De Nedersaksen

Kerst 2023. Een gesprek met twee jonge ondernemende vrouwen; Ellen Peters en Yke Oude Griep. Beiden zijn geboren en getogen in Twente. Ellen is na wat omzwervingen tijdens haar studiejaren teruggekeerd naar Twente. Na haar terugkomst verdiepte ze zich in de Twentse Sproake en het leren spreken van deze taal. Waarom wilde ze dat?  Hoe heeft ze dit aangepakt? En voelt ze zich Twent of Nedersaks? We spreken met Ellen over de rol van de streektaal in haar programmering voor theater Concordia in Enschede. Maar ook haar betrokkenheid bij het boekje 'Twents Veur Dummies' en haar favoriete streektaallied komen voorbij.  De Twentse zangeres Yke Oude Griep studeert zang aan het Artez Conservatorium te Enschede. Naast haar Nederlandstalige liedjes schrijft en zingt ze ook in het Twents. Wat vinden ze op het Conservatorium  van zingen in de streektaal?  Speciaal voor de Nedersaksen nam Yke enkele iedjes live op in de Hedon studio, met gitarist Kai Zwaferink. In het Twents maar ook in het Nederlands. Onder andere haar debuutsingle; ‘Waterpas’ komt voorbij. Links: Theater Concordia in Enschede : https://www.concordia.nl Ellen is lid van Levende talen Nedersaksisch https://ltnedersaksisch.nl/ Yke is te volgen via Instagram: https://www.instagram.com/ykeoudegriep/ En natuurlijk via Spotify: https://open.spotify.com/artist/6hMx6eNzyCxaSAGRVHxepx?si=yus8yeTiR-yG_zaBycnPdw De Kleine Twents voor Dummies is hier te bestellen: https://www.bol.com/nl/nl/p/voor-dummies-de-kleine-twents-voor-dummies/9300000052431355/

Sinds 1994 heeft Monique verschillende functies binnen de omroep vervuld: redacteur, programmamaker, presentatrice, redactiechef en eindredacteur. Na 30 jaar kent ze de regionale omroep van Overijssel van binnen en van buiten. Hendrik Jan en Albert hebben regelmatig bij haar aan tafel gezeten de afgelopen jaren. Deze keer zijn de rollen omgedraaid. Het werd een zeer prettig gesprek over haar loopbaan bij de regionale omroep van Overijssel, bijvoorbeeld haar rol bij het roemruchte tv-programma 'Kiek'n Waj Zegt'. Ook sprak ze over haar mentor, wijlen Prof. Dr. Ds. Anne van der Meiden, haar liefde voor de Twentse Sproake, muziek, het communicatievak en haar visie op de regionale omroep. Monique Sleiderink: een gepassioneerde en sympathieke vakvrouw! Uitzending boekpresentatie 'Et Heanige Preenske' van Herman Finkers, gepresenteerd door Monique Sleiderink: https://www.rtvoost.nl/tv/aflevering/herman-finkers-presenteert-et-heanige-preenske/1521004_20230921200600 30 jaar RTV Oost met 'Kiek'n Wa'j Zegt'. Taalspel gepresenteerd door Monique Sleiderink: https://www.rtvoost.nl/nieuws/2152937/30-jaar-tv-oost-kiekn-waj-zegt-en-wilmink-vertelt De verwondering - In gesprek met Anne van der Meiden: https://npo.nl/start/serie/de-verwondering/seizoen-2021_1/anne-van-der-meiden_1/afspelen

Hendrik Jan en Albert in gesprek met politicus en bestuurder Eddy van Hijum. Afgelopen zomer heeft hij de overstap gemaakt van het CDA naar de nieuwe politieke partij NSC van Pieter Omtzigt en schreef het partijprogramma. Zijn politieke carrière begon in 1998 als gemeenteraadslid in Zwolle voor het CDA. Vervolgens diende hij als lid van de Tweede Kamer van 2003 tot 2014, en daarna werd hij gedeputeerde in Overijssel om nu weer namens NSC terug te keren in de Tweede Kamer. In deze aflevering niet zozeer een gesprek over politiek, maar over een recente publicatie van zijn hand, het boek "Op de drempel van een nadere unie". Dit boek werpt licht op een interessant stuk geschiedenis. Tijdens de Opstand van de Nederlandse provincies tegen koning Filips II van Spanje in de late 16e eeuw, onderscheidde Overijssel zich door geen deel uit te maken van de Nadere Unie en het Plakkaat van Verlatinge niet te ondertekenen. Van Hijum onderzocht waarom Overijssel vasthield aan neutraliteit en zelfstandigheid, en hoe de Staten van Overijssel worstelden met de opkomende natiestaat. "Op de drempel van een nadere unie" neemt lezers mee naar historische locaties in Overijssel, Den Haag en Brussel en toont dat de zorgen en dilemma's van de toenmalige Statenleden relevant zijn voor hedendaagse Europese vraagstukken. Dit boek biedt waardevolle inzichten in de Nederlandse geschiedenis en politiek.

In het kader van het 900-jarig bestaan van Raalte waren de Nedersaksen op vrijdagavond 15 september 2023 te gast in een volle Plaskerk. Raalte had de primeur van een live opgenomen Nedersaksen-podcast met publiek. Zo konden Hendrik Jan en Albert even afkicken van hun succesvolle Nedersaksen theatertour in het voorjaar van 2023. Tijdens het gesprek met Nick Hendriks (archeoloog), Bert Terlouw (amateurarcheoloog), en Gerard Oosterlaar (Höllenboer) kwamen onder andere de opgravingen rond de Plaskerk en het verschil tussen de streektalen van Luttenberg en Raalte aan bod. Natuurlijk brachten de gasten ook muziek mee. Dialectoloog Dr. Harrie Scholtmeijer maakt ook weer deel uit van dit nieuwe seizoen. Meer informatie: Broos Seemann: https://www.wieiswieinoverijssel.nl/zoekresultaten/p2/366-broos-seemann Sallands woordenboek is hier te vinden en te downloaden: https://www.detaalvanoverijssel.nl/salland-1 Luttenberg vroeger en nu : https://boekhandelbloks.nl/products/luttenberg-vroeger-en-nu Nijntje in het Sallands: https://boekenbalie.nl/nijntje-op-de-fietse-in-t-sallands/9789056154936 Laagland Archeologie: https://laaglandarcheologie.nl Bert Terlouw : https://www.rtvoost.nl/nieuws/297772/mogelijk-bijzondere-archeologische-vondst-bij-wesepe-houten-kasteel-uit-twaalfde-eeuw

Urk spreekt tot de verbeelding. Iedereen heeft wel een beeld bij of een mening over dit bijzondere eigenzinnige dorp en voormalig eiland in de Zuiderzee. Te gast zijn historica Marjanne Romkes-Foppen en horecaondernemer Meindert Kramer. Geboren, getogen en woonachtig op Urk en beiden op hun eigen manier zeer betrokken en actief binnen de Urker samenleving. Met hen gaan we in gesprek over de Urker cultuur. Bestaat dé Urker eigenlijk wel of zit het toch wat genuanceerder in elkaar? Hoe zit het met de rol van de vrouw op Urk? Hoe Nedersaksisch zijn de Urkers eigenlijk? En leeft de typische Urker cultuur en taal nog bij de inwoners en met name de jeugd? Ook de rol van de visserij en de visverwerkende industrie komt aan bod, net als de uitdagingen waar het snelgroeiende dorp mee worstelt. Marjanne en Meindert laten ook muziek en enkele gedichten horen. Vanzelfsprekend in de Urker taal en, hoe kan het ook anders; koormuziek! Een heuse primeur in de Nedersaksen podcast… Allemaal zaken die voorbijkomen in deze aflevering van de Nedersaksen. De laatste van dit derde seizoen. Op 4 april 2023 start de theatertour van de Nedersaksen in het kader van het Hanzejaar. Kijk voor data en kaartjes op www.denedersaksen.nl Linkjes voor bij de aflevering · Essay van Marjanne over het Vissersmonument: https://www.urkeruitgaven.nl/essays · Erfgoedplatform Overijssel waar Marjanne voor werkt: Erfgoedplatform Overijssel · Website van de muziekgroep Leuster: Leuster – Urker liedjes van Leuster · YouTube kanaal van popgroep Or Dan: https://www.youtube.com/@ordan1533 · Visserskoor Crescendo: Home - Chr. Urkervisserskoor · De zaak van Meindert: Kwalitaria - Kwalitaria · Urk, een mysterieuze naam uit de prehistorie: Urk, een mysterieuze naam uit de prehistorie (urkeruitgaven.nl) · Documentatiecentrum Urk: Documentatiecentrum Urk · FB pagina Stichting Urker Taol: https://www.facebook.com/stichting.urkertaol/

In 1988 brak Johanna ter Steege (Notter, 1961) door met haar rol in ‘Spoorloos’. Dit debuut was tevens de start van een lange, indrukwekkende internationale carrière als actrice in speelfilms, theaterproducties en tv-series. In het Engels, Frans, Duits, Nederlands en zelfs in het Hongaars…alhoewel deze wel in nasynchronisatie is gedaan.  Het Twents was echter de eerste taal die Johanna leerde. Niet zo heel verwonderlijk dus dat ze de laatste jaren steeds vaker haar ‘Moodersproake’ inzet in haar werk. Een gesprek over haar Twentse wortels en de Twentstalige projecten zoals de film ‘De Beentjes van St. Hildegard’ waarin ze samen met Herman Finkers schittert en natuurlijk het zeer succesvolle muziektheaterspektakel ‘Hanna van Hendrik’ waarvan Johanna de bedenkster, aanjaagster en hoofdrolspeelster was. Ze vertelt ook over haar nieuwe theatervoorstelling ‘De Vergeten Twentse Lente’ welke in het voorjaar van 2023 in première gaat.  Ook aanwezig bij de Nedersaksen is veelzijdig zangeres, theaterpersoonlijkheid en liedjesmaakster Esther Groenenberg. Samen met haar man bassist/fotograaf Dirk Schreuders heeft ze meerdere liedjes geschreven voor de voorstelling ‘Hanna van Hendrik’. Een van deze liedjes zingt ze live in deze aflevering. Daarnaast zingt ze een liedje van haar laatste album welke ze samen met Bertolf heeft geschreven en als klap op de vuurpijl zingt ze speciaal voor de Nedersaksen een lied van niemand minder dan Daniël Lohues en dat doet ze in het Drents! Een primeur voor Esther. Vindt ze best spannend. Doet ze met verve! Nu maar hopen dat Daniël deze aflevering van de Nedersaksen beluistert… Linkjes: - Koop hier kaarten voor de nieuwe voorstelling van Johanna: https://www.devergetentwentselente.nl/ - Website over muziektheaterspektakel Hanna van Hendrik: https://hannavanhendrik.nl/ - ‘Zoo doo wiejleu dat’ Een eeuw Twente in beeld. Een film van Johanna ter  Steege, Erik Willems en André Oude Weernink : Twente op film - Website Esther Groenenberg: Esther Groenenberg - Esther is zeer actief op Instagram. Volg haar hier: https://www.instagram.com/esthersfotootjes/

Henk Scholte is al sinds het jaar 2000 presentator van een prachtig radioprogramma met muziek in het Gronings en andere kleine talen: 'Twij deuntjes veur ain Cent’ bij RTV- Noord. Met dit succesvolle radioprogramma is hij een aanjager van en stimulator voor vele Groningstalige muzikanten. Ook is hij werkzaam als consulent bij het Centrum Groninger Taal en Cultuur. Als zanger van Törf, één van de oudste folk bands van Nederland, bespeelt hij al sinds midden jaren 70 de folk scène in binnen- en buitenland. Van Groningen tot Limburg en van Chicago tot Cairo. Houdt zich ook nog bezig met schrijverij, verhalen vertellen en Eterij/Groningana. Een groot liefhebber en enthousiast pleitbezorger van de streektaal en bovenal een aimabel persoon die met liefde zijn ervaring, kennis en verhalen deelt. Luister naar deze prominente Groninger in zijn prachtige Groningse taal. Linkjes: Website van Henk z’n band Törf: https://torf.nl Radioprogramma van Henk ‘Twij deuntjes veur ain cent’: https://www.rtvnoord.nl/twijdeuntjes Podcast over het leven van Ede Staal: https://open.spotify.com/show/6W6cp0TCMdJ4AGjK9DR3TS?si=54c5071543204e59 Centrum voor Groninger Taal & Cultuur: https://cgtc.nl Gitarist Joost Dijkema: https://www.joostdijkema.nl Ruim 132 uur aan Groningstalige liedjes: https://open.spotify.com/playlist/1vlUXRNSsFtRWsxeOFBHYh?si=edb14c5c3a164862

De Twentse Achterhoeker accountant Robin Steentjes (Enter, 1988) maakte op de fiets een ludieke tocht door de Achterhoek en schreef daar een prachtig boek over: The Wild East. Al fietsend neemt Steentjes de lezer mee door de Achterhoek met haar bewogen maar veelal onderbelichte historie, taal en cultuur. Dit boek bracht hij met succes in eigen beheer uit. Dat smaakte naar meer dus kwam hij daarna met de biografie van Willem Terhorst de bassist van Normaal. Op dit moment werkt Steentjes aan een trip door Twente. Naast het schrijven is Steentjes ook zanger van de band The Wild East. In deze aflevering heeft hij zijn band mee en doet 3 liedjes semi-akoestisch in de intieme Hedon podcaststudio. Meld je via deze link aan voor het songwriters camp o.lv. Hendrik Jan en Albert in theater Concordia te Enschede. Meld je aan voor het Twents Songfestival. Alle Nedersaksische varianten zijn welkom!:  Links: Boeken van Robin Steentjes bestellen: https://www.thewildeast.nl FB The Wild East: https://www.facebook.com/thewildeast HuttenKloas: https://www.canonvannederland.nl/nl/overijssel/twente/oldenzaal/huttenkloas Podcast de ramp met de Phoenix: https://open.spotify.com/show/78C6pbZrsqsBZ1JYp1hBer?si=322595af518f4f0d

Een extra lange aflevering, een kerst-editie aan het eind van 2022 met een speciale gast: Gijs Jolink, iemand die bijna nooit interviews geeft! Voor de Nedersaksen (en voor zijn oude bandmaat Hendrik Jan) maakte hij echter een uitzondering en daar zijn Hendrik Jan en Albert erg over te spreken! Het werd een warm en open gesprek over de ziel van ‘zijn’ Zwarte Cross en de recente film over dit bijzondere festival, zijn eigen bezieling en de liefde voor de Achterhoekse streektaal, Jovink en de Voederbietels en waarom Gijs de keuze heeft gemaakt om met de band te stoppen. Gijs Jolink heeft begeisterung, culturele en sociale betrokkenheid hoog in het vaandel. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat ie ook nog met een indringende kerstboodschap afsluit! Luisteren dus naar deze speciale aflevering van De Nedersaksen! Linkjes: Festival Zwarte Cross: https://www.zwartecross.nl https://www.zwartecross.nl/zwarte-cross-tv/ Lesprogramma: https://www.zwartecross.nl/nieuws/zwarte-cross-tv-en-achterhoeks-lesprogramma-van-old-naor-jong%E2%80%AF Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers: https://www.ecal.nu Nationale Wetenschapsagenda: https://wetenschapsagenda.nl Docu over slotoptreden Jovink en de Voederbietels https://3voor12.vpro.nl/update~b4b5437b-186e-4328-8e1d-85e24c11cda8~terugkijken-documentaire-over-het-laatste-optreden-van-jovink-en-de-voederbietels~.html

Te gast zijn docente Lienke Eenink van het Graafschapscollege te Doetinchem, Amber Tieck en Arja Olthof van het Drentse Huus van de Taol. Zij zetten zich in voor ‘Levende Talen Nedersaksisch’’. Levende Talen Nedersaksisch is een van de zestien talensecties van de Vereniging van Leraren in Levende Talen. De sectie stelt zich tot doel de Nedersaksische taal verder te ontwikkelen en hoopt ook bij te dragen aan de mentaliteitsverandering die nodig is om een streektaal als het Twens maar ook het Achterhoeks en het Gronings te behouden. De sectie ziet het als een verrijking dat kinderen meertalig opgroeien. Ze wil zich daarom onder meer sterk maken voor Nedersaksische leermiddelen in het onderwijs. Linkjes: Levende talen Nedersaksisch: https://ltnedersaksisch.nl Huus van de Taol (Drenthe) https://huusvandetaol.nl Streektaal op MBO: https://www.ijsselacademie.nl/gastlessen-streektaal-werkvloer-burgerschap/ Symposium Streektaal in de Zorg: https://www.ecal.nu/streektaalsymposium22 Drèents Liedtiesfestival: https://www.stichtingreur.nl/nl/drentsdlf Normaal - Vrolijk HøKerstfeest https://youtu.be/oLzgQnz4504