OVT Fragmenten podcast

Is Nederland klaar voor een oorlog? Dat was de vraag die deze week als een zwarte wolk in de Tweede Kamer hing. Als Amerika ons in de steek laat en Nederland militair betrokken raakt in de oorlog van Rusland tegen Oekraïne, is er dan een Plan B? De vraag doet bij voormalig luitenant-generaal Mart de Kruif het beeld oproepen van het Nederland van eind jaren dertig, toen politici pas heel laat ontdekten dat het vijf voor twaalf was. Hij vertelt meer.

In 1971 wordt de Braziliaanse Rubens Paiva gearresteerd. Hij is een van de vele mensen die wordt gemarteld en vermoord tijdens de militaire dictatuur in Brazilië, die van 1964 tot 1985 duurde. De oscarwinnende film I’m still here vertelt het waargebeurde verhaal van Rubens, maar vooral dat van zijn vrouw Eunice Paiva en haar strijd voor gerechtigheid. De film staat symbool voor de verschrikkingen die plaatsvonden tijdens de Braziliaanse dictatuur en nog steeds voelbaar zijn. We praten over de film I’m still here en de militaire dictatuur met onderzoeker Mariana Françozo, verbonden aan de Universiteit Leiden.

Volgens minister David van Weel moet iedere Nederlander in het geval van een ramp 72 uur zelfredzaam kunnen zijn. Hij sluit zich daarmee aan bij het Europese advies om genoeg in huis te hebben om het drie dagen te kunnen redden zonder hulp van buitenaf. Gaan we met dit advies terug naar de Koude Oorlog, toen de organisatie Bescherming Bevolking (B.B.) de burger moest bijstaan in de huiselijke voorbereiding op een oorlog? Te gast is Roelof van Gelderen van het Museum Bescherming Bevolking in Grou.

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, Annelien de Dijn en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Sanne Frequin. Zij bespreekt dire historische boeken Vijanden van iedereen - Richard Blakemore (vert. Wilma Paalman, Willem van Paassen) Dochters van Lucy - Jan Luiten van Zanden Verliefd en veroordeeld - Maartje van de Kamp

Greet Hofmans, een eenvoudige vrouw uit de Amsterdamse Jordaan, deed in de jaren vijftig haar intrede op Paleis Soestdijk. Marijke, de vierde dochter van de toenmalige koningin Juliana en haar man Bernhard, was geboren met een ernstige oogafwijking en de hulp van ‘Mejuffrouw Hofmans’, die vanaf 1946 enige bekendheid had gekregen als ‘alternatief genezer’, werd ingeroepen. Al snel werd Hofmans een vertrouweling van het hof, met name van Juliana en werd ze deelgenoot van de huwelijksproblemen van het koninklijk paar. Haar adviezen werden serieus genomen. Zo serieus dat met name de prins Hofmans als een bedreiging ging zien voor zijn huwelijk en status. In de buitenlandse pers verschenen berichten dat het Nederlandse koningshuis een Raspoetin had binnengehaald. Dat leidde tot de zogenaamde ‘affaire Hofmans’. Maar wat deed Hofmans nou eigenlijk precies aan het hof? Was ze een heks of een heilige? Die vraag staat centraal in de vuistdikke biografie die volgende week verschijnt van de hand van historicus Han van Bree. Het vertroebelde oog: het onbegrepen leven van Greet Hofmans. Hij is te gast.

Er is een grote stap gezet richting de terugkeer van de mammoet. Tenminste, als we de wetenschappers verbonden aan het Amerikaanse lab Colossal Biosciences mogen geloven. Daar zag een nieuw dier met eigenschappen van de mammoet het daglicht; een wolharige muis. Het uiteindelijke doel is om via genetische modificaties meerdere uitgestorven diersoorten te herintroduceren en een nieuwe versie van de mammoet door de arctische sneeuw te laten lopen. Maar is het eigenlijk wenselijk om zulke dieren weer kunstmatig tot leven te wekken? En wat voor toekomst is er eigenlijk voor de prehistorische kolos? Dierfilosoof Erno Eskens is te gast.

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Fresco Sam-Sin. Hij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Carthago: ooit verwoest, nooit verdwenen - Redactie: Diederik Burgersdijk, Dirk Vervenne Eindelijk vrij - Emily Hemelrijk Huis in de storm - Tentoonstelling in het Mauritshuis, Den Haag

'Dit is nog nooit vertoond.' Dat is de algemene reactie op wat er afgelopen vrijdag in het Witte Huis gebeurde, tussen president Trump en Zelensky. ‘Je hebt jezelf in een moeilijke positie gebracht, je bent respectloos tegen ons land’ zei Trump tegen de Oekraïense president. Vicepresident JD Vance deed er nog een schepje bovenop: ‘je hebt niet één keer dankjewel gezegd.’ Historicus en vaste OVT-boekrecensent Wim Berkelaar moest denken aan een ontmoeting tussen Hitler en president Hácha van Tjechoslowakije in 1939.

In 1942, als de Pools-joodse Stefan Skotnicki zes jaar oud is, wordt hij door zijn ouders weggestuurd. Samen met zijn kindermeisje Zosia. Zo maakt hij een betere kans om de oorlog te overleven. Samen trekken ze door het Poolse platteland, telkens weer op de vlucht voor verraad. Maar wanneer de oorlog voorbij is, en hij een leven opbouwt achter het IJzeren Gordijn in Polen, neemt het antisemitisme opnieuw toe, en moet hij opnieuw vluchten. Nu heeft hij als 90-jarige zijn herinneringen op laten tekenen in het boek Mijn twee moeders, met behulp van de Pools-Nederlandse journalist Dore van Duivenbode. Samen zijn ze te gast.