Het Mediaforum

Het moederbedrijf van Facebook, Meta, kondigde aan dat het stopt met factchecken, dat werd uitgevoerd door journalisten. Facebook-oprichter Mark Zuckerberg gaf daarbij de toelichting dat de factcheckers 'te politiek gekleurd te werk zouden zijn geweest' en dat ze 'meer vertrouwen geschaad dan gecreëerd hebben, met name in de VS.' Kefah Allush, programmamaker bij de EO, dacht gelijk terug aan gevoel van hoop dat er ontstond toen de factcheckers juist werden ingeschakeld. "Maar ik zei toen ook: het zijn zakenlieden. Die doen maar een ding en dat is geld verdienen. En nu komt het anders uit, dus gaan ze het anders doen." Allush stelt dat er een andere wind door de wereld waait. "Dus gaan we ons anders gedragen." Roos Moggré, journalist en presentator bij AVROTROS, noemt de toespraak van Zuckerberg 'om te kotsen'. "En dan met name omdat het gaat over het samenwerken met de regering." Volgens Moggré geeft dit weer wat voor een samenleving de VS aan het worden is: "Als je zo achter je president aanloopt. Het is zo weinig kritisch en los van zelfstandigheid, daar word ik gewoon somber van." Allush stelt dat de miljardairs nu de machthebbers worden. "Een aantal mensen die heel veel geld hebben, heel veel macht over media hebben en toegang tot de daadwerkelijke politieke macht, die gaan het nu voor het zeggen hebben." Ook ziet Allush een strijd tussen social media en de journalistiek. "Zij leveren informatie en wij journalisten proberen zo goed mogelijk informatie te leveren, maar we dreigen het te verliezen van degene die zegt: 'het niet uitmaakt of je informatie checkt'."  Verder hebben we het in het mediaforum over een podcast van Stine Jensen voor HUMAN, de commotie over de fouten in de namenlijst die het Nationaal Archief heeft gepubliceerd en over de Machiavelliprijs voor Saskia Belleman.  Aan tafel zitten Kefah Allush, Roos Moggré en Spraakmaker Sicco de Knecht.

Bij de Golden Globes kreeg Demi Moore het beeldje voor Beste actrice in een Musical of Comedy. In haar speech sneed ze de pijnlijke kant van het ouder worden in Hollywood aan, maar ook dat ze 'eindelijk' erkenning kreeg na 45 jaar in de filmindustrie. Genoeg voor Nederlandse talkshows om verkondigen dat de 'oude vrouw' nu haar moment pakt. Ook Nicole Kidmans rol in Halina Reijns 'Babygirl' werd als voorbeeld genoemd. Een "talkshowdiscussie", vindt Tessel Linders, politiek verslaggever bij Omroep Brabant. "Ik vind het een beetje onzin." Jan Slagter, directeur van Omroep MAX, meent dat Nederlandse actrices op leeftijd juist worden gewaardeerd en gekoesterd. "Leeftijd is helemaal niet belangrijk. Misschien is dat in Amerika anders, maar in Nederland is dat wat genuanceerder." Slagter vindt het een "opgeklopt" verhaal, maar stelt wel dat het gesprek op gang komt door dit soort discussies.

Elon Musk laat zich niet alleen uit over de voormalige en toekomstige Amerikaanse president Donald Trump, maar mengt zich ook in de Europese politiek. Zo schaarde hij zich achter Nigel Farage, trok vervolgens zijn goedkeuring toch weer in en sprak zijn steun uit voor de Duitse partij AfD. "Het is de rijkste man ter wereld die naast de machtigste man ter wereld zit. Dat is best een gevaarlijke combi", reageert journalist Tom Kleijn. Volgens Kleijn zorgt Musk vooral voor onrust. "Als hij zegt dat de AfD de redding is voor Duitsland, is dat zorgelijk." Presentator Mandy Woelkens wordt "nu al moe" van Musk, ook al moet zijn officiële politieke baan in de VS nog beginnen. "Aangezien hij steeds meer politieke macht krijgt, kun je niet meer doen alsof het een rare, megalomane vent is die allemaal dingen zegt. Het heeft echt invloed nu." Maar negeren gaat niet, veronderstelt zowel Kleijn als Woelkens. "Mensen mogen zelf bepalen hoe gevaarlijk dit is", concludeert Kleijn.

De Postcode Kanjer is gevallen en wel in het Overijsselse dorpje Balkbrug, waar nog geen 4000 mensen wonen. De inwoners met een lot mochten daar bijna 60 miljoen euro verdelen. Leuk nieuws en zo ook voor journalisten, die ermee inzetten op: 'Hoe gaat het dorp hiervan profiteren?' 'Het begin van de ellende', noemt Paul Römer, voormalig Talpa-directeur, deze insteek. "Je leven verandert of je het leuk vindt of niet. Niet alleen voor jezelf, maar vooral hoe mensen naar je kijken." Volgens Römer gaat het eigen geluk er zo van af, doordat iedereen van de winst afweet. Het NOS maakte er een item over dat door Frènk van der Linden, journalist, als kaal werd bevonden. "Er wordt gevraagd wat er door deze mensen heengaat en niet de keerzijde van de sociale druk wordt niet getoond. Ga dan liever langs een plek waar de prijs vijf jaar gelden viel om te zien hoe het daar nu gaat." Volgens Römer gaat door het winnen van zo een groot bedrag je sociale context kapot. "Je identiteit slinkt tot die persoon met die rekening", zegt Van der Linden. Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Paul Römer, Frénk van der Linden en Spraakmaker Remco Breuker.

Op nieuwjaarsdag, een paar uur na zijn overlijden, werd de familie van het 14-jarige vuurwerkslachtoffer Jack geïnterviewd door Radio Rijnmond. De moeder van Jack wilde het beeld dat van haar zoon op sociale media ontstond rechtzetten. Maar is zo’n interview niet te vroeg? ‘Als moeder doe je wat iedere moeder zou doen; het beeld van haar zoon, zoals zij hem kende, rechtzetten’, aldus Sakina Elkayouhi (lector journalistiek Windesheim) in het Mediaforum. ‘Maar als journalist kun je ook wachten, waarom moet dat net wanneer het vers is?’ Volgens Ward Wijndelts (oud-hoofdredacteur Vrij Nederland) moet je als journalist goed nadenken voor je iemand hiermee in het nieuws brengt. ‘Die verantwoordelijkheid moet serieus genomen worden in ons vak. Mijn standpunt is helder: ik had dit interview niet gedaan.’ Verder hebben we het in het mediaforum over een interview in NRC over de macht van grote techbedrijven, polarisatie en het traditionele Vierschansentoernooi in Garmisch Partenkirchen. Aan tafel zitten Ward Wijndelts, Sakina Elkayouhi en Spraakmaker Nine Kooiman.

Vandaag een extra lang Mediaforum, met aan tafel hoofdredacteur Kamran Ullah van de Telegraaf, hoofdredacteur Pieter Klok van de Volkskrant, politiek verslaggever Nynke de Zoeten van Nieuwsuur.  We bespreken de journalistieke dilemma's waar onze gasten dit jaar hun hoofd over gebroken hebben en hebben het over wat het aantreden van het kabinet Schoof heeft betekend voor de journalistiek.

Een rel bij de Duitse krant 'Welt am Sonntag' ontstond na het verschijnen van een opiniestuk van techmiljardair Elon Musk die zijn steun uitsprak voor de AfD. Wat opvallend is, is dat de baas van de uitgever Axel Springer Verlag Musk zélf benaderde. Nadat Musk zich recent uitsprak over de AfD via zijn eigen platform X benaderde Springer hem met de vraag of hij een opiniestuk wilde insturen. "Een uitgever die zo meer kranten wilt verkopen, lijkt het wel", zegt Aimée Kiene, hoofdredacteur van het Volkskrant Magazine. "Een hele vreemde gang van zaken." Volgens Kiene dient men zich af te vragen of Musk iemand is die je in deze krant aan het woord wil laten. "Iemand die een eigen soort agenda heeft en ook de Europese politiek wil beïnvloeden, ik zou zeggen: 'nee'." Volgens Hugo Logtenberg, journalist bij NRC, gaat het om de vreemde volgorde dat het opiniestuk teweeg is gebracht. "Zie je het voor je dat de uitgever van de Volkrant iets heeft geregeld en de chef van dienst hier niets van afweet, maar het wel in eigen blad terugziet", stelt Logtenberg. "Dat zou hier niet gebeuren en dat is maar goed ook." Volgens de NRC-journalist had men beter naar een interview met Musk kunnen vragen. "Dan had je kunnen toetsen hoe intrinsiek gemotiveerd de man zelf is."

Het leek nieuwsluwe eerste kerstdag te worden, maar rond een uurtje of tien bleek niets minder waar. Redacteuren moesten aan de slag vanwege de berichtgeving dat Surinaamse oud-president Desi Bouterse overleden was. De NOS bracht dit nieuws nog voordat de familie het overlijden officieel had bevestigd. Ondertussen doen in Suriname allerlei complottheorieën de rondte. Zo zou Bouterse helemaal niet dood zijn. De Telegraaf bericht er vandaag over, met de veelzeggende quote: 'In dit land is álles mogelijk'. "Klopt dit wel?" vroegen journalist Magriet Brandsma en haar familie zich af toen ze de berichtgeving hoorde. "Nadat verhalen vanuit verschillende hoeken kwamen en de familie het ook bevestigde bleek het nieuws wel degelijk te kloppen." "Je zag vooral koppen met 'Buitenlandse media melden dat...', om er zo voorzichtig mee om te gaan", stelt Felienne Hermans, hoogleraar vakdidactiek van de informatica. "Je ziet wel eens dat er een misser wordt gemaakt met overlijdensberichten", zegt Elif Isitman, podcastmaker en journalist WNL. Ook zegt Isitman dat je in Nederland er niet aan ontkomt om makkelijker standpunten van tegenstanders van Bouterse waar te nemen dan voorstanders. Waarop Brandsma reageert dat dit de berichtgeving van Surinaamse media ook juist interessant maakte. "Daar zag je groots twee kanten."  Verder hebben we het in het mediaforum over Halina Reijn, de kersttoespraak van Koning Willem-Alexander en Duitse campagnes. Kiki Schippers van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Margriet Brandsma, Elif Isitman en Spraakmaker Felienne Hermans.

Prinses Laurentien in de Telegraaf en premier Schoof in de Volkskrant mogen terugblikken op het afgelopen jaar. Hoe journalistiek-kritisch je zo'n persoonlijk interview aanpakt bespreken we onder meer vandaag in het Mediaforum met Kamran Ullah , hoofdredacteur De Telegraaf, Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur NOS en Nienke Meijer, minister van Oplossingen, en ook voorzitter van het bestuur van Stichting De Volkskrant. "Persoonlijke verhalen vind ik heel mooi, maar aan de andere kant vraag ik me af welk verhaal de geïnterviewden zelf graag willen vertellen", zegt Meijer. "En hoe kan je ervoor zorgen dat dat andere geluid ook gehoord wordt?" Verder hebben we het in het mediaforum over een interview met prinses Laurentien. Ook bespreken we het Amerikaanse programma 60 minutes dat twee ex-leden van de Mossad heeft geïnterviewd die betrokken waren bij de pieperaanval op Hezbollah. Aan tafel zitten Kamran Ullah, Wilma Haan en Nienke Meijer.

Minister Faber loodst vandaag drie wetten door de ministerraad. Het AD noemt deze dag al Faber Friday. Kamerleden, media en bestuurders lopen intussen alsmaar tegen een muur zonder antwoorden op. Een slimme tactiek van Faber? In het Asieldebat clashte minister Faber, voor de zoveelste keer, met de oppositie. PvdA-Kamerlid Kati Piri kon niet verbergen dat ze haar irritatie-limiet allang bereikt had. "Het leek bijna op een schoolplein-discussie", zegt Karen Eshuis, voormalig adjunct-hoofdredacteur AD. "Ik snap dat die frustratie er is bij Kati Piri en dat je die dan wil uiten. Of dat handig is om te doen is een tweede." "Dat is zeker niet handig", zegt theatermaker en spraakmaker Marjolein van Heemstra. "Dit werkt zo niet! Iedereen komt zijn met eigen emoties en frustraties en loopt stuk op die muur." Elger van der Wel, podcastkenner, nieuwsbriefschrijver en media-adviseur, zegt dat hij afgehaakt is. "Je ziet dat alles rondom deze minister compleet vast zit." Van der Wel stelt dat het in de debatten maar erg weinig over Nederland en de mensen gaat. "Daar komen ze op deze manier ook niet aan toe." Van Heemstra stelt dat volk en media afhaken door de vele ruis rondom discussies. "Zo verlies je zicht op wat er echt gebeurt en dat is heel zorgelijk." "Ik denk dat dit is hoe zij is", zegt Van Heemstra. "Maar hoe ga je ook in gesprek met iemand die het gesprek niet aan wil gaan??" vraagt Eshuis zich af. Verder hebben we het in het mediaforum over persoonlijke lijstjes van mediabedrijven, bedreigingen aan journalisten en over de strafzaak tegen Sywert van Lienden en zakenpartners Bernd Damme en Camille van Gestel. Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het mediaforum af. Aan tafel zitten Karen Eshuis, Elger van der Wel en Spraakmaker Marjolijn van Heemstra.