De museoloog

Veel musea zijn de afgelopen decennia verzelfstandigd en dat betekent de vrijheid om bijvoorbeeld zelf je personeel te werven of ‘zelf je gummetjes te kopen’, zoals Kris Callens zegt. Maar het betekent ook dat een overheid kan zeggen dat je je problemen zélf maar oplost. ‘Dat is niet ons probleem’, terwijl musea toch ook echt een publieke taak blijven. Eén van de grote vragen voor musea in de komende jaren is hoe we de publieke opdracht borgen van een ondernemende, maatschappelijke instelling. Luister naar het verhaal van Kris Callens, een Vlaamse kunsthistoricus die al bijna negen jaar directeur is van het Fries Museum. Schrijf je in voor inspirerende verhalen van mensen die musea in beweging brengen in de ⁠nieuwsbrief van De Museoloog!

Rein Wolfs was al bijna klaar met zijn studie Nederlandse literatuur en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam toen hij besloot over te stappen naar kunstgeschiedenis. Hij had zijn buik vol van de ‘pogingen van de letterkunde om wetenschappelijk voor vol aangezien te worden’. Wolfs kon er zijn essayistische aandrang niet kwijt. Tijdens een bezoek aan de beeldentuin van Park Middelheim bij Antwerpen zag hij een cirkel van cortenstaal liggen, van Bruce Nauman. Een beslissend moment want een niet onder woorden te brengen gevoel van verbondenheid bekroop hem. Beeldende kunst gaat ‘over de geheimen van de wereld’ zegt de tegenwoordige directeur van het Stedelijk Museum in aflevering 24 van De Museoloog. Musea zijn zich de laatste jaren steeds meer op de actualiteit en op de maatschappij gaan richten. ‘Kunst moet vrij zijn’ zegt Rein Wolfs. ‘Maar autonoom, alsof het buiten de maatschappij staat, zo kijken we tegenwoordig steeds minder aan tegen de kunst.’ ‘Kunst heeft veel meer met de maatschappij te maken dan mensen vaak denken’. Steeds meer museumdirecteuren leggen de nadruk op de maatschappelijke rol van kunst, cultuur en musea. Maar dat wil nog niet zeggen ‘dat musea zich over iedere maatschappelijke kwestie of conflict hoeven uit te spreken’ zegt Wolfs. Musea hebben hun eigen wijze om in de geheimen van de wereld te duiken. Luister dus naar Rein Wolfs in aflevering 24 van De Museoloog. Schrijf je in voor inspirerende verhalen van mensen die musea in beweging brengen in de ⁠nieuwsbrief van De Museoloog!

In aflevering 23 de directeur van de Museumvereniging en de Museumkaart, Vera Carasso. “Musea zijn voor iedereen en iedereen is welkom maar iedereen moet ook wel accepteren dat iedereen er is!” zegt Vera Carasso in het gesprek dat ik met haar had.  De vraag wat het nut is van musea wordt in iedere tijd net iets anders beantwoord. Tot voor kort werd vooral gewezen op het tijdloze belang van schoonheid, van kennis en van wetenschap. Sinds de eeuwwisseling is de nadruk komen te liggen op de maatschappelijke relevantie. Musea zijn er voor iedereen, het zijn niet meer de afgesloten bastions van vroeger. Musea zijn maatschappelijke instellingen en toenemend betrokken op al die discussies die we als samenleving voortdurend voeren. De laatste jaren steeds meer en steeds heftiger. Oorlog, en vrede, nieuws en nepnieuws, de regio en de Randstad, uitsluiting en inclusie, klimaat en stikstof en noem maar op!  Dat is geweldig maar dat maakt ze ook gevoelig voor krachten waar ze voorheen veel minder mee te maken hadden. Het maakt ze zelfbewust en kwetsbaar tegelijk. Hoe ga je daar mee om als directeur van een vereniging die de belangen behartigt van bijna 500 Nederlandse musea? Luister naar het gepassioneerde verhaal van Vera Carasso, sinds ruim twee jaar de directeur van de Museumvereniging en de Museumkaart. Schrijf je in voor inspirerende verhalen van mensen die musea in beweging brengen in de nieuwsbrief van De Museoloog!

De cultuur ziet zichzelf graag als vooruitstrevend en richtinggevend. ‘Nu is het moment om dat te bewijzen’ zeggen Chris Julien en Maurice Seleky. Want als er ooit een belangrijk moment was om de samenleving in beweging te brengen dan is het wel nu met de zich ontrollende klimaatcrisis. Daarom pleiten Julien en Seleky voor een Cultuurberaad Klimaat waarin de vraag wordt gesteld wat de rol is van kunst en cultuur in de ecologische en klimaatcrisis. Wat zo’n cultuurberaad is en waarom juist de cultuursector met 400.000 werkenden en duizenden organisaties zo belangrijk is om de samenleving een slinger te geven leggen zij uit in aflevering 22 van De Museoloog. ‘De meeste mensen hebben iets met kunst en cultuur. Dat maakt ons mens’, zegt Maurice Seleky. ‘Dus wij hebben een enorme kracht en een enorme invloed en dus ook een enorme verantwoordelijkheid. En daarom is het tijd om ons te ‘beraden’ als cultuursector over dit thema. Omdat we op het punt staan om als mensheid en aarde voorgoed te veranderen en misschien wel te verdwijnen.’ De kunsten hebben niet meer de luxe of het privilege om zich alleen op zichzelf te richten vinden Seleky en Julien. ‘We moeten de maatschappij erbij betrekken.’ Het de kracht van kunst en cultuur om veranderingen teweeg te brengen en juist daarom is dat ‘Cultuurberaad Klimaat’ zo vreselijk belangrijk. Luister naar de oproep van Chris Julien en Maurice Seleky in aflevering 22 van De Museoloog. #musea #museums #klimaat #extinction

Paulo Martina is de koning van de regionale musea. Hij was directeur van Museum Dr8888 in Friesland, van Museum Bommel van Dam in Venlo en nu alweer ruim een jaar van de Stedelijke musea in Zutphen. En overal waar hij werkt laat hij zijn sporen na.  Binnen het jaar haalde hij de landelijke pers met zijn steun aan het initiatief voor een nieuw provinciaal Gelders museum.  Paulo heeft de tijdgeest mee. Zeker na de laatste provinciale en landelijke verkiezingen heeft de politiek meer aandacht voor de regio. Waar de geschiedenis van Nederland toch vooral de geschiedenis van Holland was daar is nu meer aandacht voor andere regionale geschiedenissen. Die regionale verhalen geven kleur aan het nationale verhaal en aan de Europese geschiedenis. Zo wil Paulo Martina de geschiedenis dichterbij brengen. Luister naar het verhaal van een museumdirecteur, met wortels op Curaçao, die de komende tijd twaalf provinciale museumplannen mag beoordelen als voorzitter van de Museumcommissie voor de Raad voor Cultuur! De Museoloog is een podcast waarin Arnoud Odding spreekt met mensen die musea in beweging brengen. Over wat ze doen, wat ze belangrijk vinden en waarom.  Wil je op de hoogte blijven van alle afleveringen van deze podcast abonneer je dan ook op de nieuwsbrief ‘De Museoloog’.

In aflevering 20 van de podcast De Museoloog een gesprek met Bertien Minco, directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het is een aflevering vol dilemma’s geworden. Een gesprek over herinneren, over de gelaagdheid van de geschiedenis, over leegte, over behoud, over verhalen vertellen, over oprechtheid en ook over de actualiteit en wat je kunt doen als herinneringscentrum op een open plek in een bos in Drenthe. Een gesprek vanuit het huis dat alles zag. De Museoloog is een podcast waarin Arnoud Odding spreekt met mensen die musea in beweging brengen. Over wat ze doen, wat ze belangrijk vinden en waarom.  Wil je op de hoogte blijven van alle afleveringen abonneer je dan op de podcast via je favoriete platform én abonneer je op de regelmatige nieuwsbrief via www.odding.nl/nieuwsbrief

Aflevering 1 van de mini-podcastserie “Musea in turbulente tijden” In 2023 heeft Arnoud Odding de tijd genomen om na te denken over musea en over de voortrazende tijd waarin we leven. Want musea gaan over tijd. Vroeger, nu en ook later. Hoe kunnen musea mensen helpen te vertragen in een versnellende wereld? Helpen om te nuanceren en verschillende perspectieven te zien en helpen om tegenstellingen te overbruggen? Dat was zijn doel voor 2023 en daarvoor heeft hij een groot aantal gesprekken gevoerd met museumdirecteuren en conservatoren. Die gesprekken hebben geleid tot een regelmatige podcast “De Museoloog” en een lang essay dat hij als boek heeft uitgegeven: “Echt - Het waarachtige museum”. Voor wie die langere podcasts teveel van het goede zijn is nu een compilatie gemaakt in een vierdelige mini-podcastserie onder de titel “Musea in turbulente tijden”. Met in deze aflevering: Saskia Bak van Museum Arnhem; Margriet Schavemaker en Imara Limon van het Amsterdam Museum; Emile Schrijver van het Joods Museum; Edwin van Huis van Naturalis en Jacqueline Grandjean van het Noordbrabants Museum.

Aflevering 2 van de mini-podcastserie “Musea in turbulente tijden” In 2023 heeft Arnoud Odding de tijd genomen om na te denken over musea en over de voortrazende tijd waarin we leven. Want musea gaan over tijd. Vroeger, nu en ook later. Hoe kunnen musea mensen helpen te vertragen in een versnellende wereld? Helpen om te nuanceren en verschillende perspectieven te zien en helpen om tegenstellingen te overbruggen? Dat was zijn doel voor 2023 en daarvoor heeft hij een groot aantal gesprekken gevoerd met museumdirecteuren en conservatoren. Die gesprekken hebben geleid tot een regelmatige podcast “De Museoloog” en een lang essay dat hij als boek heeft uitgegeven: “Echt - Het waarachtige museum”. Voor wie die langere podcasts teveel van het goede zijn is nu een compilatie gemaakt in een vierdelige mini-podcastserie onder de titel “Musea in turbulente tijden”. Met in deze aflevering: Imara Limon van het Amsterdam Museum; Michael Huijser van het Scheepvaartmuseum; Emile Schrijver van het Joods Museum; Manfred Sellink van Museum voor Schone Kunsten Gent; Robbert Roos van Kunsthal Kade en Teus Eenkhoorn van het Openluchtmuseum.

Aflevering 3 van de mini-podcastserie “Musea in turbulente tijden” In 2023 heeft Arnoud Odding de tijd genomen om na te denken over musea en over de voortrazende tijd waarin we leven. Want musea gaan over tijd. Vroeger, nu en ook later. Hoe kunnen musea mensen helpen te vertragen in een versnellende wereld? Helpen om te nuanceren en verschillende perspectieven te zien en helpen om tegenstellingen te overbruggen? Dat was zijn doel voor 2023 en daarvoor heeft hij een groot aantal gesprekken gevoerd met museumdirecteuren en conservatoren. Die gesprekken hebben geleid tot een regelmatige podcast “De Museoloog” en een lang essay dat hij als boek heeft uitgegeven: “Echt - Het waarachtige museum”. Voor wie die langere podcasts teveel van het goede zijn is nu een compilatie gemaakt in een vierdelige mini-podcastserie onder de titel “Musea in turbulente tijden”. Met in deze aflevering: Margriet Schavemaker van het Amsterdam Museum; Robbert Roos van Kunsthal Kade; Hendrik Driessen, voorheen Museum De Pont; Bart Rutten van het Centraal Museum; Andreas Blühm van het Groninger Museum; Teus Eenkhoorn van het Openluchtmuseum; Robbert Roos van Kunsthal Kade; Jacqueline Grandjean van het Noordbrabants Museum en Edwin van Huis van Naturalis.

Aflevering 4 van de mini-podcastserie “Musea in turbulente tijden” In 2023 heeft Arnoud Odding de tijd genomen om na te denken over musea en over de voortrazende tijd waarin we leven. Want musea gaan over tijd. Vroeger, nu en ook later. Hoe kunnen musea mensen helpen te vertragen in een versnellende wereld? Helpen om te nuanceren en verschillende perspectieven te zien en helpen om tegenstellingen te overbruggen? Dat was zijn doel voor 2023 en daarvoor heeft hij een groot aantal gesprekken gevoerd met museumdirecteuren en conservatoren. Die gesprekken hebben geleid tot een regelmatige podcast “De Museoloog” en een lang essay dat hij als boek heeft uitgegeven: “Echt - Het waarachtige museum”. Voor wie die langere podcasts teveel van het goede zijn is nu een compilatie gemaakt in een vierdelige mini-podcastserie onder de titel “Musea in turbulente tijden”. Met in deze aflevering: Bart Rutten van het Centraal Museum; Meta Knol, voorheen Museum De Lakenhal; Margriet Schavemaker van het Amsterdam Museum; Manfred Sellink van het Museum voor Schone Kunsten Gent en Emile Schrijver van het Joods Museum.