Het Mediaforum

In een hoorzitting over haar omvolkings-uitspraken uit 2019 nam Marjolein Faber haar woorden terug. Vervolgens had de PVV’er het niet meer over een omvolkingstheorie, maar heeft het voortaan over een 'zorgelijke demografische ontwikkeling'. Waar de media eerst meegingen met het verhaal dat Faber afstand had gedaan van de term en theorie, is dat een dag later heel anders. "Ze neemt niet volledig afstand van het gedachtegoed", reageert columnist Roos Schlikker. Doordat Fabers uitspraken weer volop in het nieuws zijn en ze er nu een andere term opplakt, weten steeds meer mensen van deze theorie. "Ze wil dit punt agenderen en ze wil duidelijk maken hoe ze erin staat, daar is ze goed in geslaagd", aldus politiek commentator Leonard Ornstein. "Zij hebben het in de publieke discussie gebracht. En ze proberen dat met een redelijke toon te doen. Dat is een groot risico hiervan."

Kandidaat-minister Marjolein Faber (PVV) gaat in haar hoorzitting in de Kamer ongetwijfeld ondervraagd worden over haar uitspraken met de term ‘omvolking’. 'Deze kunnen rechtstreeks in het bakje complottheorieën en hebben nazistische- en racistische wortels', zegt Wendelmoet Boersema (Trouw). Als hoofdredacteur vraagt ze zich ook af hoe media moeten omgaan met zulke termen. 'Uit onderzoek blijkt dat als je het vaak noemt en uitlegt, je bekendheid met de term kweekt.'

Journalist Frénk van der Linden 'knipperde met zijn ogen' van verbazing toen hij een (verder perfecte) reportage las over de zaak van het mishandelde pleegmeisje in Vlaardingen. NRC schreef dat de pleegouders actief 'zouden zijn' op sekssites met 'verzoeken om kinky ontmoetingen' bij hen thuis. Van der Linden vindt deze implicaties te ver gaan. 'Ik heb mijn twijfels of je deze dingen überhaupt moet melden en al helemaal niet als je hier niet zeker over bent.' Kijk het Mediaforum waarin NRC-ombudsman Arjen Fortuin reageert.

Uit onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van de Volkskrant blijkt dat kiezers de afgelopen zes maanden negatiever zijn geworden over asielzoekers. Waar de helft van de Nederlanders afgelopen najaar het onze morele plicht vond om vluchtelingen op te vangen, is dat nu nog 39 procent. Journalist Sjirk Kuijper schrok van deze bevindingen. "Er wordt gewezen naar de invloed van de media. Ik spreek maar namens de kranten: wij doen ons best om feitelijke informatie te geven", aldus Kuijper. "Als ik naar mijn eigen kring kijk, zien zij de talkshows als de journalistiek. Maar daar wordt een toon gezet, wordt een beeld geschapen en gaat het om wie het hardst schreeuwt." Bovendien zou het tijdens de verkiezingstijd vooral zijn gegaan over migratie. "Wat ik het meest bedrieglijke vind, is dat het meer zou moeten gaan over arbeidsmigratie. Maar daar hakt BBB en VVD niet op, omdat hun achterban dat niet wil. En dus wordt de indruk gewekt asiel zo’n enorm probleem is." In vergelijking met andere Europese landen is Nederland namelijk helemaal niet "koploper" wat betreft opvang. Henrike van Gelder, hoofdredacteur van KidsWeek en andere titels, was niet verrast, mede door hoe PVV ervoor staat in de peilingen. "Ook als jongeren worden ondervraagd op welke partij ze zouden stemmen, wordt er ook heel rechts en populistisch gedacht", aldus Van Gelder. "Dat komt door bepaalde beeldvorming." Daarom pleit Van Gelder voor meer duiding en betere definiëring, evenals historische context van migratie. "Politici moeten voortdurend bevraagd worden op de feiten en niet alleen meningen en slogans", gaat Kuijper verder. Kuijper wil vooral dat deskundigen als Hein de Haas vaker aanschuiven bij talkshows. "Waarom zit hij niet elke week aan tafel om broodje-aapverhalen te weerleggen?"

De Duitse publieke omroep ARD hield een enquête over verschillende culturen in die Mannschaft. Uit de enquête blijkt dat zo'n twintig procent van de ondervraagden meer witte spelers in het nationale team zou zien. ‘Een racistisch onderzoek’, is het oordeel van verschillende spelers en een woedende bondscoach. Kamran Ullah (De Telegraaf) noemt het onderzoek ‘olie op het vuur’ in een gepolariseerd land, maar denkt dat de uitslag laat zien dat het een terechte vraag is. ‘Kennelijk is dit een onderwerp waar mensen het over hebben.’ Hugo Lochtenberg snapt niet dat zo’n vraag überhaupt gesteld wordt. “Het is een totaal raadsel wat men hiermee beoogd.” Spraakmaker Frank Helmink, directeur Buma Cultuur vraagt zich dit ook af en is overigens niet verbaast over de uitkomst. “In een land waar 20% of de AFD stemt dan weet je toch dat dit eruit komt?”

Caroline van der Plas is een week voor de Europese verkiezingen naar Brussel afgereisd. De BBB-leider ging daar in gesprek met ambtenaren om de mestregels voor boeren te bespreken. In tegenstelling tot wat er tijdens de presentatie van het hoofdlijnenakkoord gezegd werd, ging Van der Plas niet 'met de vuist' op tafel. "Dit is een andere Van der Plas dan we op papier in het hoofdlijnenakkoord hebben", zegt Freek Staps, hoofdredacteur van ANP Nieuws. "Dat is snel gegaan." Ook EU-correspondent Clara van de Wiel was "verbaasd" over het optreden van Van der Plas, mede omdat de Eurocommissaris niet aanwezig was voor het gesprek. "Die ambtenaren waarmee ze in gesprek was, gaan over een tijdje wat anders doen", legt Van de Wiel uit. "Het riep veel vragen bij me op. Ik ga uit van het positieve scenario dat ze op zoek was naar informatie over hoe het precies werkt." Zo kijkt Staps er ook naar. "Ik vermoed dat je tussen de regels door kan lezen dat er is uitgelegd hoe dit werkt aan Van der Plas." Van de Wiel snapt wel waarom. "Het is ook heel ingewikkeld hoe het hier in Brussel werkt", zegt de EU-correspondent. "Het is nooit verkeerd om uitleg te krijgen en daar hoef je je ook niet voor te schamen. Ik leer ook nog elke dag. Het is positief als ze hierheen is gekomen om te leren." Maar gaat het zin hebben? "Kennelijk heeft ze het gevoel deze uitspraken een week voor de verkiezingen uit te spreken. Dat is wel opvallend. Je zou het kunnen zien als campagnetrip", aldus Van de Wiel. Verder in het Mediaforum: de Nederlandse houding over de Europese verkiezingen, stilhouden van nieuws en het nieuws rondom de Europese verkiezingen.

Met Dick Schoof krijgt Nederland een premier die stiekem best op Mark Rutte lijkt, schrijven AD en Het Parool. Politiek journalist Leonard Ornstein was gisteren voor een documentaire over Rutte op reis met de demissionair premier. Ook hij ziet de overeenkomsten. 'Schoof kan ook goed overweg met iedereen en hij kan goed schakelen naar alle partijen.' Maar er zijn ook verschillen: 'Het geheim van Rutte is dat hij een goede communicator en retoricus is. Hij is erg goed in het debat, dat moeten we nog maar zien met Dick Schoof.'

Kranten, talkshows en nieuwsrubrieken konden er gisteren niet omheen: De afschuwelijke aanval op het vluchtelingenkamp in Rafah. "Dit kun je een land niet aan doen, dit moet stoppen", zegt politiek commentator Kees Boonman. Thrillerschrijver Anya Niewierra stelt dat dit soort conflicten lastig intern op te lossen zijn en de oplossing dus vanuit internationale partijen dient te komen. "De urgentie van escalatie op menselijk niveau wordt steeds groter", zegt de schrijver. "Er komt een moment van eensgezindheid op internationaal niveau, dat men ziet dat deze partijen er niet zelf uit gaan komen." Palestijns-Nederlandse politicoloog Radi Soedi zei gisteravond bij Op1 dat het misschien wel de druppel is in deze oorlog en ook het NRC schreef de kop: "Na het bombardement op Rafah is ook voor vrienden van Israël de maat vol: 'Zo kan het niet blijven doorgaan'." De Ministers van Buitenlandse Zaken hebben gisteren in Brussel gesproken over het associatieverdrag met Israël, de ministers zouden de associatieraad bijeen kunnen roepen. Boonman ziet het probleem van de Europese Unie als volgt in: "Het gemeenschappelijks buitenlandbeleid is altijd drama, tegen de tijd dat de oorlog voorbij is zijn ze erover uit wat er gedaan moet worden om dat te stoppen." De politiek commentor stelt dat niemand durft. "Maar doodgaan door oorlog is gewoon onaanvaardbaar", zegt Boonman. Verder in het Mediaforum de vooravond van de sportzomer en de verkiezingscampagne in Groot-Brittanië.

In een opiniestuk in De Volkskrant pleit GL-PvdA-leider voor de onschendbaarheid van journalisten. De reden daarvoor is de verharding van hoe mensen reageren op journalisten, wat soms enorm uit de hand kan lopen, zowel online als in het echt. Toch deelt RTL Nieuws-hoofdredacteur Mireille van Ark niet dit standpunt. "We hebben op dit moment een stelsel dat best wel goed is en journalisten staan wat mij betreft niet boven de wet", aldus Van Ark. "Het is niet zo dat je als journalist het je kan permitteren om van alles en nog wat te zeggen zonder dat je daar enige gevolgen van zou kunnen ondervinden. Er is al best wel veel geregeld op dit gebied." Daar is journalist Elif Isitman het mee eens. "Je wordt als journalist al best wel veel beschermd, we hebben een vrije brede persvrijheid." Volgens Isitman zou het meer moeten gaan om wie zich wel en niet journalist mag noemen, aangezien het geen beschermde beroepsgroep is en iedereen zich dus journalist kan noemen. "Zijn TikTokkers en influencers ook journalisten?" vraagt Isitman hardop af. Bovendien gaat dat vaak gepaard met desinformatie. "Als je desinformatie wil verspreiden en je bent onschendbaar, lijkt mij dat moeilijk." Van Ark benadrukt dat Nederland "best wel goed" scoort qua persvrijheid. "Waar het om gaat, is dat je op een feitelijke en onafhankelijke manier verslag doet. Dat is het allerbelangrijkste", zegt de RTL Nieuws-hoofdredacteur. "Je kan er wel wetgeving tegen maken, maar waar komt de behoefte bij mensen vandaan om dit over je uit te storten? Ik denk dat je het eerder daar moet zoeken", zegt Isitman.

De Europese verkiezingen staan voor de deur en in de aanloop daarnaartoe had de EBU een debat georganiseerd. "De vorm was niet verschrikkelijk aantrekkelijk", stelt Margriet Brandsma. "Je luistert voortdurend naar één tolk die alles vertaalt." Voor Brandsma was het "even slikken" wat er allemaal verkondigd werd. De samenwerking met rechtsradicale partijen was namelijk een van de hoofdonderwerpen, mede omdat de verwachting is dat dit soort partijen veel stemmen zullen krijgen, evenals Europese defensie. "Het is razend interessant wat daar gezegd wordt", vindt ook journalist Sylvia Cools. Toch was er in de Nederlandse media weinig aandacht voor het debat. Dat zou mede te maken kunnen hebben met het feit dat er geen Nederlandse lijsttrekkers bij aanwezig waren. "Je kan ook niet stemmen op die andere lijsttrekkers", legt Sander van Hoorn uit. "Dat vergroot die afstand wel." Brandsma is toch van mening dat de media hier meer aandacht aan moet besteden, ook al was het af en toe "slaapverwekkend" om naar te kijken. "Het gaat ook over Nederland." Verder in het Mediaforum: de wolf, het nepnieuws van Die Aktuelle en deepfakes