: de omgevallen boekenkast van PG!403 - Sam van Houten, een eeuw lang verrassend dwars274 - Thorbecke, denker en doener221 - Madam Speaker: de spijkerharde charme van Nancy Pelosi149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsman40 - De geniale broers Von Humboldt***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:47:52 – Advertentie De Schrijverscentrale01:03:28 – Deel 201:17:25 – Deel 301:35:49 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.