Kennis & Co

Bijna iedereen wil het liefst dat er helemaal geen proefdieren meer nodig zijn. Er wordt al jaren hard gewerkt aan alternatieven, maar de daling van de afgelopen veertig jaar is gestagneerd. Wat als we dierproeven nu zouden afschaffen? Daarover spreken Jop de Vrieze en Bouwe van Straten met Jeffrey Bajramovic, medisch wetenschapper en directeur van het 3Rs Center in Utrecht, dat stimuleert het vervangen (reduce), verminderen (replace) en verfijnen (refine) van het gebruik van proefdieren.  Verder onder meer: Pink Floyd aflezen uit het brein, een vertekend beeld van biodiversiteit door onze focus op aaibare soorten, een eiwit dat de energievoorziening in onze cellen verstoort en daardoor chronische vermoeidheid veroorzaakt.      Bronnen:  * Stichting Proefdiervrij: vergeet de proefdieren niet  https://proefdiervrij.nl/actueel/politieke-partijen-vergeet-de-proefdieren-niet   (https://proefdiervrij.nl/actueel/politieke-partijen-vergeet-de-proefdieren-niet%20) * Aandacht voor biodiversiteit drijft op subjectieve factoren:   https://elifesciences.org/for-the-press/930e2ab2/biodiversity-research-and-conservation-efforts-may-be-missing-half-the-world-s-species  (https://elifesciences.org/for-the-press/930e2ab2/biodiversity-research-and-conservation-efforts-may-be-missing-half-the-world-s-species%20) * Wetenschappers reconstrueren Pink Floyd uit brein luisteraars  https://nos.nl/artikel/2486771-computer-herkent-pink-floyd-nummer-uit-brein-luisteraars  (https://nos.nl/artikel/2486771-computer-herkent-pink-floyd-nummer-uit-brein-luisteraars%20) * Eiwit verstoort energiefabriekjes van cellen, met mogelijke implicaties voor chronisch vermoeidheidssyndroom  https://www.science.org/content/article/protein-disrupts-cells-energy-centers-may-be-culprit-chronic-fatigue-syndrome  (https://www.science.org/content/article/protein-disrupts-cells-energy-centers-may-be-culprit-chronic-fatigue-syndrome%20) * Frans de Waal in VPRO Tegenlicht over dieren  https://www.youtube.com/watch?v=qpMOOiOPigI (https://www.youtube.com/watch?v=qpMOOiOPigI) * Website 3Rs center Utrecht  https://www.uu.nl/organisatie/3rs-centre  (https://www.uu.nl/organisatie/3rs-centre) * Nieuwe reeks coronavarianten:  https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/ecdc-classifies-xbb15-lineages-amino-acid-change-f456l-variants-interest-following (https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/ecdc-classifies-xbb15-lineages-amino-acid-change-f456l-variants-interest-following) * Missies van India en Rusland naar de maan  https://www.economist.com/science-and-technology/2023/08/16/a-pair-of-indian-and-russian-probes-approach-the-moon   (https://www.economist.com/science-and-technology/2023/08/16/a-pair-of-indian-and-russian-probes-approach-the-moon%20)   Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze  Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl   mailto:wetenschap@ntr.nl    Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972

De Aziatische tijgermug rukt op in Europa. In landen om ons heen is deze zwartwit gestreepte mug al gevestigd, maar in Nederland duikt ie alleen nog af en toe op. Als het aan NVWA-entomoloog Arjan Stroo ligt, blijven we ze zo lang mogelijk uitroeien. Deze overdag actieve mug kan knokkelkoortsen Chikungunya overdragen. Jop de Vrieze en Rob Ramaker spreken met hem over de strijd tegen deze exoot en of we ons moete voorbereiden op knokkelkoortsuitbraken.   Verder: minder én meer dan 10.000 stappen voor je gezondheid, er zijn veel meer vrij zwevende planeten in de Melkweg dan gedacht, krokodillen spitsen hun oren als ze apen- of mensenbaby's horen die overstuur zijn. En vallende sterren.  Bronnen:  De oorsprong van de 10.000 stappen norm:  https://www.theatlantic.com/health/archive/2019/05/10000-steps-rule/590785/  (https://www.theatlantic.com/health/archive/2019/05/10000-steps-rule/590785/) Nieuwe studie naar link tussen stappen en sterven:  https://academic.oup.com/eurjpc/advance-article-abstract/doi/10.1093/eurjpc/zwad229/7226309  (https://academic.oup.com/eurjpc/advance-article-abstract/doi/10.1093/eurjpc/zwad229/7226309) Meest recente signalering van Tijgermug  https://nos.nl/artikel/2485363-tijgermug-duikt-op-in-steeds-meer-wijken  (https://nos.nl/artikel/2485363-tijgermug-duikt-op-in-steeds-meer-wijken) Europese RIVM waarschuwt voor oprukken muskieten in Europa  https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/increasing-risk-mosquito-borne-diseases-eueea-following-spread-aedes-species (https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/increasing-risk-mosquito-borne-diseases-eueea-following-spread-aedes-species) Hoe herken je een tijgermug? https://www.nvwa.nl/onderwerpen/muggen-knutten-en-teken/aziatische-tijgermug (https://www.nvwa.nl/onderwerpen/muggen-knutten-en-teken/aziatische-tijgermug) Meldformulier exotische muggen NVWA: https://formulieren.nvwa.nl/formulier/nl-NL/Extern/sc1149_MeldingVectoren.aspx/f1149_Melding (https://formulieren.nvwa.nl/formulier/nl-NL/Extern/sc1149_MeldingVectoren.aspx/f1149_Melding) Overzichtsstudie routes tijgermug in Europa: https://www.researchgate.net/publication/348446882_Pathways_for_introduction_and_dispersal_of_invasive_Aedes_mosquito_species_in_Europe_a_review (https://www.researchgate.net/publication/348446882_Pathways_for_introduction_and_dispersal_of_invasive_Aedes_mosquito_species_in_Europe_a_review) Nijlkrokodillen herkennen alarmkreten van primaten  https://www.science.org/content/article/crocodiles-alarmingly-attuned-cries-of-human-infants  (https://www.science.org/content/article/crocodiles-alarmingly-attuned-cries-of-human-infants) Solitaire of ‘rogue’planeten in de Melkweg  https://arstechnica.com/science/2023/08/lots-of-earth-mass-rogue-planets-could-be-found-by-nasas-roman-telescope/  (https://arstechnica.com/science/2023/08/lots-of-earth-mass-rogue-planets-could-be-found-by-nasas-roman-telescope/) Hoe kijk je het best naar de Perseïden?  https://www.space.com/32868-perseid-meteor-shower-guide.html (https://arstechnica.com/science/2023/08/lots-of-earth-mass-rogue-planets-could-be-found-by-nasas-roman-telescope/)  Hype over vermeende supergeleider bij kamertemperatuur bekoeld https://www.science.org/content/article/short-spectacular-life-viral-room-temperature-superconductivity-claim   (https://www.science.org/content/article/short-spectacular-life-viral-room-temperature-superconductivity-claim%20) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze  Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl   mailto:wetenschap@ntr.nl    Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972

Kunstmatige intelligentie zou er zomaar voor kunnen gaan zorgen dat dokters eindelijk weer meer tijd voor hun patiënten krijgen. Deze week bleek dat een radioloog geassisteerd door artificial intelligence meer gevallen van borstkanker opspoort dan samen met een collega. Net als elders in de maatschappij rukt ook in het ziekenhuis de artificial intelligence op. Wat biedt dat voor kansen om de zorg beter en betaalbaarder te maken? En levert het ook risico’s op? Wetenschapsjournalisten Jop de Vrieze en Rob Ramaker spreken erover met medisch ethicus Karin Jongsma van het UMC Utrecht.    Verder: emotioneel geroerd door computerkunst, de antenne van de voyager die de verkeerde kant op stond, de zwaarste oerwalvis ooit, reuring over supergeleiding en ruimtetelescoop Euclid heeft haar eerste kiekjes geschoten.   Bronnen:  Tussentijdse resultaten studie dokter die met AI mammografieën beoordeelt:  https://doi.org/10.1016/S1470-2045(23)00298-X (https://doi.org/10.1016/S1470-2045(23)00298-X) Persoonlijke pagina Karin Jongsma:  https://www.umcutrecht.nl/en/research/researchers/jongsma-karin-kr  (https://www.umcutrecht.nl/en/research/researchers/jongsma-karin-kr) Mensen ervaren emoties door computerkunst:  https://doi.org/10.1016/j.chb.2023.107875  (https://doi.org/10.1016/j.chb.2023.107875) In Peru opgegraven walvis was mogelijk zwaarste dier ooit: https://nos.nl/artikel/2485224-in-peru-opgegraven-oerwalvis-was-mogelijk-zwaarste-dier-ooit (https://nos.nl/artikel/2485224-in-peru-opgegraven-oerwalvis-was-mogelijk-zwaarste-dier-ooit)  NASA pikt signaal op van verdwenen ruimtesonde: https://nos.nl/artikel/2485098-nasa-pikt-signaal-op-van-verdwenen-ruimtesonde-op-miljarden-kilometers-afstand (https://nos.nl/artikel/2485098-nasa-pikt-signaal-op-van-verdwenen-ruimtesonde-op-miljarden-kilometers-afstand)  8 misvattingen over AI in de zorg, artikel van Jongsma en collega’s in Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde: https://www.ntvg.nl/artikelen/acht-misvattingen-over-ai-de-zorg (https://www.ntvg.nl/artikelen/acht-misvattingen-over-ai-de-zorg) Doe-het-zelven om supergeleiding-claim te checken https://www.wired.com/story/inside-the-diy-race-to-replicate-lk-99/  (https://www.wired.com/story/inside-the-diy-race-to-replicate-lk-99/) Eerste kiekjes ruimtetelescoop Euclid  https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Euclid/Euclid_test_images_tease_of_riches_to_come   (https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Euclid/Euclid_test_images_tease_of_riches_to_come) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze  Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl   mailto:wetenschap@ntr.nl    Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972

De brandweer kan natuurbranden in toom houden door heel gericht brand te stichten. Hoe dat het beste aan te pakken vertelt natuurbrandonderzoeker Brian Verhoeven aan Jop de Vrieze en Josta Bosma, die hem ondervragen over zijn onderzoek en persoonlijke ervaringen in Spanje.  Verder: Hoe social media politieke overtuigingen minder polariseert dan gedacht, hoe klimaatverandering misschien kan leiden tot een nieuwe ijstijd en hoe een twinkelende ster klinkt. * Bronnen: Enorme hagelstenen Italië: https://www.washingtonpost.com/weather/2023/07/22/italy-hail-tornado-seregno-milan/ (https://www.washingtonpost.com/weather/2023/07/22/italy-hail-tornado-seregno-milan/) * IJsstromen in de straten van Noord-Italië: https://news.sky.com/video/a-hail-storm-in-northern-italy-led-to-ice-flowing-through-the-streets-of-seregno-12925467 (https://news.sky.com/video/a-hail-storm-in-northern-italy-led-to-ice-flowing-through-the-streets-of-seregno-12925467) * Recente extreme hitte mogelijk gemaakt door klimaatverandering https://www.worldweatherattribution.org/extreme-heat-in-north-america-europe-and-china-in-july-2023-made-much-more-likely-by-climate-change/ (https://www.worldweatherattribution.org/extreme-heat-in-north-america-europe-and-china-in-july-2023-made-much-more-likely-by-climate-change/) * Aftakking warme golfstroom kan gaan verdwijnen met mogelijk koeler klimaat Europa als gevolg https://www.theguardian.com/environment/2023/jul/25/gulf-stream-could-collapse-as-early-as-2025-study-suggests (https://www.theguardian.com/environment/2023/jul/25/gulf-stream-could-collapse-as-early-as-2025-study-suggests) * Luisteren naar fonkelende ster: https://www.nature.com/articles/s41550-023-02040-7 (https://www.nature.com/articles/s41550-023-02040-7)  * Resultaten en kritiek social media onderzoek met Meta https://www.science.org/content/article/does-social-media-polarize-voters-unprecedented-experiments-facebook-users-reveal (https://www.science.org/content/article/does-social-media-polarize-voters-unprecedented-experiments-facebook-users-reveal) * Brian Verhoeven op Twitter (X): https://twitter.com/Brian_Verhoeven (https://bjsm.bmj.com/content/early/2023/07/02/bjsports-2022-106503?rss=1) * Regelgeving diepzeemijnen uitgesteld. https://www.mining-technology.com/news/international-seabed-authority-delays-deep-sea-mining/ (https://www.mining-technology.com/news/international-seabed-authority-delays-deep-sea-mining/) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze Techniek: Jop de Vrieze Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)

Breekt er voor de Alzheimerzorg een nieuw tijdperk aan, waarin de ziekte geremd en uiteindelijk zelfs gestopt kan worden? Of zijn de verwachtingen te hoog gespannen?  Hoopvolle resultaten met nieuwe Alzheimermedicijnen geven een sprankje hoop na jaren vol tegenvallers. Een van die nieuwe middelen is al in de Verenigde Staten op de markt toegelaten. Wiesje van der Flier, wetenschappelijk directeur van het Alzheimercentrum Amsterdam, was deze week op het belangrijkste internationale Alzheimercongres en praat Jop de Vrieze en Bouwe van Straten bij over de laatste ontwikkelingen.  Verder: een verklaring voor asymptomatische covid, wat wel en niet werkt om gelukkiger te worden, het Noorderlicht lijkt zichtbaar in ons hele zonnestelsel en een zoogdier dat grote dino’s at.  * Bronnen: Stanford-president stapt op: https://www.science.org/content/article/stanford-president-to-step-down-despite-probe-exonerating-him-of-research-misconduct (https://www.science.org/content/article/stanford-president-to-step-down-despite-probe-exonerating-him-of-research-misconduct) *  KNAW stopt met Heinekenprijzen: https://www.volkskrant.nl/wetenschap/knaw-wil-heinekenprijs-niet-meer-jureren-vanwege-russische-activiteiten-bierbrouwer~ba2c989c (https://www.alzheimer-nederland.nl/onderzoek/doemee) * Noorderlicht in het hele zonnestelsel: https://www.space.com/auroras-similar-cause-throughout-solar-system-mercury-results (https://www.space.com/auroras-similar-cause-throughout-solar-system-mercury-results)  * Middernachtelijk hitterecord in Death Valley: https://www.newscientist.com/article/2382959-death-valley-may-have-just-had-the-hottest-recorded-midnight-ever/ (https://www.newscientist.com/article/2382959-death-valley-may-have-just-had-the-hottest-recorded-midnight-ever/) * Zoogdier verslindt dinosaurus:  https://www.science.org/content/article/one-million-fossil-may-show-mammal-about-chow-down-dinosaur (https://www.science.org/content/article/one-million-fossil-may-show-mammal-about-chow-down-dinosaur) * Genetische basis asymptomatische covid:  https://www.nature.com/articles/s41586-023-06331-x (https://www.nature.com/articles/s41586-023-06331-x) * Nieuwsuuruitzending over Alzheimercentrum Amsterdam:  https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2401362-de-uitzending-van-12-oktober (https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2401362-de-uitzending-van-12-oktober) * Alzheimermiddel Aduhelm niet toegelaten in EU: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/withdrawn-applications/aduhelm (https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/withdrawn-applications/aduhelm) * Deelnemen aan Alzheimeronderzoek: https://www.alzheimer-nederland.nl/onderzoek/projecten/aboard (https://www.alzheimer-nederland.nl/onderzoek/projecten/aboard) * Overzichtsstudie geluksadviezen:  dx.DOI.org/10.1038/s41562-023-01651-4 (https://podcast.npo.nl/admin/feed/915/feeditem/93587/dx.DOI.org/10.1038/s41562-023-01651-4) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze Techniek: Jop de Vrieze Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl  (mailto:wetenschap@ntr.nl%20) Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief  (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)

Gun jezelf de voordelen die het lezen van boeken geeft: je wordt gezonder en rijker. Lezen geeft je toegang tot de wereld, en alleen door te lezen kun je in iemand anders gedachten verzinken. Dus: aan de boeken deze zomer, is het advies van hoogleraar Vroegmoderne Nederlandse letterkunde Els Stronks aan Jop de Vrieze en Josta Bosma. Verder: hoe mensen stilte waarnemen, het Europees hof voor de Rechten van de Mens geeft atlete Caster Semenya gelijk, empathische robots, Saterfries is de kleinste taal van Europa en de Indiase maanmissie.   Bronnen: * Meer dan 5 miljoen euro voor Els Stronks: https://www.uu.nl/nieuws/meer-dan-7-miljoen-euro-voor-els-stronks-en-maaike-bleeker-vanuit-nationale-wetenschapsagenda (https://www.uu.nl/nieuws/meer-dan-7-miljoen-euro-voor-els-stronks-en-maaike-bleeker-vanuit-nationale-wetenschapsagenda) * Persoonlijke pagina Els Stronks: https://www.uu.nl/medewerkers/EStronks (https://www.uu.nl/medewerkers/EStronks) * Kleinste taal van Europa: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/07/13/vlak-over-de-grens-wordt-het-kleinste-taaltje-van-europa-gesproken-het-saterfries-a4169656 (https://www.nrc.nl/nieuws/2023/07/13/vlak-over-de-grens-wordt-het-kleinste-taaltje-van-europa-gesproken-het-saterfries-a4169656) * Plasticvervuiling op zeebodems: https://www.nature.com/articles/d41586-023-02271-8 (https://www.nature.com/articles/d41586-023-02271-8) *    Homoseksueel gedrag veelvoorkomend bij makaken: https://www.nature.com/articles/s41559-023-02111-y (https://www.nature.com/articles/s41559-023-02111-y) * Duurzamere houtbouw door genetische modificatie: www.science.org/doi/10.1126/science.adi8186 (http://www.science.org/doi/10.1126/science.adi8186) * Hof geeft Caster Semenya gelijk: https://nos.nl/artikel/2482377-hof-geeft-semenya-gelijk-in-testosteronzaak-toch-past-atletiekfederatie-regels-niet-aan (https://nos.nl/artikel/2482377-hof-geeft-semenya-gelijk-in-testosteronzaak-toch-past-atletiekfederatie-regels-niet-aan) * Fragment Semenya 2019: https://nos.nl/artikel/2297614-semenya-spreekt-testosteron-is-mijn-voordeel-maar-wat-dan-nog  (https://nos.nl/artikel/2297614-semenya-spreekt-testosteron-is-mijn-voordeel-maar-wat-dan-nog) * Netflixdocu Homo naledi: https://www.netflix.com/tudum/articles/unknown-cave-of-bones-trailer (https://www.netflix.com/tudum/articles/unknown-cave-of-bones-trailer) * Robots empatischer maken: https://www.science.org/doi/10.1126/scirobotics.abq3658?adobe_mc=MCMID%3D44060564412641619812826412466738876784%7CMCORGID%3D242B6472541199F70A4C98A6%2540AdobeOrg%7CTS%3D1689255471 (https://www.science.org/doi/10.1126/scirobotics.abq3658?adobe_mc=MCMID%3D44060564412641619812826412466738876784%7CMCORGID%3D242B6472541199F70A4C98A6%2540AdobeOrg%7CTS%3D1689255471) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze Techniek: Jop de Vrieze Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief  (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)

Een met water en zout gebouwde computer die net zo werkt als ons brein zou weleens veel energiezuiniger kunnen zijn dan de huidige computers. Tim Kamsma van de Universiteit Utrecht die met deze uitdaging aan het pionieren is gaat in gesprek met Jop de Vrieze en Bouwe van Straten.  Verder onder meer: AI als weersvoorspeller, nieuwe inzichten in fotosynthese en de evolutie van de minimale cel.  Bronnen: * Wereldwijde hitterecord twee keer verbroken: https://www.newscientist.com/article/2381069-record-for-hottest-day-ever-recorded-on-earth-broken-twice-in-a-row/ (https://www.newscientist.com/article/2381069-record-for-hottest-day-ever-recorded-on-earth-broken-twice-in-a-row/) * Meer vrienden niet altijd beter: https://elifesciences.org/digests/84072/is-more-always-better (https://elifesciences.org/digests/84072/is-more-always-better) * Satellieten lekken verstorende radiostraling: https://cps.iau.org/news/new-radio-astronomical-observations-confirm-unintended-electromagnetic-radiation-emanating-from-large-satellite-constellations (https://cps.iau.org/news/new-radio-astronomical-observations-confirm-unintended-electromagnetic-radiation-emanating-from-large-satellite-constellations) * Teken gebruiken ons elektrisch veld: https://www.cell.com/current-biology/pdfExtended/S0960-9822(23)00772-8 (https://www.cell.com/current-biology/pdfExtended/S0960-9822(23)00772-8) * Geluid drones weerhoudt motten van vliegen: https://www.eurekalert.org/news-releases/994364  (https://www.eurekalert.org/news-releases/994364) * Kunstmatige intelligentie voorspelt het weer: https://www.nature.com/articles/s41586-023-06185-3  (https://www.nature.com/articles/s41586-023-06185-3) * Hoe fotosynthese werkt in plankton https://www.quantamagazine.org/microbes-gained-photosynthesis-superpowers-from-a-proton-pump-20230705/) (https://www.quantamagazine.org/microbes-gained-photosynthesis-superpowers-from-a-proton-pump-20230705/)) * De evolutie van een minimale cel https://www.nature.com/articles/s41586-023-06288-x (https://www.nature.com/articles/s41586-023-06288-x) * Publicatie van Tim Kamsma in Physical Review Letters: Iontronic Neuromorphic Signaling with Conical Microfluidic Memristors https://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.130.268401 (https://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.130.268401) https://arxiv.org/abs/2301.06158 (https://arxiv.org/abs/2301.06158) * Placebo-effect bij koffie: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnbeh.2023.1176382/full (https://www.nemosciencemuseum.nl/nl/wat-is-er-te-doen/activiteiten/de-makerij/) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze Techniek: Jop de Vrieze Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl)  Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief  (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)

95 procent van alles in het heelal is zoek. Volgens de meest gezaghebbende theorie over de structuur van het heelal is de zichtbare materie maar 5 procent van het totaal. De rest bestaat uit ruim een kwart ‘donkere’ materie en de rest is ‘donkere’ energie, waar we ontzettend weinig over weten. Op 1 juli lanceert de European Spac Agency (ESA)) ruimtetelescoop Euclid, die duidelijkheid moet gaan scheppen. Jop de Vrieze en Rob Ramaker spreken erover met Euclid-projectonderzoeker René Laureijs van ESA.     Verder onder meer: het overlijden van de oudste Nobelprijswinnaar én uitvinder van de oplaadbare batterij, onderzoek naar het ontstaan van ons bewustzijn en babypraat bij dolfijnen.   Bronnen:  * Mens exploiteert eenderde gewervelde diersoorten: https://dx.doi.org/10.1038/s42003-023-04940-w (https://dx.doi.org/10.1038/s42003-023-04940-w) * Moleculaire motor voor aflevering medicijnen: https://doi.org/10.1073/pnas.2301279120 (https://doi.org/10.1073/pnas.2301279120) * Onderzoek naar ontstaan bewustzijn: https://www.science.org/content/article/search-neural-basis-consciousness-yields-first-results (https://www.science.org/content/article/search-neural-basis-consciousness-yields-first-results) en https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2023.06.23.546249v1 (https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2023.06.23.546249v1) * ChatGPT3 blijkt beter in staat tot produceren geloofwaardige misinformatie dan de mens: http://Dx.doi.org/10.1126/sciadv.adh1850 (http://Dx.doi.org/10.1126/sciadv.adh1850) * Uitvinder oplaadbare batterij John B Goodenough overleden: https://nos.nl/artikel/2480418-oudste-nobelprijswinnaar-accupionier-john-goodenough-100-overleden (https://nos.nl/artikel/2480418-oudste-nobelprijswinnaar-accupionier-john-goodenough-100-overleden) * Interview BBC uit 2016 met Goodenough: https://www.bbc.com/news/av/technology-37666626 (https://www.bbc.com/news/av/technology-37666626) * ESA-missie Bepicolombo vliegt vlak langs Mercurius (en maakt foto’s)  https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/BepiColombo/A_trio_of_images_highlight_BepiColombo_s_third_Mercury_flyby (https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/BepiColombo/A_trio_of_images_highlight_BepiColombo_s_third_Mercury_flyby) * Dolfijnenmoeders doen aan babypraat: https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.2300262120 (https://www.pnas.org/doi/abs/10.1073/pnas.2300262120) * Achtergrondartikel over Euclid-ruimtetelescoop: https://www.science.org/content/article/euclid-telescope-seek-source-dark-energy-biggest-mystery-universe (https://www.science.org/content/article/euclid-telescope-seek-source-dark-energy-biggest-mystery-universe) * Uitgelekte conceptversie Europese wetgeving nieuwe genetisch gemodificeerde organismen: https://www.arc2020.eu/leak-draft-ngt-regulation-and-impact-assessment-revealed/ (https://www.arc2020.eu/leak-draft-ngt-regulation-and-impact-assessment-revealed/) * NTR wetenschap op Tiktok. https://www.tiktok.com/@ntrwetenschap (https://www.tiktok.com/@ntrwetenschap) * Bijen beslissen sneller dan mensen: https://elifesciences.org/articles/86176    Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   Host: Jop de Vrieze  Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze  Techniek: Jop de Vrieze Eindredactie: Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl   mailto:wetenschap@ntr.nl    Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972%20)

ÁL het nieuws dat op ons afkomt moeten we kritisch beoordelen, dat gaat verder dan het ontmaskeren van nepnieuws. Om nieuws kritisch te kunnen volgen moet je dat leren wanneer je nog jong bent, is het pleidooi van Sanne Tamboer. Zij onderzoekt de mediawijsheid van jonge pubers en hoe die te stimuleren. Jop de Vrieze en Bouwe van Straten gaan met haar in gesprek.  Verder onder meer: Koken op gas gevaarlijker dan meeroken, oprukkende exotische muggensoorten maken ziek en minder depressief na een slechte nacht.   Bronnen: * Gammaflits oud sterrenstelsel: https://www.nature.com/articles/s41550-023-01998-8 (https://www.nature.com/articles/s41550-023-01998-8) * Kortingkoper verspilt minder voedsel: https://vu.nl/nl/nieuws/2023/prijspromoties-leiden-tot-minder-voedselverspilling (https://vu.nl/nl/nieuws/2023/prijspromoties-leiden-tot-minder-voedselverspilling) * Transplantatiechirurg de cel in: https://www.science.org/content/article/transplant-surgeon-gets-prison-sentence-failed-stem-cell-treatments (https://www.science.org/content/article/transplant-surgeon-gets-prison-sentence-failed-stem-cell-treatments?utm_source=sfmc&utm_medium=email&utm_campaign=DailyLatestNews&utm_content=alert&et_rid=304163175&et_cid=4782854) * Gevaarlijke uitstoot van benzeen door koken op gas: https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.est.2c09289 (https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.est.2c09289) * Promotie over tegengaan negatieve effecten van zitten: https://www.ru.nl/onderzoek/onderzoeksnieuws/nieuwe-interventies-nodig-voor-minder-zitten-haal-geen-koffie-voor-je-collegas  (https://www.ru.nl/onderzoek/onderzoeksnieuws/nieuwe-interventies-nodig-voor-minder-zitten-haal-geen-koffie-voor-je-collegas) * ECDC over toename ziekmakende muggen in Europa: https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/increasing-risk-mosquito-borne-diseases-eueea-following-spread-aedes-species (https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/increasing-risk-mosquito-borne-diseases-eueea-following-spread-aedes-species) * Vrouw liep knokkelkoorts op in Frankrijk https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5185039/nederlandse-krijgt-knokkelkoorts-door-tijgermug (https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5185039/nederlandse-krijgt-knokkelkoorts-door-tijgermug) * Promotie-onderzoek nieuwsgeletterdheid Sanne Tamboer: https://www.ru.nl/onderzoek/onderzoeksnieuws/begin-op-tijd-met-mediawijsheid-bij-jongeren (https://www.ru.nl/onderzoek/onderzoeksnieuws/begin-op-tijd-met-mediawijsheid-bij-jongeren) * Publicatie Tamboer over de kijk van jongeren op media: https://dx.doi.org/10.1177/1464884920924527 (https://dx.doi.org/10.1177/1464884920924527)· * Tiktok factchecker Marieke Kuypers: https://www.tiktok.com/@mariekekuypers (https://www.tiktok.com/@mariekekuypers) * Depressieve mensen voelen zich beter na slechte nacht: http://dx.doi.org/10.1073/pnas.2214505120 (http://dx.doi.org/10.1073/pnas.2214505120) Focus TV, over long covid is vanaf 24 juni te zien op NPO Start: https://www.npostart.nl/focus/VPWON_1289481/episode (https://www.npostart.nl/focus/VPWON_1289481/episode) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze Techniek: Jop de Vrieze, Stijn Goossens  Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl%20)  Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang)

De schade die lichtvervuiling bij allerlei dieren veroorzaakt is enorm. Kamiel Spoelstra doet als ecoloog onderzoek naar die impact van lichtvervuiling en pleit ervoor het licht 's nachts uit te doen. Maak het weer echt donker door straatlantaarns, kassen en dergelijke te dimmen of zelfs uit te zetten.  Verder onder meer: Synthetische embyo's waar geen sperma of eicel aan te pas komt, fosfaat gevonden op een maan van Saturnus en honden bijten meer als het warm is.  Bronnen: * Aankondiging El Niño: https://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/analysis_monitoring/enso_advisory/ensodisc.shtml (https://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/analysis_monitoring/enso_advisory/ensodisc.shtml) * Honden bijten vaker bij heet weer: https://www.nature.com/articles/s41598-023-35115-6 (https://www.nature.com/articles/s41598-023-35115-6) * Stap voorwaarts quantumcomputer:       https://www.nature.com/articles/s41586-023-06096-3 (https://www.nature.com/articles/s41586-023-06096-3) * Begeleidend commentaar quantumcomputer https://www.nature.com/articles/d41586-023-01884-3 (https://www.nature.com/articles/d41586-023-01884-3) * Fosfaat ontdekt op maan van Saturnus: https://www.nature.com/articles/s41586-023-05987-9 (https://www.nature.com/articles/s41586-023-05987-9)  * ChatGPT om hypotheses te genereren voor ecologisch onderzoek: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969723027754 (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969723027754) * The Guardian over doorbraak synthetische embryo’s: https://www.theguardian.com/science/2023/jun/14/synthetic-human-embryos-created-in-groundbreaking-advance (https://www.theguardian.com/science/2023/jun/14/synthetic-human-embryos-created-in-groundbreaking-advance) * Israelische preprint synthetische embryo’s: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2023.06.14.544922v1.full.pdf (https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2023.06.14.544922v1.full.pdf) * Commentaar Israëlische onderzoeker op Brits/Amerikaanse concurrenten synthetische embryo’s: https://www.timesofisrael.com/in-breakthrough-israeli-scientists-say-they-synthesized-human-embryos-from-stem-cells/ (https://www.timesofisrael.com/in-breakthrough-israeli-scientists-say-they-synthesized-human-embryos-from-stem-cells/) * Artikel Spoelstra over ecologische effecten lichtvervuiling: 10.1126/science.adg3173  (https://podcast.npo.nl/admin/feed/915/feeditem/10.1126/science.adg3173) * Glimwormen: https://journals.biologists.com/jeb/article-lookup/doi/10.1242/jeb.245760  (https://journals.biologists.com/jeb/article-lookup/doi/10.1242/jeb.245760) * Rotterdamse raadsleden willen juist meer straatverlichting: https://www.rijnmond.nl/nieuws/1562122/raadsleden-strijden-voor-meer-straatverlichting-nu-de-donkere-maanden-eraan-komen (https://www.rijnmond.nl/nieuws/1562122/raadsleden-strijden-voor-meer-straatverlichting-nu-de-donkere-maanden-eraan-komen) Podcast Focus, over onder andere complotdenken: https://www.nporadio1.nl/podcasts/focus-wetenschap (https://www.nporadio1.nl/podcasts/focus-wetenschap) Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  Host: Jop de Vrieze Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze Techniek: Jop de Vrieze, Stijn Goossens  Eindredactie: Gerda Bosman    Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl)   Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)