Weconomics Mediaplatform voor een duurzame welvaart in actie

De digitale lopende band is een organisatieconcept waarmee tegen minimale frictie een digitale waarde van aanbieder naar vrager ‘stroomt’. De digitale lopende band is geen technisch, maar een organisatorisch concept dat gebruik maakt van diverse bestaande technologieën. Bij ontwikkeling en introductie moet je de meeste aandacht waarschijnlijk schenken aan het wegnemen van weerstanden. Deze weerstanden zijn niet alleen aanwezig bij bestaande grote en centraal georganiseerde kantoororganisaties, maar ook bij MKB-bedrijven en startups. Deze hebben nog steeds de neiging om het wiel opnieuw uit te vinden, zijn vooral concurrentie (lees winst op korte termijn) gedreven en geloven in de vrije marktideologie. Paul Bessems

Technologie is een vorm van innovatie zou je kunnen zeggen. Technologie is de leer van de handelingen waardoor de mens de voortbrengselen van de natuur of de menselijke geest, tot hulpmiddelen ‘verwerkt’ ter bevrediging van zijn behoeften. Je ziet duidelijk de rol van de mens binnen technologie. De vraag is echter hoe ver innovatie kan afwijken van evolutie, voordat het onomkeerbaar is voor het voortbestaan van de soort? Als we blijven innoveren op de manier waarop we dit nu doen, zullen we als huidige soort niet meer lang bestaan op deze planeet. We innoveren immers een politiek-economisch systeem, kapitalisme, dat voortdurende groei nodig heeft. We innoveren algoritmes en complexe financiële producten die mensen niet meer begrijpen. We innoveren een verbrandingsmotor, waardoor de temperatuur op aarde stijgt en hele gebieden onbewoonbaar worden. Als de aarde de komende vijftig jaar in het huidige tempo blijft opwarmen, komen in het pessimistische scenario zo'n drie miljard mensen in de problemen. In 2070 is hun leefgebied dan te warm en te droog om er te kunnen leven. Paul Bessems

In diverse boeken ben ik ingegaan op de relatie tussen de manier waarop de natuur zich organiseert en hoe we bijvoorbeeld steden en bedrijven organiseren. De wereld wordt met het toenemend aantal bouwstenen en relaties complexer, patronen en principes blijven echter. Hierdoor kun je altijd vanuit eenvoud ontwerpen. Het blijkt dat er belangrijke overeenkomsten zijn tussen onze biologische ontwikkeling (organisme), de ontwikkeling van woonorganisaties (steden) en werkorganisaties (bedrijven). De reden is simpel: het zijn allemaal systemen van mensen en mensinteracties. Een bedrijf lijkt een verzameling kantoren met afdelingen en werkplekken en een stad lijkt een verzameling wijken, straten en huizen. Maar beiden zijn een fysieke manifestatie, een sociale, economische en culturele uiting van mensen en mensinteracties. Het gaat ook bij bedrijven en steden om mensen en mensinteracties, om de kleinste bouwstenen en hun verbindingen. Ook al lijkt een bedrijf vooral een kantoor te zijn met computers(machines), als we kijken naar de manier waarop het georganiseerd is en zich ontwikkelt, is een bedrijf te vergelijken met een organisme: het wordt geboren, het groeit, het leert, het neemt toe in omvang, het wordt minder flexibel, trager en uiteindelijk gaat het bedrijf ‘dood’ (of wordt overgenomen). Paul Bessems

Een bos kent geen overbodige bomen, maar een supply chain wel overbodige bedrijven. Een bos ontstaat omdat bladeren zonlicht zoeken en wortels water. Een bedrijf ontstaat vanuit een idee, groeit, vaak met behulp van financiering, en wordt door geplande acties wellicht een groot bedrijf. Dat is het verschil tussen evolutie en innovatie. Evolutie is ‘design without a plan’, innovation is ‘design with a plan’. Je zou kunnen zeggen dat innovatie = evolutie + ingrijpen mens. Kunst, sport, economie en technologie zijn weliswaar door mensen ‘uitgevonden’, maar zijn ook vanzelfsprekende voortzettingen van natuurlijke evolutie. Zolang innovatie het beter doet dan evolutie, is er niets aan de hand zou je kunnen stellen. Maar het feit dat we door innovatie een habitat creëren waarin we straks zelf niet meer kunnen leven, zou je de domste fout in evolutie tot nu toe kunnen noemen. Als een boom geen zonlicht of water meer krijgt, stopt het bos met groeien. Wanneer een bedrijf niet meer levensvatbaar is proberen we het overeind te houden met leningen, aandelenuitgifte of staatssteun. Eén van de vier bronnen waarop het mis is gegaan met onze welvaartsontwikkeling (zie ook het boek Weconomics analyse, paragraaf 1.2: Waar is het fundamenteel ‘mis’ gegaan’), is de innige verhouding tussen mens en middel en het feit dat we middelen machtiger en belangrijker hebben gemaakt dan mensen. Als we daar niets aan doen, zullen we als mens minderwaardig worden ten opzichte van de hulpmiddelen die we voor onszelf gecreëerd hebben.  Paul Bessems

De begrippen welvaart, welzijn en welbevinden hebben met elkaar te maken, maar zijn voor het Weconomics transformatieprogramma niet hetzelfde. Welbevinden heeft meer te maken met de lichamelijke en geestelijke gezondheid van mensen. Onder welzijn wordt een zekere mate van materiële en immateriële tevredenheid begrepen. Hieronder horen ook veiligheid, toegang tot zorg en onderwijs. Welvaart heeft meer met de beschikbaarheid van producten, diensten en infrastructuren te maken. Een afgeleide hiervan is de welvaartsstaat waarbij de overheid helpt een bepaalde welvaart te bereiken en behouden. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van goed monetair beleid, een gedegen pensioenstelsel en sociaal vangnet. In ieder geval kun je stellen dat mensen niet alleen de kwantiteit van leven (hoeveel spullen kan ik kopen en hoe vaak kan ik op vakantie), maar ook de kwaliteit van leven belangrijk vinden. Een brede welvaart is een welvaart voor meer mensen, inclusief welzijn en welbevinden. Een duurzame welvaart wil dit ook bestendigen en overdragen aan volgende generaties. Maar dat gaat niet vanzelf, daar moet je iets voor organiseren. Paul Bessems

Onderzoek van het internationale organisatieadviesbureau Accenture toont aan dat tot dertig procent van de totale organisatiekosten bestaat uit het opvragen van data bij andere partijen. Onderzoek van Amerikaanse bedrijf ServiceNow toont aan dat managers gemiddeld twee dagen per week bezig zijn met intern informatie opvragen. En de Amerikaanse econoom Stuart Chase ten slotte, beargumenteert al in 1925 dat kapitalisme enerzijds voor productiviteitsstijging zorgt, maar tegelijk voor enorme verspilling en overcapaciteit. De combinatie van innovatie én het streven naar volledige werkgelegenheid leidt ertoe dat we werk creëren dat weinig waarde toevoegt voor mens & maatschappij. Dat weten we dus al heel lang, en wie eerlijk is, ziet het ook om zich heen. Binnen de huidige denk- en beleidskaders de productiviteit verbeteren zal dan ook niet lukken, ook niet met een digitale lopende band. Want niet is zo ineffectief als processen die niet gedaan hoeven te worden efficiënter maken. Paul Bessems

Er zijn meerder manieren om een duurzame welvaart te organiseren. De meest voor de hand liggende en goedkoopste is: het tegengaan van verspilling. Nu richten bestaande inzichten en organisaties zich vooral op het tegengaan van voedsel-, grondstoffen- en energieverspilling. Dat is heel belangrijk, maar voor een houdbare welvaart moeten we ook kijken naar verspilling van menselijke kapitaal, veroorzaakt door digitale verspilling in kantoren. Paul Bessems

As human beings, our greatness lies not so much in being able to remake the world, that is the myth of the atomic age, as in being able to remake ourselves (Mahatma Gandhi) Deze artikelenreeks gaat over het organiseren van een duurzame, digitale en decentrale toekomst door de inzet van moderne organisatiekunde in combinatie met datatechnologie, als onderdeel van de digitale transformatie. Een thema actueler dan ooit. Ook mijn eerste boek uit 2010, de managementroman ‘Elke dag als de zon opkomt’, gaat over dit thema. De hoofdrolspeler, Miles Leadmen, hoort in zijn dromen steeds een stem: “The World is your company, what would you do?”Wat zou je doen als de wereld je bedrijf was? Een utopie natuurlijk, maar wel een mogelijke bestemming van een weg die we kunnen bewandelen. Paul Bessems

Eén van de meest gestelde vragen aan mij de afgelopen maanden, was de vraag of het kapitalisme ten einde is en vervangen wordt door een nieuw systeem. Er zijn mensen die zich eerder de ondergang van de wereld kunnen voorstellen dan het einde van het kapitalisme. Ik ben dit beeld in één van mijn eerste boeken (Weconomics Analyse: waarom onze welvaartsmachine aan vervanging toe is), al gaan nuanceren. De werkelijkheid is dat er verschillende ontwikkelingen en varianten zijn van ‘het kapitalisme’ en deze ons honderden jaren lang hebben geholpen om tal van bestaande oplossingen te verbeteren. Van de manier waarop we voedsel, veiligheid, kleren, auto’s, televisies en smartphones produceren tot en met de manier waarop we vraag en aanbod van data organiseren. Er is geen sprake van ‘het kapitalisme’. Er zijn wel verschillende vormen, stadia en ontwikkelingen. De huidige welvaartsmachine, je mag het kapitalisme noemen, is ontworpen om ons meer welvaart te brengen: elke dertig jaar een verdubbeling, de afgelopen tweehonderd jaar een vertienvoudiging! Dat is een knappe prestatie. Maar de vraag is of deze machine, al dan niet met het juiste onderhoud en vervanging van onderdelen, ook in staat is om onze welvaart te verduurzamen? Paul Bessems

In een serie podcasts zal Paul Bessems het boek: ‘⁠Duurzame Welvaart Organiseren⁠’ presenteren. Ze leveren een bijdrage aan het organiseren van een duurzame, digitale en decentrale toekomst. Met deze podcasts doen we vooral een appel op politici, bestuurders, beleidsmakers, strategen en iedereen die verantwoordelijkheid neemt voor de toekomst van onze kinderen. Weconomics boeken worden primair gebruikt door Weconomics & partners. Zo nemen ze een belangrijke plaats in, in het ⁠Weconomics Certified Programs⁠. Voor geïnteresseerden die niet aan deze programma’s deelnemen zijn de Weconomics boeken als geheel, wellicht minder goed bruikbaar. Daarom verschijnt er ook een serie podcasts met de mogelijkheid tot dialoog via meetups. Zie ook ⁠www.weconomics.tv⁠