Macro met Boot en Mujagić | BNR

Een uitspraak van het Amerikaanse hooggerechtshof, het Supreme Court, zet de scheiding der machten in het land verder onder druk. Als gevolg van het (voorlopige) oordeel lijkt de onafhankelijkheid van de centrale bank ten opzichte van de president verder af te nemen. Een zorgelijke ontwikkeling, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘De VS beweegt zich weg van de democratie.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor veel mensen loont werken niet, de houdbaarheid van de welvaartsstaat neemt af en het groeivermogen van de Nederlandse economie daalt. Dat blijkt uit de Monitor Brede Welvaart van het CBS, die gisteren werd gepubliceerd. ‘En dat zijn zeer zorgwekkende constateringen’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. Laten we beginnen bij de eerste constatering. Wat viel je daaraan op? Het rapport stelt dat er in Nederland volop werk is. Iedereen die wil werken, kan aan de slag. Maar toch gebeurt dat vaak niet. De belangrijkste reden is dat werken voor veel mensen, vooral mensen die uit een uitkering komen, niet loont. Ze verdienen bruto misschien meer, maar omdat ze dan allerlei toeslagen verliezen, houden ze netto soms zelfs minder over. Het gevolg is dan dat mensen er voor kiezen om niet te gaan werken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en het Centraal Planbureau (DPB) zijn allemaal met hun eigen blik op onze financiële stabiliteit gekomen. Die kwamen in grote lijnen overeen, al nam het CPB wel een opmerkelijk standpunt in over het aangaan van gezamenlijke Europese schulden volgens Hans Stegeman, hoofdeconoom bij Triodos Bank. ‘Voor het eerst zegt het planbureau eigenlijk vrij onomwonden: Eurobonds zijn een goed idee.’ Het CPB rapporteerde al in 2011 eens over de mogelijkheden die Eurobonds bieden, weet Stegeman. ‘Maar toen zeiden ze: we hebben eerst institutionele hervormingen nodig, want we kunnen niet zomaar gezamenlijke schulden aangaan.’ Nu draait het planbureau het volgens de Triodos-hoofdeconoom juist om. ‘Ze hebben een hele paragraaf over publieke goederen en diensten waar we op Europees niveau in moeten investeren en waarbij het goed zou zijn om gezamenlijk schuld aan te gaan.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het besluit van kredietbeoordelaar Moody’s om de kredietwaardigheid van de Verenigde Staten te verlagen van triple A naar double A one is een vernedering voor het land, zegt macro-econoom Edin Mujagić. Kredietbeoordelaars zouden volgens hem rekening moeten houden met de bredere economische context. ‘Het is raar dat Duitsland wel nog steeds de hoogste rating krijgt.’ In 2011 besloot S&P om de hoogste rating van Amerika af te pakken, in 2023 kwam Fitch erbij en nu ook de laatste van de grote drie. Het land heeft dus bij de kredietbeoordelaars die ertoe doen geen hoogste rating meer. In feite betekent dit dat Amerikaanse staatsobligaties niet meer volledig risicovrij zijn. Dat is een vernedering voor het land, ze zijn de facto eigenaar van de wereldmunt en dan moet je het doen zonder de hoogste rating. Dat zal in Washington niet goed zijn gevallen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De vandaag gepresenteerde kwartaalcijfers laten volgens macro-econoom Arnoud Boot duidelijk zien dat de verzekeraar definitief afscheid heeft genomen van Nederland als bedrijfsmatig vaderland. Desondanks is de toezichthouder in Nederland volgens Boot moreel verplicht om het bedrijf in de gaten te houden, aangezien Aegon nog steeds grootaandeelhouder is van verzekeraar ASR. Sinds wanneer hebben bedrijfscijfers met macro-economie te maken? Dat draait om de tegenstelling tussen de financiële en de reële economie, omdat bedrijfscijfers laten zien waar en hoe in de wereld geld wordt verdiend. Banken en verzekeraars, zoals Aegon, vestigen zich altijd op plekken waar ze kunnen meeliften op het geld dat – spreekwoordelijk – voorbij stroomt. De cijfers van Aegon richten zich nu vooral op de World Financial Group, een Amerikaans dochterbedrijf van Aegon. Daar werken op dit moment 88.000 verkoopagenten die op provisiebasis zoveel mogelijk polissen moeten verkopen. Het gaat om levensverzekeringen – wij zouden ze woekerpolissen noemen – waarbij er meer geld in de zakken van de verkoper verdwijnt dan dat de consument eraan heeft. Maar dat doen ze in de VS, en niet meer hier. Ze zijn bewust naar Amerika gegaan – een land zonder echte consumentenbescherming. Inmiddels lopen er talloze rechtszaken tegen de World Financial Group. Ze zoeken bewust de grenzen op: dat ís hun strategie. Ze richten zich op markten waar ze hun producten gemakkelijk kwijt kunnen, en daar zit een enorm verdienmodel achter. Datzelfde gebeurt in Brazilië. We hebben het hier over levensverzekeringen en pensioenproducten die worden verkocht aan de onderkant van de Amerikaanse middenklasse.  En ik vind het belangrijk om die voortdurende frictie tussen de financiële economie en de reële economie te blijven benoemen. Als we in Nederland constateren dat een bank qua winst achterblijft bij een andere bank, dan moet je je afvragen waar dat door komt. Daar kun je moreel wat van vinden, maar kan je er iets tegen doen? Aegon, met het juridische hoofdkantoor in Bermuda, heeft zijn Nederlandse activiteiten verkocht aan ASR, een gerespecteerde Nederlandse verzekeraar. Aegon bezit 29,99 procent van de aandelen van ASR en is daarmee de grootste aandeelhouder. Als Nederlandse toezichthouder moet je ASR de vraag stellen welke invloed die grootste aandeelhouder op het beleid uitoefent.  Wordt ASR door Aegon gedwongen om bochten af te snijden? Wordt de horizon van het bedrijf verkort? Het verrotte, huidige verdienmodel van Aegon staat immers haaks op de Nederlandse wetgeving. En ik vind dat je een Nederlands bedrijf daar wél op moet kunnen aanspreken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse economie begint de eerste scheurtjes te vertonen, ziet macro-econoom Edin Mujagic. Vooral de torenhoge schuldenlast van huishoudens begint zorgelijke proporties aan te nemen, en het is volgens Mujagic maar zeer de vraag hoe ze die ooit gaan aflossen nu de economie wat minder hard lijkt te draaien.  Dat de Amerikaanse economie na de coronapandemie zo krachtig opveerde, veel krachtiger dan in Europa en andere Westerse landen, stelde veel economen voor een raadsel. De verklaring lag volgens Mujagic in het feit dat Amerikaanse huishoudens tijdens de lockdowns veel geld hadden gespaard, omdat ze het niet konden uitgeven en dankzij steun van de overheid, en na de pandemie flink begonnen te besteden. ‘Heel veel geld wat redelijk snel uitgegeven wordt, dat jaagt de economie aan.’  Al dat opgepotte geld raakte op een gegeven moment op. Dat was ook het moment waarop economen hadden verwacht dat de wonderlijke groei van de Amerikaanse economie zou stokken, maar dat bleek niet het geval. ‘Men was gewend geraakt aan naar de stad gaan en veel uitgeven’, aldus Mujagic. ‘Daardoor draaide de Amerikaanse economie lekker, en daar kwam nog eens bovenop dat de overheid bakken met geld uitgaf. Al dat geld moest natuurlijk wel ergens vandaan komen. ‘De lonen waren wel gestegen, maar men ging vooral veel lenen. Het nare van leningen is dat je ze ook ergens in de toekomst moet terugbetalen. En we komen nu in een situatie waarin heel veel Amerikanen dat niet meer kunnen.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ruim de helft van de Amerikanen is linksom of rechtsom ‘belegd’ in de economie – direct, via levensverzekering of pensioen. In de eurolanden ligt dat percentage tussen de 10 en 20 procent, zegt macro-econoom Edin Mujagic, wiens gedachten meteen uitgingen naar het inmiddels roemruchte rapport van voormalig ECB-baas Mario Draghi. ‘Één van zijn aanbevelingen is om het Europese geld, dat er wel degelijk is, meer te mobiliseren, door Europeanen meer te laten beleggen.’ Vooralsnog lijkt dat ijdele hoop: als het aan Draghi ligt gaan Europeanen simpelweg meer op Amerikanen lijken, en wordt beleggen een stuk populairder, ten koste van de grote spaartraditie, zegt Mujagic. ‘Ook Nederland hebben we momenteel zo’n 500 miljard euro op onze spaarrekeningen staan. En dat is toch geld dat niet actief bijdraagt aan het doel dat we met elkaar hebben, namelijk een betere euro-economie.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De afgelopen weken ging het vaak over de hoge inflatie in de Verenigde Staten, vooral door de gestegen prijs van eieren die een belangrijke rol zou spelen in de stijging. Vandaag werd bekend dat de inflatie in Nederland in april 4,1 procent bedroeg. Ook hier dragen verschillende factoren daaraan bij, zoals de prijs van vliegtickets, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Vliegtickets zijn bij ons wat eieren in de VS zijn.’  Dus de prijs van vliegtickets speelt een grote rol bij deze stijging? Zeker. Tijdens de meivakantie hebben we de neiging om met heel veel mensen tegelijk op reis te gaan, waardoor de vraag naar vliegtickets stijgt. De luchtvaartmaatschappijen weten dat natuurlijk ook, en dus gaan de prijzen omhoog. Dit jaar lagen de vliegtickets in april bijna 21 procent hoger dan in april vorig jaar, en dat zie je dus ook terug in de inflatiecijfers. Daardoor zijn we helaas weer boven de 4 procent uitgekomen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De aandelenbeurzen lijken volledig losgezongen te zijn van de echte economie, ziet macro-econoom en hoogleraar financiële economie Arnoud Boot. Wat hij zijn studenten al tientallen jaren doceert en wat de lesboeken voorschrijven, lijkt niet meer te kloppen met wat hij dagelijks ziet. En dat gaat onherroepelijk een keer mis, zegt Boot. 'Ik zou iedereen adviseren: wees voorzichtig.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Rekenkamer kraakte eerder deze week de opzet en ook de uitvoering van het coronaherstelfonds. Macro-econoom Arnoud Boot sluit zich daarbij aan, en kijkt vooral naar uitspraken van toenmalig minister van Financiën en huidig Eurocommissaris Wopke Hoekstra (CDA) destijds. 'Dat was wat mij betreft het grootste dieptepunt van de Nederlandse diplomatie van de afgelopen decennia.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.