Kennis & Co

Vrijwel elke ouder herkent het: kinderen die niet naar bed willen, wakker liggen of niet uit hun nest te krijgen zijn. Slaapproblemen bij kinderen en jongeren zijn de laatste jaren toegenomen. Hoe komt dat en wat is eraan te doen? Jop de Vrieze spreekt met slaaponderzoeker Maartje van Stralen van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Verder onder meer: vrouwelijke Spinozawinnaars, nieuwe inzichten over mensensoort Homo naledi, koolstofopslag in bodemschimmels en masturberende mannetjesdieren. Bronnen: * Antidepressieve psychedelica: https://press.springernature.com/psychedelics-promote-plasticity-by-directly-binding-to-bdnf-rece/25274202 * Masturberende mannetjesdieren: https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.2023.0061 * Anticonceptieprikpil voor katten:  https://www.nature.com/articles/s41467-023-38721-0 * Homo naledi, nog niet gepeerreviewde artikelen:  https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2023.06.01.543133v1 https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2023.06.01.543127v1 * Toekenning Spinoza- en Stevinpremies: https://www.nwo.nl/nieuws/hoogste-onderscheidingen-in-de-nederlandse-wetenschap-toegekend-aan-vier-onderzoekers * Koolstofopslag in mycorrhizaschimmels: https://doi.org/10.1016/j.cub.2023.02.027 * Proefschrift Laura Shanna Belmon: https://research.vu.nl/en/publications/let-them-sleep-for-when-they-are-awake-they-will-move-mountains-a * Eerste aflevering Focus:  https://ntr.nl/Focus/287/detail/Windmolens-op-de-Noordzee-vloek-voor-de-natuur/VPWON_1344836 * Pootamputerende sneeuwmuggen: https://www.science.org/content/article/watch-snow-flies-amputate-their-own-legs-avoid-freezing-death Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze, Stijn Goossens  Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl   Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Als je afvalt voel je je niet alleen fysiek beter, je brein gaat ook beter presteren. Jop de Vrieze in gesprek met hoogleraar Anatomie Amanda Kiliaan die 156 mensen met zwaar overgewicht onderzocht die een maagverkleining ondergingen.  Ze verloren in 6 maanden gemiddeld 30 kilo, en bloeddruk, cholesterol en medicijngebruik daalde. Wat echt opviel: Ze kregen een scherper brein.  Verder in deze aflevering: het effect van gratis geld op het leven van arme mensen, NASA neemt UFO's serieus en een eeuwenoud medicijn tegen artrose.  Bronnen:  * Onderzoek Amanda Kiliaan in JAMA Network Open Factors Associated With Cognitive Improvement After Bariatric Surgery Among Patients With Severe Obesity in the Netherlands  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37252738/   * Dieet met weinig flavanol kan op korte termijn geheugenverlies veroorzaken  https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2216932120  * Waarom 'legalees' blijft bestaan http://dx.doi.org/10.1073/pnas.2302672120   * 15e-eeuwse tekst legt wortels van Britse comedy bloot  http://dx.doi.org/10.1093/res/hgad053  * Eerste publieke bijeenkomst NASA-comité over UFO’s  https://www.youtube.com/watch?v=UTZU2ah2zEA  * Onderzoek naar effect gratis geld voor arme mensen  https://www.nature.com/articles/s41586-023-06116-2  * KNAW-symposium Planetary Health  https://www.knaw.nl/bijeenkomsten/symposium-planetary-health-emerging-field-be-developed   * Baby-talk: jongetjes praten meer dan meisjes 10.1016/j.isci.2023.106884  Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Stijn Goossens   Techniek: Jop de Vrieze, Stijn Goossens   Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl    Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Moeten we schade aan de diepzee riskeren om de overgang naar duurzame energie te versnellen? Jop de Vrieze in gesprek met diepzee-bioloog Sabine Gollner die het ecosysteem van de diepzee onderzoekt en wil weten wat het effect is van diepzeemijnen op deze nog grotendeels onbekende wereld. Verder: een methode om razendsnel antibioticaresistentie te bepalen, met hun ogen knipperende formule-1-coureurs, honderden niet eerder ontdekte diersoorten en een wel heel futuristische manier om maaltijden te bezorgen.  Bronnen: ·        Man met dwarslaesie loopt weer https://www.nature.com/articles/s41586-023-06094-5 (https://www.nature.com/articles/s41586-023-06094-5) ·        Politieke voorkeuren bepalen onze filterbubbel: https://www.nature.com/articles/s41586-023-06078-5 (https://www.nature.com/articles/s41586-023-06078-5) ·        Actievere mensen hebben hogere pijntolerantie https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0285041 (https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0285041) ·        Wanneer knipperen F1 coureurs met hun ogen? https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2589004223008805 (https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2589004223008805) ·        380 Nieuwe soorten ontdekt in het stroomgebied van de Mekeong in Zuidoost-Azië https://www.wwf.nl/wat-we-doen/actueel/nieuws/wetenschappers-ontdekken-nieuwe-soorten-zuidoost-azie (https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2589004223008805) ·        Methode om sneller antibioticagevoeligheid bacteriën vast te stellen: https://www.nature.com/articles/s41564-023-01393-z (https://www.nature.com/articles/s41564-023-01393-z) https://news.cision.com/karolinska-institutet/r/new-method-reveals-bacterial-reaction-to-antibiotics-in-five-minutes,c3772423 (https://news.cision.com/karolinska-institutet/r/new-method-reveals-bacterial-reaction-to-antibiotics-in-five-minutes,c3772423) ·        Publicatie diepzee-expeditie NIOZ: How many metazoan species live in the world’s largest mineral exploration region? https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(23)00534-1  (https://news.cision.com/karolinska-institutet/r/new-method-reveals-bacterial-reaction-to-antibiotics-in-five-minutes,c3772423) ·        Recent statement NIOZ-onderzoekers over diepzeemijnbouw: "It is too early for commercial deep-sea mining" https://www.nioz.nl/en/news/it-is-too-early-for-commercial-deep-sea-mining (https://www.nioz.nl/en/news/it-is-too-early-for-commercial-deep-sea-mining) ·        Persoonlijke webpagina Sabine Gollner https://www.nioz.nl/en/about/organisation/staff/sabine-gollner (https://www.nioz.nl/en/about/organisation/staff/sabine-gollner) ·        David Attenborough: What Lurks in the Midnight Zone? | Blue Planet II | BBC Earth https://www.youtube.com/watch?v=vkfTSlTnaBQ (https://www.youtube.com/watch?v=vkfTSlTnaBQ) ·        Boodschappen bezorgd met drones in Shenzhen https://www.technologyreview.com/2023/05/23/1073500/drone-food-delivery-shenzhen-meituan/ (https://www.technologyreview.com/2023/05/23/1073500/drone-food-delivery-shenzhen-meituan/) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten, Stijn Goossens, Steven Smit  Techniek: Jop de Vrieze, Steven Smit, Stijn Goossens  Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)

Jop de Vrieze in gesprek met hersenwetenschapper Iris Groen van de Universiteit van Amsterdam over hoe AI steeds beter wordt in het lezen van gedachten. Dat biedt toepassingen voor bijvoorbeeld mensen die door een verlamming niet meer kunnen spreken, maar roept ook de vraag op: zijn onze gedachten straks nog wel veilig? Verder: een nieuw soort kunstarm waarmee mensen die een hand missen warmte kunnen voelen, het besluit van oncologen om strenger te worden bij het voorschrijven van kankermedicijnen en de vrees van patiënten voor de gevolgen daarvan plus de geschiedenis én microbiologie van de tongzoen.      Bronnen:  * Juice-antenne klapt uit: https://spacenews.com/juice-deploys-radar-antenna/ * WHO rapport zoetstoffen:  https://www.who.int/news/item/15-05-2023-who-advises-not-to-use-non-sugar-sweeteners-for-weight-control-in-newly-released-guideline * Krimpende meren: https://nos.nl/artikel/2475625-grootste-meren-ter-wereld-krompen-flink-in-dertig-jaar-tijd * Warmte voelen met geamputeerde hand: https://www.science.org/doi/10.1126/science.adf6121 https://nos.nl/artikel/2475603-warmte-voelen-met-je-fantoomhand-mijn-ledemaat-is-terug * Nieuwe beelden Titanic: https://nos.nl/artikel/2475454-zo-zag-je-de-titanic-nog-nooit-nieuwe-beelden-moeten-scheepsramp-ontrafelen * Strengere criteria kankermedicijnen: https://fd.nl/samenleving/1476329/artsen-gaan-minder-nieuwe-medicijnen-tegen-kanker-voorschrijven * Persoonlijke website neurowetenschapper Iris Groen: https://sites.google.com/view/irisgroen/ * Onderzoek met AI's die hersenactiviteit omzetten in beeld en geluid: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2022.11.18.517004v3.full https://www.nature.com/articles/s41593-023-01304-9 * De onderzoekers over de gevolgen van hun onderzoek https://medium.com/@jerryptang/societal-implications-of-brain-decoding-94a2ba0f7448 * Geschiedenis en microbiologie van het zoenen http://www.science.org/doi/10.1126/science.adf0512 https://www.science.org/content/article/kisses-transfer-80-million-bacteria Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten, Stijn Goossens, Steven Smit  Techniek: Jop de Vrieze, Steven Smit, Stijn Goossens  Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl  Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Chemicus Bert Weckhuysen van Universiteit Utrecht over CO2 omzetten in andere stoffen en en nieuwe aluminium beschermingskap voor een detector bij de deeltjesversneller op CERN én de evacuatie van een Zwitsers bergdorp. In onze splinternieuwe wetenschapspodcast Kennis & Co vertelt scheikundige Bert Weckhuysen hoe koolstofdioxide wordt omgezet in andere stoffen. Het zou kunnen helpen bij het oplossen van het klimaatprobleem. Weckhuysen en zijn team vonden een manier om de omzetting van CO2 efficiënter te laten verlopen. Dat hebben ze met behulp van een elektronenmicroscoop ook nog eens in ongekend detail in beeld gebracht: je kunt de atomen gewoon zien. Want om de grootste problemen op te kunnen lossen moet je het allerkleinste begrijpen, zegt Weckhuysen.     Bronnen  * Het onderzoek van Bert Weckhuijsen Restructuring of titanium oxide overlayers over nickel nanoparticles during catalysis  (https://www.science.org/doi/10.1126/science.adf6984) Science, 12 mei 2023 Bekijk hier de animatie van wat er gebeurt op nanoschaal bij het omzetten van CO2 (https://youtu.be/dOsAiJxYIDc) * Haaien houden hun adem in https://www.science.org/content/article/these-sharks-hold-their-breath-stay-warm-frigid-waters (https://www.science.org/content/article/these-sharks-hold-their-breath-stay-warm-frigid-waters) * De akoestiek op andere planeten These sounds are out of this world! #ASA184 https://www.eurekalert.org/news-releases/988322 (https://www.eurekalert.org/news-releases/988322) * Aardverschuiving in Zwitserland Rotsmassa bedreigt Zwitsers bergdorpje https://nos.nl/artikel/2474526-rotsmassa-bedreigt-zwitsers-bergdorpje (https://nos.nl/artikel/2474526-rotsmassa-bedreigt-zwitsers-bergdorpje) * Reparatie van de LHCb bij het Nikhef https://www.nikhef.nl/program/lhcb/ (https://www.nikhef.nl/program/lhcb/) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten, Stijn Goossens, Steven Smit  Techniek: Jop de Vrieze, Steven Smit, Stijn Goossens  Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl)    Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972) op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Hoe kwam wetenschap in het nieuws deze week, hoe werd het gebracht, en wat viel eraan op? En wat gebeurde er in de wetenschap dat níet in het nieuws kwam, maar toch de moeite waard is om te weten?  Wetenschapsjournalist Jop de Vrieze neemt samen met side-kicks Josta Bosma, Bouwe van Straten en Rob Ramaker de need to knows en nice to knows door. Zij volgen als wetenschapsredacteuren op de NOS nieuwsvloer het nieuws op de voet en nodigen onderzoekers uit die aan de frontlinie staan.