Nooit meer slapen

Gerbrand Bakker is auteur, columnist en hovenier, en een van de meest vertaalde hedendaagse Nederlandse schrijvers. Zijn (internationale) doorbraak kwam met ‘Boven is het stil’ (2006). Het boek werd bekroond met onder meer de toonaangevende International IMPAC Dublin Literary Award, is bewerkt voor toneel en verfilmd, en werd in meer dan dertig landen verkocht. Zijn roman ‘De omweg’ stond op de shortlist voor de Libris Literatuur Prijs en werd bekroond met de Independent Foreign Fiction Prize, een voorloper van de International Booker Prize. Zijn meest recente roman is ‘De kapperszoon’ (2022). In de autobiografische reeks Privé-domein publiceerde Bakker al drie boeken: ‘Jasper en zijn knecht’ (2016), ‘Knecht, alleen’ (2020), en ‘Moeder, na vader’ (2023). Nu is daar een vierde aan toegevoegd: ‘Aan mij heb je niks’. Femke van der Laan gaat met Gerbrand Bakker in gesprek.

Roosje Klap is ontwerper, graficus, onderzoeker en docent. Ze studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en runt sindsdien haar eigen interdisciplinaire ontwerppraktijk onder de naam ARK (Atelier Roosje Klap). Met ARK werkt ze op het snijvlak van kunst, design en technologie, vaak in de culturele sector. Haar collectief realiseerde projecten voor o.a. MU Hybrid Art House Eindhoven, het Digital Art Museum Taipei en het Nederlands Paviljoen op de Architectuurbiënnale Venetië 2023. In 2022 won ARK het Gouden Kalf voor Beste Digitale Cultuurproductie. Sinds mei 2024 is Klap algemeen directeur van Noorderlicht, een internationaal platform voor fotografie en beeldcultuur in Groningen. Als directeur en co-curator leidt Klap ook de Noorderlicht Biënnale. Deze editie, getiteld ‘Machine Entanglements’ is te zien van 12 juli t/m 7 september op zes locaties in Noord‑Nederland. De Biënnale toont werk van ruim 70 kunstenaars die onderzoeken hoe technologie, ecologie en samenleving met elkaar verweven zijn. Femke van der Laan gaat met Roosje Klap in gesprek.

Dido Michielsen is schrijver en journalist. In 2019 debuteerde ze als romanschrijver met ‘Lichter dan ik’, geïnspireerd op het leven van haar Javaanse betovergrootmoeder, die zich wist te ontworstelen aan de standenmaatschappij. Het boek werd bejubeld door de pers, won de Boekhandelsprijs 2020 en werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. In 2022 verscheen het vervolg, ‘Engel en kinnari’. Eerder schreef ze verschillende non-fictieboeken, waaronder een biografie: ‘Moscow Times. Het Russische avontuur van Derk Sauer en Ellen Verbeek’ (2013). Nu verschijnt de memoir ‘Verborgen vader’. Volgens Michielsen is het haar meest persoonlijke boek tot nu toe, waarin ze op zoek gaat naar haar biologische vader. Femke van der Laan gaat met Dido Michielsen in gesprek.

De installaties van kunstenaar Morena Bamberger zijn een ode aan haar Sinti roots, haar identiteit en Moeder Aarde. De Limburgse studeerde in 2018 af aan de Academy of Fine Arts and Design in Maastricht en creëert sindsdien installaties die door licht, geluid en geur een zintuiglijke reis zijn voor de toeschouwer. Bamberger won in 2018 de Gilbert de Bontridder Prijs en de Henriëtte Hustinxprijs en werd in 2022 bekroond met de Parkstad Limburg Prijs. Ze werd onder andere bekend door haar installatie ‘Sonnekaskro Djiephen’, Sinti voor ‘Een Leven Van Goud’. Daarin liet zij de woonwagen als een kapel zien, waar religie en reizen samenkomen. Dit werk werd besproken in de New York Times. Nu tovert zij met haar installatie ‘Through Matter of Time’ de zolder van het Stedelijk Museum Schiedam om tot een duister universum. In haar eerste solotentoonstelling buiten Limburg onderzoekt ze de overgang tussen leven en dood. De mystieke kanten van het leven en oude culturen vormen haar inspiratiebronnen. Femke van der Laan gaat met Morena Bamberger in gesprek.

Luk van Haute is auteur, gastprofessor aan de Universiteit Gent en vertaler. Hij studeerde Japanologie aan de Universiteit Gent en Universiteit van Tokio en verbleef in diverse hoedanigheden in Japan, onder andere als werknemer bij een filmproductiemaatschappij, als tolk, als schoonfamilie, als academicus, als journalist en als literair vertaler. Vooral als laatstgenoemde is hij sinds 2005 actief. Inmiddels vertaalde hij ruim dertig werken, van onder andere Haruki Murakami, Kenzaburo Oe en Yasunari Kawabata. Voor de door hem samengestelde en vertaalde bloemlezing ‘Liefdesdood in Kamara en andere Japanse verhalen’ ontving van Haute in 2015 de Filter Vertaalprijs. Nu verschijnt zijn nieuwe boek ‘Trein naar Kamakura’. In dit boek gidst van Haute de lezer door zijn herinneringen aan zijn trips naar Japan, bezoekt hij plekken die een belangrijke rol spelen in boeken en interviewt hij de belangrijkste hedendaagse schrijvers.  Femke van der Laan gaat met Luk van Haute in gesprek.

Joris Koptod Nioky is filmmaker. Hij werkte meer dan twintig jaar in de culturele sector, onder andere als fotograaf, schrijver en muzikant, voordat hij in 2020 zijn debuut als regisseur maakte. Dat deed hij met ‘Portret van een mislukt schrijver’. Hij won daarmee de Filmprijs van de Stad Utrecht. In 2021 volgde zijn tweede film ‘Dit ben ik niet’. Daarvoor trok hij in bij zijn moeder Rian (71) om haar te laten reflecteren op het moederschap. Joris gebruikt zijn film om Rian te confronteren met de trauma's van het verleden, waar zij zich, na het zien van een tussentijdse montage, totaal niet in herkent. In zijn nieuwe film ‘Zoekjaar’ bevraagt Nioky de Nederlandse bureaucratie. Hij volgt Chinese performancekunstenaar Nadh, die na het behalen van zijn diploma op een Nederlandse kunstacademie precies één jaar de tijd krijgt om een baan te vinden - zijn ‘zoekjaar’ - anders moet hij weg uit Nederland. Joris Koptod Nioky volgt Nadh en houdt de kijker een spiegel voor: je kunt je naar de regels voegen, maar je kunt ze ook bevragen of verwerpen. Femke van der Laan gaat met Joris Koptod Nioky in gesprek.

Beeldend kunstenaar Susanne Khalil Yusef werd geboren in Duitsland, als dochter van Palestijnse vluchtelingen. Yusef behaalde haar bachelor en master in Fine Arts aan de St. Joost Academie in Den Bosch en raakte toegewijd aan onderzoek naar haar familiegeschiedenis en de Palestijnse diaspora tijdens een semester aan de International Academy of Art Palestine (IAAP) in Ramallah. Ze maakt kleurrijke installaties door verschillende media te combineren, zoals muurschilderingen, video, keramiek en publieksparticipatie. Hoewel haar felgekleurde werk luchtig en speels is, stelt ze kritische vragen over thema’s als thuisland en ontheemding, identiteit en sociaalgeografische machtsverhoudingen. Werken van haar hand zijn op dit moment te zien op De Textiel Biënnale 2025 in Museum Rijswijk en in de vierde editie van ‘Makersgeheimen’, in het Textielmuseum in Tilburg. Femke van der Laan gaat met Susanne Khalil Yusef in gesprek.

Atze de Vrieze ontvangt een inspirerende gast uit de kunst, cultuur of actualiteit, die vertelt over werk & leven. Nooit Meer Slapen is hét nachtelijke cultuurprogramma van de VPRO. In de nacht voer je nu eenmaal de beste gesprekken. Abonneer je nu op de podcast of luister live op NPO Radio 1, iedere werkdag om middernacht.

Deze zomer, tot en met 8 augustus, geniet je van onze selectie aan zomertips uit het afgelopen seizoen Nooit Meer Slapen. Sander Schimmelpenninck is journalist, columnist en schrijver. Schimmelpenninck werkte zich in korte tijd op tot hoofdredacteur van het tijdschrift Quote. Vanaf 2019 schrijft hij een wekelijkse column voor de Volkskrant en maakt hij samen met Jaap Reesema de Zelfspodcast. Ook verschijnt Schimmelpenninck regelmatig op televisie, onder andere in de VPRO-series ‘Sander en de Kloof’ en ‘Sander versus de socials’. In zijn boek ‘De domheid regeert’ analyseert Schimmelpenninck domheid als een politieke strategie, die schade verricht aan de rechtstaat, de democratie en de journalistiek. Femke van der Laan gaat met Sander Schimmelpenninck in gesprek.

Deze zomer, tot en met 8 augustus, geniet je van onze selectie aan zomertips uit het afgelopen seizoen Nooit Meer Slapen. Safae el Khannoussi is schrijver, docent en promovendus. Ze schrijft haar proefschrift over politieke filosofie en gevangenisabolitionisme vanuit dekoloniaal perspectief. Eerder publiceerde ze verhalen in De Gids. In haar werk staan thema’s als ballingschap, voortvluchtigheid en het paradoxale bestaan van de migrant centraal. Haar debuutroman ‘Oroppa’ volgt een groep outcasts die bij een verdwijning betrokken raakt. El Khanoussi leidt haar kleurrijke personages door een Europa dat meestal onzichtbaar blijft. Femke van der Laan gaat met Safae el Khannoussi in gesprek.