De Jortcast

De Frankfurter Schule is hot. ‘De Eendimensionale Mens’ van Marcuse verscheen opeens weer op een bestsellerlijst en Habermas wordt her en der aan zijn haren erbij gesleept. En dat terwijl deze stroming twintig jaar geleden nog als achterhaald gold. Maar het antikapitalisme, het pro-communisme en de extreme gelijkheidsgedachte is bezig met een opmars. Wat is de oorsprong van deze filosofen uit de Frankfurter Schule en waarom verzetten zij zich tegen populaire cultuur als de film en de popmuziek? Hoe kan het dat ze als oude, witte mannen toch een grote aanhang onder jongeren hadden en hebben? Dr. Thijs Lijster bestudeert de Frankfurter Schule aan de Rijksuniversiteit Groningen, schreef er een boek over en legt uit.

Een gesprek over vriendjespolitiek in de grote zin van het woord, met drs. René Cuperus, senior research fellow bij Instituut Clingendael, die politieke vriendschappen op topniveau bestudeert.

Liever bevriend of gevreesd? Doe je er als politiek leider beter aan je mondiale evenknieën te vriend te houden, of kunnen ze je beter vrezen? Dat laatste, aldus Machiavelli, al weet drs. René Cuperus van Instituut Clingendael dat ook vriendschappen doorslaggevend kunnen zijn in de internationale betrekkingen. Denk aan Reagan en Gorbatsjov – hun verstandhouding vormde de basis voor het einde van de Koude Oorlog. En dat is lang niet de enige intermenselijke relatie die zijn stempel op de naoorlogse geschiedenis heeft gedrukt. Ook onze eigen Mark Rutte moet het hebben van high fives en wangkussen. Wat verandert er in dit opzicht als Geert Wilders straks allicht met de scepter zwaait? De heropleving van Habermas’ gedachtegoed Hoe een filosofisch boek zoals ‘De Eendimensionale Mens’ van Marcuse opeens weer op een bestsellerlijst belandt en dat terwijl de stroming waartoe deze denker behoort twintig jaar geleden nog als achterhaald gold. Maar het antikapitalisme, het pro-communisme en de extreme gelijkheidsgedachte is niet alleen in onze samenleving, maar ook aan de politieke flanken weer bezig met een opmars. Wat is de oorsprong van deze filosofen uit de Frankfurter Schule en waarom verzetten zij zich tegen de populaire cultuur als de film en de popmuziek? Hoe kan het dat ze als oude, witte mannen toch een grote aanhang onder jongeren hadden en hebben? Dr. Thijs Lijster bestudeert de Frankfurter Schule aan de Rijksuniversiteit Groningen, schreef er een boek over en legt uit.  How hard can it be?  Prostaatkanker is in Nederland de meest voorkomende soort kanker bij mannen. De helft van de heren die ervoor worden bestraald krijgen erectieproblemen. Niet leuk in de slaapkamer – niet voor mannen zelf, noch voor vrouwen, zou je denken. Voor zijn promotie-onderzoek sprak jonge doctor Freek Teunissen patiënten over de impact van (het verlies van) de erectiele functie op hun kwaliteit van leven. Hoewel de erectie door deze en gene soms wat overgewaardeerd wordt, promoveerde dr. Teunissen tóch op een behandeling die uiteindelijk voor minder erectieproblemen moet zorgen.

In de nazit van 2 december praat invallend presentator Jeroen Pauw met zijn gasten over bubbels en de kloof tussen wetenschap en burgers. Aan tafel: universitair docent in de geschiedenis van de internationale betrekkingen dr. Marloes Beers, computerwetenschapper dr. Judith van Stegeren en jonge doctor Lieke Vrouenraets.

ChatGPT bestaat nu één jaar. Is dat inderdaad gelegenheid voor taart, slingers en blokjes kaas? Dr. Judith van Stegeren is te gast over het geluk dat dit soort geavanceerde taalmodellen ons brengen, over de uitdagingen, en over de ontwikkelingen rond OpenAI-CEO Sam Altman.

Afgelopen weekend werden 70.000 leden van de klimaatelite naar Dubai gevlogen om tenminste op politiek gebied klimaatwinst te boeken. Jeroen Pauw valt in voor dr Kelder en gaat in gesprek met dr. Marloes Beers, docent en onderzoeker in de Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht.

Wat schieten we op met opnieuw een klimaattop? Dit weekend wordt alweer de 28e klimaattop gehouden. Dubai vervult deze keer de rol van gastland − een gegeven dat op zichzelf al voor de nodige gefronste wenkbrauwen zorgt. Wat leveren dit soort bijeenkomsten effectief op? Tijdens de coronacrisis pleitten meerdere milieuwetenschappers er nog voor om klimaattoppen voortaan grotendeels online te organiseren. Iets met practice wat you preach. Toch vliegt de klimaatelite sinds alles weer kan en mag en masse de wereld over om opnieuw megalomane conferenties bij te wonen. Heeft dit zin? En zo niet, waar wordt op politiek gebied dan wel klimaatwinst geboekt? Dr. Marloes Beers van de Universiteit Utrecht vertelt het u. Driewerf hoera voor ChatGPT! Groot feest in de wereld van de computerwetenschap deze week. ChatGPT bestaat namelijk één jaar! Ook dr. Judith van Stegeren ziet de komst van de publiekelijk toegankelijke chatbot als een ware game changer. Los van enkele kanttekeningen − illegaal datagebruik, biases en nog zo wat − is ze vooral erg blij met de gigantische vooruitgang die haar vakgebied door de komst van ChatGPT heeft geboekt. Toch blijven er nog vele vragen onbeantwoord. Hebben dit soort modellen bijvoorbeeld invloed op het gemoed, de manier waarop mensen met elkaar interacteren of taalkundige en cognitieve ontwikkeling? En ben je gek als je er in je werkende bestaan geen gebruik van maakt, of is het misschien wel verstandig om niet gelijk toe te happen? Transgenderisme en de ethiek daaromtrent Jonge doctor Lieke Vrouenraets deed in haar proefschrift onderzoek naar ethische dilemma’s die bestaan bij de wens om van geslacht te veranderen. Zijn jongeren wel in staat om zo’n grote beslissing te nemen om hormonen te slikken om zo de eerste stappen te zetten hun geslacht te veranderen? Transgenders houden de maatschappij bovengemiddeld veel bezig en wat betekent al die aandacht voor het debat? Wat zijn de grootste dilemma’s? Kortom een onderwerp dat voor veel discussie zorgt, waarbij Vrouenraets bepleit dat niets doen ook een keuze is. Wat ze daar precies mee bedoelt, hoort u zaterdag.

De vakgebieden 'thermofysiologie' en 'cultuurfilosofie' worden in de nazit van 25 november samengesmolten tot een gesprek over lichaam en geest, en de vermeende scheiding daartussen, dat uiteindelijk ontaardt in anger management. Met dr. Jelle van Baardewijk en prof. dr. Hein Daanen.

Is het nou wel of niet verstandig om koud te douchen? En moet je altijd een dikke jas aan of juist je lichaam laten werken? En wat is de invloed op onze gesteldheid als we de verwarming een graadje lager zetten? Relevante vragen voor snotterige tijden, die dr Kelder stelt aan hoogleraar thermofysiologie prof. Dr. Hein Daanen.

Waarom de PVV zo groot is geworden? Links progressief Nederland heeft jarenlang genegeerd dat er ook andere dingen zijn dan maatschappelijke solidariteit en duurzaamheid, meent cultuurfilosoof dr. Jelle van Baardewijk. "Er is ook nog zoiets als Nederlanderschap."