Macro met Boot en Mujagić | BNR

In de beleidsarme Miljoenennota die afgelopen week op Prinsjesdag is gepresenteerd, heeft het demissionaire rompkabinet een voorproefje gegeven van de politieke plannen voor komend jaar – in het geval deze bewindslieden nog enige tijd relevant in functie blijven.‘Maar eigenlijk ben ik heel enthousiast,’ zegt macro-econoom Arnoud Boot, die de luisteraar om meerdere redenen oproept vooral zelf de Miljoenennota te gaan lezen. ‘Het zijn 80 pagina’s, met plaatjes, en het is goed te doen.’ Waar komt dat enthousiasme dan vandaan, Arnoud? In de samenvatting van de Miljoenennota staan drie opmerkingen waar ik het graag over wil hebben. De eerste gaat over de koopkracht, die zich positief ontwikkelt door het kabinetsbeleid en doordat de lonen harder stijgen dan de inflatie. Maar dat komt ook door de brandstofaccijns, waar anderhalf miljard euro naartoe gaat. Daardoor stijgt de koopkracht met 1,3 procent in plaats van 1 procent. Tegelijkertijd is het openbaar vervoer al duurder dan autorijden, en toch gaat er extra geld naar de auto. Dat is eigenlijk een slecht idee. Maar het zorgt toch voor een koopkrachtverbetering? Als je met geld smijt, werkt dat op korte termijn heel goed. Kijk maar naar Engeland, de Verenigde Staten en Frankrijk. Als je de begrotingstekorten buiten beschouwing laat, ziet het er op de korte termijn heel redelijk uit. Daarom lijken we een beetje op Frankrijk. Op korte termijn doet Frankrijk het helemaal niet zo slecht, maar we weten dat het land structureel in de problemen zit. Maar het begrotingstekort komt uit op 2,9 procent. Dat valt toch wel mee? Dat is het tweede punt waar ik op wil wijzen. Het kabinet zegt dat het met het oog op toekomstige uitdagingen een gezonde begroting achterlaat. Maar dat is flauw, want ze negeren juist die toekomstige uitdagingen. En desondanks komen ze nog steeds uit op een tekort van 2,9 procent. We moeten bovendien nog maar zien wat het daadwerkelijk wordt, want de economie is overbelast en wie weet wat er straks gebeurt met het nieuwe kabinet. Deze cijfers kunnen zo weer het raam uit. Daarnaast – en dat is punt drie – spreekt het kabinet van een gedekte begroting, zowel aan de uitgaven- als aan de inkomstenkant. Maar dat is vreemd, want er ís een tekort van 2,9 procent. In de Miljoenennota wordt ook verwezen naar de Raad van State, waarom? Het ministerie van Financiën, oftewel het kabinet, is door de Raad van State gevraagd eens na te denken over de toekomstige structuur van de Nederlandse economie. Dat is buitengewoon interessant. Traditioneel zijn overheidsinvesteringen gericht op machines, gebouwen, wegen, infrastructuur. Maar tegenwoordig gaat het om kennis en onderwijs. Wat zijn de gevolgen als er zoveel wordt bezuinigd op die terreinen? Daarbij verwijst het kabinet ook naar een artikel uit 1956 van econoom Robert Solow, die in 1987 de Nobelprijs ontving. En het mooie is: de lezer van de digitale Miljoenennota kan doorklikken naar dat artikel, een prachtige bijdrage in het Quarterly Journal of Economics uit 1956. Dat verhaal is na 70 jaar nog steeds relevant, omdat economie natuurlijk niet gisteren is uitgevonden. Uit de inzichten van toen kunnen we nog altijd veel leren.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de Federal Reserve de rente ging verlagen was voor macro-econoom Edin Mujagic geen verrassing. 'Maar ik heb wel naar twee andere dingen gekeken, namelijk: hoe nu verder? En was er iets zichtbaar van het Trump-effect?’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij de vergadering van de Amerikaanse centrale bank gaat het maar om één ding, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Namelijk: hoe is de sfeer? Normaal gesproken is het heel gezellig – er zitten mensen die elkaar al lang kennen. Maar of dat deze keer zo is, betwijfel ik.’ Waar heeft dat mee te maken, denk je? Dat heeft alles te maken met de komst van een nieuw bestuurslid, de heer Stephen Miran. Hij werd eerder deze week goedgekeurd door de Amerikaanse Senaat, met de kleinst mogelijke meerderheid: 48 stemmen voor en 47 stemmen tegen. Hij beslist nu ook mee over het rentebesluit. Maar hierdoor zijn er een aantal zaken die de sfeer niet ten goede zullen komen, denk ik. In de eerste plaats is hij nog steeds werknemer van het Witte Huis. Hij is de hoogste economisch adviseur van de Amerikaanse president.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vakbond FNV eist 6 procent loonsverhoging. Maar volgens macro-econoom Edin Mujagic snijden niet alle argumenten daarvoor hout. Welke argumenten geeft FNV? Allereerst moet de aanhoudend hoge inflatie volgens de vakbond worden gecompenseerd. Daarnaast zou een verhoging volgens de bond passen bij de gestegen arbeidsproductiviteit. En tot slot wijst FNV op een scheefgroei: werknemers zouden de afgelopen jaren nauwelijks hebben meegeprofiteerd van de hoge winsten van bedrijven. Hogere lonen moeten dat dus deels rechtzetten.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vergeet Prinsjesdag, uiteindelijk draait het morgen allemaal om de verkiezingen eind oktober, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘De miljoenennota is daardoor eigenlijk een non-event. Het is meer een opmaat naar de Algemene Politieke Beschouwingen en daarna de verkiezingen. Verwacht morgen dus geen grote nieuwsshow.’  Waar moeten we dan wel op letten? Je moet alle discussies de komende dagen zien in het licht van de verkiezingen. Partijen zullen elkaar aftasten. Het is belangrijk dat ze ook overeenkomsten zoeken, in plaats van alleen verschillen te benadrukken, anders wordt het vormen van coalities onnodig ingewikkeld.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Goed nieuws voor Nederland: de koopkracht stijgt en faillissementen blijven laag. Macro-econoom Arnoud Boot waarschuwt wel voor nuance, maar stelt dat lage faillissementen vaak een teken zijn dat het bedrijfsleven relatief gezond is. 'Daarnaast kunnen we met een vergrootglas zelfs geen werklozen vinden. Op zich goed nieuws, al brengt dat voor bedrijven die personeel zoeken nieuwe uitdagingen met zich mee.'   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Naast het rentebesluit staat de ECB-vergadering in het teken van de septemberramingen. Volgens econoom Edin Mujagić een belangrijk moment dat de komende jaren weer flink kan beïnvloeden. Maar dat de rente ongewijzigd blijft, is volgens hem geen grote verrassing.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De jaarlijkse State of the Union-speech van Ursula von der Leyen biedt econoom Edin Mujagić en Europaverslaggever Michal van der Toorn een mooie gelegenheid om een blik te werpen op ‘de staat van de unie’. Volgens Mujagić schetst de toespraak elk jaar opnieuw een vergezicht. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inflatie in Nederland kwam in augustus uit op 2,8 procent, iets lager dan de 2,9 procent in juli. En dat is goed nieuws, zegt macro-econoom Edin Mujagic, al merken veel mensen daar weinig van. ‘Wat je regelmatig koopt, wordt juist duurder. Daarom voelt het niet zo.’  Maar jij kijkt altijd achter de komma: wat zat er achter dat cijfer? Ja, de snelle raming van het CBS zegt doorgaans niet zoveel, maar nu hebben we meer details tot onze beschikking. Wat zorgde voor de lagere inflatie? Meubels werden in augustus minder duur dan in juli, en hetzelfde gold voor internationale vluchten. Maar andere producten trokken de inflatie juist omhoog: kleding was flink duurder en ook motorbrandstoffen stegen. Dat zijn alleen precies de dingen die we vaker kopen dan een bank of een verre reis. En daarom voelt inflatie voor veel mensen hoger dan die 2,8 procent. Wat je regelmatig koopt, wordt duurder, en dat merk je veel meer.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse minister van Financiën, Scott Bessent, haalt in een opiniestuk fel uit naar de Federal Reserve. Volgens macro-econoom Arnoud Boot is het stuk vooral bedoeld om de centrale bank te ondermijnen en past het in een politieke strategie. ‘Dit is niet wat je moet willen, in welk land dan ook.’ Was je verbaasd?  Nou, je weet niet wat je leest. En dat wordt niet zozeer veroorzaakt door al die losse dingen die hij zegt, want sommige snijden hout. Maar het geheel is evident bedoeld om de Amerikaanse centrale bank te ondermijnen. Het is een directe aanval op de centrale bank en op de onafhankelijkheid van diezelfde bank. Het is puur ingegeven vanuit politiek populistische redenen. Ik kan hem niet helemaal ongelijk geven, maar dat gaat slechts over stukjes van zijn betoog. Maar zijn betoog als geheel? Dat is wat je absoluut niet moet willen, in welk land dan ook.   See omnystudio.com/listener for privacy information.