Menno en Erwin about Nature and Science

4) Waarom hebben we eigenlijk 4 seizoenDe scheve aarde en de zomer en de winterHet is nog  nooit nog nooit zo donker geweest, of het werd altijd wel weer licht,  zong de Groningse bard Ede Staal. En ja, is er iets vanzelfsprekender dan de afwisseling van dag en nacht, van de lente na de winter, van eb na vloed? Wij, en met ons e hele natuur rekenen daar vast op en onze biologische klokken zijn er helemaal op afgesteld. Die heel erg voorspelbare omgeving hebben we te danken aan hoe de aarde en de maan om de zin draaien, al miljarden jaren.Vandaag de vraag: waarom draait de aarde scheef om de zon heen? En het is ook maar goed dat die dat doet, anders hadden we geen zomer en geen winter.Voor de regelmatige afwisseling van de seizoenen op aarde  is er een vast gegeven van belang : de scheve stand van de aardas. Die stand is scheef ten opzichte van  het vlak waarin de aarde jaarlijks in een ellips om de zon draait. Waar die scheve stand vandaan komt? Sommigen denken dat dat komt door een verschillende zwaarte van de aarde inde onderste helft, anderen vermoeden de invloed van verrepantene als venus en mars.  Maar de meeste mensen denken dat dat een toevallig resultaat uit de begintijd, toen door botsingen met kleinere hemellichamen de aarde ook begon te draaien. Als de draaiings-as loodrecht op dat vlak zou staan zouden er overal en altijd op aarde dezelfde soort dagen van 12 uur licht en 12 uur donker zijn.  Maar door die scheve stand schijnt als de aarde aan de ene kant van de zon staat op de noordpool altijd de zon en genieten wij in Nederland van “lange dagen”, dat wil zeggen van 18 uur uur licht per dag. Dat is het dus zomer op het noordelijk halfrond. In het zuiden is het dan winter, en Antarctica ligt continu in het donker. Een half jaar later staat de aarde aan de andere kant van de zon en zijn de rollen omgedraaid. Op de noordpool is het altijd donker, wij moeten het doen met “korte dagen” van 6 uur licht, in Australië genieten ze van de zomer en op Antarctica schijnt de zon 24 uur per dag. Bijzondere momenten zijn er als de aarde in zijn baan om de zon precies tussen die zomer en winterpunten staat: dan hebben we de herfst en lente overgang, als overal op aarde korte tijd de lengte van de dag en de nacht aan elkaar gelijk zijn met een lengte van 12 uur. Die momenten worden aangeduid als de equinox punten. Er is dan overal op aarde voor korte tijd een situatie die  we verder alleen kennen van de evenaar, waar het hele jaar door de zon om zes uur ‘s ochtends opgaat en zes uur ’s avonds weer onder. Maar op alle andere plaatsen op aarde varieert dus in het jaar de lengte van dagen en nachten. Dat gaat gepaard met wisselende temperatuur en luchtvochtigheid, het klimaten wisselt met het jaargetij. In extreme mate geldt dat voor de polen, maar natuurlijk ook in alle zogenaamde gematigde gebieden, zoals op onze breedtegraad. De grote variatie in levensvormen in onze natuur hebben we, naast fenomenen als ijstijden, vulkaanuitbarstingen en continentverschuivingen, zeker ook te danken aan de jaarlijkse afwisseling in het klimaat op het merendeel van het aardoppervlak. We komen daar later nog uitgebreid op terug.www.mennoenerwin.nlDeze podcast is opgenomen door Bano Online Services. Prof Menno Gerkema is de man met de Kennis en Erwin Balkema praat het aan elkaar.--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Het is nog  nooit nog nooit zo donker geweest, of het werd altijd wel weer licht,  zong de Groningse bard Ede Staal. En ja, is er iets vanzelfsprekender dan de afwisseling van dag en nacht, van de lente na de winter, van eb na vloed? Wij, en met ons e hele natuur rekenen daar vast op en onze biologische klokken zijn er helemaal op afgesteld. Die heel erg voorspelbare omgeving hebben we te danken aan hoe de aarde en de maan om de zin draaien, al miljarden jaren.Vandaag de vraag: hoezo draait de aarde om zijn as, en waarom steeds langzamer?Waar komt, om te beginnen, de aardrotatie vandaan? Volgens de meeste astronomen hebben we dat te danken aan asteroïden die tijdens het groeiproces van de aarde insloegen, en daarmee de toen relatief nog kleine aarde een draaiing gaven. Dat proces kennen we als we een bal in de lucht een tik geven, de kans dat er dan een draaiing ontstaat is relatief groot. Alleen of het nu toeval is of niet dat de aarde al zes miljard jaar oostwaarts draait, daar zijn de astronomen nog niet uit. Misschien had het ook wel linksom kunnen zijn, de grootte van de aarde zou dat dat ook mogelijk hebben gemaakt. Venus, haast zo groot als de aarde , draait bijvoorbeeld linksom.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf september hebben we het weer over natuurgebieden, maar ook over spannende soorten, en over biologisch onderzoek naar mens en dier. Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nlDeze podcast is opgenomen in met riverside software voor opnemen op afstand.--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Van essentaksterfte tot eerdere kankerdetectie: de schimmels doen er toeVan al onze essenbossen is 85% aangetast, die bomen moeten geveld, ook in onze buurt,  want ze zijn te gevaarlijk voor wandelaars. Boosdoener is het essenvlieskelkje, een klein schimmeltje, in Europa pas actief sinds de negentiger jaren. En hun sporen zijn overal. Schimmels doen er dus toe, ze kunnen mensen, dieren en planten de das om doen. Maar ook houden schimmels vrijwel alle planten en bomen op aarde in leven, leveren essentiële zouten en krijgen daarvoor suikers terug. Schimmels eten de dode bladeren op, schimmels zorgen voor lekkere kaas, brood en drank. In ons lichaam zit ongeveer een gram aan schimmels, de meesten heel nuttig, spelen waarschijnlijk een rol bij onze spijsvertering. Maar goed weten doen we dat niet! Het lijkt er op dat de samenstelling aan schimmels in ons lichaam heel veel kan vertellen over onze gezondheid, met mogelijke eerste signalen van kanker en ander aandoeningen. Schimmels zijn dus alles tegelijk, nuttig, gevaarlijk, vervelend en prettig. Er valt heel veel over te vertellen. ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf september hebben we het weer over natuurgebieden, maar ook over spannende soorten, en over biologisch onderzoek naar mens en dier. Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nlDeze podcast is opgenomen in met riverside software voor opnemen op afstand.--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Menno en Erwin vertellen je in deze wekelijkse podcast over de natuur en wetenschapDeze aflevering gaat over Filosofen en biologen en de tijd.“Wat is dus de tijd?Wanneer maar niemand het me vraagt,weet ik het;wil ik het echter uitleggen aan iemand die het vraagt,dan weet ik het niet.”Augustinus van Hippo (354 – 430 n.ch.)2) Filosofen en biologen over tijdAls we zeggen dat we wel of niet ergens tijd voor hebben dan bedoelen we dat we de benodigde tijdsduur daar wel of niet aan kunnen of willen besteden. En als we ons verheugen dat we ergens “op tijd” zijn dan hebben we het over een tijdstip. Tot zover is tijd is voor ons een vanzelfsprekend fenomeen. Maar, zoals Augustinus het helder verwoordde, wordt tijd al gauw ingewikkeld zo niet ongrijpbaar, als we er dieper op in willen gaan. Kijken ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf september hebben we het weer over natuurgebieden, maar ook over spannende soorten, en over biologisch onderzoek naar mens en dier. Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nlDeze podcast is opgenomen in met riverside software voor opnemen op afstand.--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Menno en Erwin vertellen je in deze wekelijkse podcast over de natuur en wetenschapDeze aflevering staat in het teken van Vliegen van Volgels.Kijken ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf september hebben we het weer over natuurgebieden, maar ook over spannende soorten, en over biologisch onderzoek naar mens en dier. Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nlDeze podcast is opgenomen in met Riverside. fm software vanwege de Corona van Erwin vogels .vliegenWat maakt vogels eigenlijk vogels?Niet alle vogels vliegen:Niet: struis (Afrika) emoe (Australia) kiwi (New Zeeland) nandoe (zuid Amerika)olifantsvogel (Madagascar) moa (nwzl) alle ratites loopvogels van gondwanalandDaarnaast Pinguïns zeevogelsTerrror cranes verwant aan ganzen dodo duifachtigeVerdere items-De nooit door de mens gehaalde efficiency van vliegen-Het bijzondere van de vliegpatronen van ganzen; 4 daags foerageer tochten, de afwisseling koppositie bij de vlucht van de ganzen-Groepsvluchten3: wolken spreeuwen vgl vissenMigratie: partieel totaal; huidige veranderingen-Spreeuwen klm verplaatsing proeven, Perdeck 1958-Non stop stop-vluchten over sahara in voorjaar, najaar Gibraltar Istanbul-Oriëntatie zonnekompas, biologische klok kamer 1950 vgl bijen. Maar ook oriëntatie door aardmagnetisch veld, polarisatie licht, sterren navigatie, structurele landschapselementen; duiven geur gradiënt (pizza-haring),--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Menno en Erwin vertellen je in deze wekelijkse podcast over de natuur en wetenschapDeze aflevering is een inleiding op onze serie op Tijd en de ChronobiologieKijken ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf september hebben we het weer over natuurgebieden, maar ook over spannende soorten, en over biologisch onderzoek naar mens en dier. Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nlDeze podcast is opgenomen in de Bano podcast studio in Groningen. Meer informatie www.bano.nl/studio--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Menno en Erwin Wandelen in de natuur en wetenschapMenno en Erwin vertellen je in deze wekelijkse podcast over de natuur en wetenschap.Deze aflevering staat compleet in het teken van Texel en duiken Kijken ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving en geef je op voor onze community!Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf 1 maart gaan we beginnen met afwisselend  natuurgebieden en Biologische klokken en de Tijd.  Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nlDeze podcast is opgenomen in de Bano podcast studio in Groningen. Meer informatie www.bano.nl/studio--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Menno en Erwin vertellen je in deze wekelijkse podcast over de natuur en wetenschap.Deze aflevering staat compleet in het teken van Vlieland en Terschelling en welk eiland past nu eigenlijk bij wie?Kijken ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf 1 maart gaan we beginnen met afwisselend  natuurgebieden en Biologische klokken en de Tijd.  Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nlDeze podcast is opgenomen in de Bano podcast studio in Groningen. Meer informatie www.bano.nl/studio--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Menno en Erwin vertellen je in deze wekelijkse podcast over de natuur en wetenschapDeze aflevering staat compleet in het teken van Ameland en misschien zijn de rollen deze keer wel omgedraaid. Kijken ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf september hebben we het weer over natuurgebieden, maar ook over spannende soorten, en over biologisch onderzoek naar mens en dier. Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nl Deze podcast is opgenomen in de Bano podcast studio in Groningen. Meer informatie www.bano.nl/studio--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe

Menno en Erwin vertellen je in deze wekelijkse podcast over de natuur en wetenschapDeze aflevering staat compleet in het teken van het onderzoek wat Menno Gerkema heeft gedaan op Schiermonnikoog. Koeievlaaien en vogels  Kijken ook op onze website www.mennoenerwin.nl voor de uitgebreide beschrijving.Wil je graag invloed op onze podcast? Wordt lid en stel vragen. Wij gaan er komend seizoen op in en halen er eventueel een expert bij. Vanaf september hebben we het weer over natuurgebieden, maar ook over spannende soorten, en over biologisch onderzoek naar mens en dier. Heb je ideeën voor een onderwerp, of voor bepaalde gebieden die we zouden moeten bespreken, laat het ons weten en stuur een mail naar MennoenErwin@bano.nl Deze podcast is opgenomen in de Bano podcast studio in Groningen. Meer informatie www.bano.nl/studio--- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/menno-en-erwin/message Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe