Wat blijft

Stamperius publiceerde haar eerste boeken onder een mannennaam, Hannes Meinkema. Dat was geen toeval. In de boekwinkels van de jaren zeventig had je een stapeltje vrouwenliteratuur en een stapeltje mannenliteratuur. En alleen dat laatste werd serieus genomen door de literaire pers. Ze werd beroemd met haar derde boek En dan is er koffie (1976) en schreef sindsdien nog dertig boeken: over het kwaad en het disfunctionele gezin, over echtscheiding en alleenstaand moederschap. Thema's die raakten aan haar eigen leven zoals haar geweldadige jeugd. Fleur Jurgens volgt het spoor terug met schrijver en emeritus-hoogleraar genderstudies Maaike Meijer, met vriendin  Esselien 't Hart en met pleegdochter Jowi Schmitz. Wat blijft na de dood van Hannemieke Stamperius?   Voor deze podcast is gebruik gemaakt van fragmenten uit de volgende programma’s:  - Een uur Ischa, 20 augustus 1991, Vpro: Ischa Meijer in gesprek met de schrijfster Hannes Meinkema/Hannemieke Stamperius over haar jeugd, haar werk en hoe het allemaal begon met "En dan is er koffie”, uitgezonden op Radio 1 - Een Monument van Ongeduld, kleine geschiedenis uit de jaren zeventig, documentaire, uitgezonden op 12 november 1995, Vpro, Nederland 3 - Dolle Mina's strijd voor vrouwenrechten: ludiek, maar ook confronterend, NOS-Nieuws, 23 januari 2020

Schrijver Wessel te Gussinklo streefde altijd naar het hoogst haalbare. Hij begon al jong met schrijven maar zijn carrière kwam die eerste jaren niet van de grond. Zijn doorbraak kwam op zijn 45ste met De verboden tuin waarvoor hij de Anton de Wachterprijs won. Te Gussinklo had een muze nodig om romans te kunnen schrijven. Nadat zijn eerste vrouw overleed, stopte hij zo’n twintig jaar met schrijven van literatuur. Toen hij een nieuwe liefde vond, lukte het hem om weer romans te publiceren. Maartje Willems volgt zijn spoor terug met vriend en collega Frans Thomése, met schrijver Michiel Lieuwma en zijn weduwe Odilia te Gussinklo.

Schrijver Jacob Israël de Haan kende een leven vol schandalen. In 1904 schreef hij de eerste Nederlandse roman waarin een homoseksuele relatie centraal stond. Het leidde onder andere tot zijn ontslag bij dagblad Het Volk. Op zoek naar eerherstel zorgde hij op een slimme manier voor een nieuw schandaal. Een truc die hij later ook politiek inzette: als activist lokte hij protesten uit in Rusland en vanuit Palestina schreef hij over de lokale ontwikkelingen. Zijn uitgesproken mening over de Joodse staat kostte hem in 1924 uiteindelijk het leven. Wat kunnen we honderd jaar na zijn dood van De Haan leren? Lara Billie Rense spreekt met letterkundige Gaston Franssen over de rol die schandalen speelden in het leven en werk van de schrijver. Verder in Wat blijft: politicus Dries van Agt, gitarist Wayne Kramer (MC5) en kunstenaar Martin Wong. In het tweede uur en de podcastserie Wat blijft volgt Botte Jellema het spoor terug van acteur Helmert Woudenberg. ---- Redactie radio: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Nienke Spaan, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary. Eindredactie: Bram Vollaers

Helmert Woudenberg was een van de oprichters van het baanbrekende gezelschap Het Werkteater, speelde in films, in televisieseries, en in zijn eigen solovoorstellingen. Zijn leven was getekend door de NSB-geschiedenis van zijn familie. Die geschiedenis nam hij mee het podium op: hij wilde een stem geven aan personages, zonder daar een oordeel over te geven. Hij had een enorme werkdrift en wilde het liefst zo vaak mogelijk spelen. Op de dag van zijn overlijden, zou hij ’s avonds ook weer op het podium staan. Maar die geschiedenis tekende hem ook in zijn privéleven.  Botte Jellema volgt zijn spoor terug met toneelrecensent Hein Janssen, collega Tjeerd Bischoff en dochter Mose.

Politicoloog Peter Bootsma komt praten over zijn biografie over Jan de Koning, vier keer minister voor het CDA en zeer invloedrijk in Den Haag in de jaren zeventig en tachtig. Jan de Koning was in de jaren tachtig namens het CDA vier keer minister en driemaal kabinetsinformateur. Hij werd nooit minister-president, omdat hij het premierschap liet aan Ruud Lubbers en diens geldingsdrang. In feite was de macht van de beminnelijke De Koning achter de schermen groter dan menigeen kon vermoeden. Een bekende uitspraak van De Koning en de titel van de biografie is: “Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan”, typisch voor de man die altijd pragmatisch naar oplossingen zocht. ---- Redactie radio: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Nienke Spaan, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary. Eindredactie: Bram Vollaers

Geliefd, gehaat en gevreesd: filmmaker, interviewer en columnist Theo van Gogh was het allemaal. Het vrije woord ging bij hem boven alles en hij schuwde er niet voor mensen – bewust – te kwetsen. Eind dit jaar is het twintig jaar geleden dat hij bruut werd vermoord om zijn directe uitspraken. Waar kwam Van Goghs onstilbare zucht tot beledigen vandaan? In hoeverre speelden de oorlogsgeschiedenis van zijn ouders en zijn afstamming van de beroemde schilder een rol? En welke mediaerfenis laat hij na? Historicus en biograaf Jaap Cohen leefde zeven jaar lang met Van Goghs en sprak meer dan 150 familieleden, collega’s, vrienden én vijanden voor zijn biografie. Bij Wat blijft spreekt hij met Lara Billie Rense over zijn inzichten. Verder in Wat blijft: politiek gevangene, Vadim Hrasko, zangeres Mary Weiss, en muzikant Melanie. In het tweede uur en de podcast van Wat blijft volgt Annette van Soest het spoor terug van politicus Adri Duivesteijn. Een lastpak, zo werd hij soms genoemd. Maar ook bevlogen en activistisch. PvdA-politicus Adri Duivesteijn vond het leven te kort om aandacht te besteden aan dingen die hij niet echt belangrijk vond. Hij groeide op in de Haagse Schilderswijk, waar hij al vroeg in zijn leven zag wat ongelijkheid betekent. De overtuiging dat ieder mens het recht en de vrijheid moet hebben om zijn eigen weg te volgen, ongeacht afkomst, liep als een rode draad door zijn leven.  Annette van Soest volgt zijn spoor terug met partijgenoot Lodewijk Asscher, met documentairemaker Marit Geluk en met zijn partner, Liesbeth Janson. ---- Meer over Wat blijft: https://www.human.nl/wat-blijft De Wat Blijft Lijst, een playlist met alle muziek uit Wat blijft: https://open.spotify.com/playlist/1Gu8KXUHeVhLYE9M2jKkwu?si=cf8248e5824a48e5  ---- Redactie radio: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Nienke Spaan, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary. Eindredactie: Bram Vollaers

Een lastpak, zo werd hij soms genoemd. Maar ook bevlogen en activistisch. PvdA politicus Adri Duivesteijn vond het leven te kort om aandacht te besteden aan dingen die hij niet echt belangrijk vond. Hij groeide op in de Haagse Schilderswijk, waar hij al vroeg in zijn leven zag wat ongelijkheid betekent. De overtuiging dat ieder mens het recht en de vrijheid moet hebben om zijn eigen weg te volgen, ongeacht afkomst, liep als een rode draad door zijn leven. Annette van Soest volgt zijn spoor terug met partijgenoot Lodewijk Asscher, met documentairemaker Marit Geluk en met zijn partner, Liesbeth Janson.

Dat er in zeventig jaar veel kan gebeuren is evident, maar dat iemand in diens mensenleven zowel model, fotograaf, oorlogscorrespondent, moeder en surrealistisch kok is, geeft blijk aan een op zijn zachts gezegd bijzonder leven. De Amerikaanse Lee Miller was dit allemaal: ze fotografeerde voor Vogue en Harper’s Bazaar, trok na D-Day achter de geallieerden aan om de operaties en bevrijdingen vast te leggen en kon haar oorlogstrauma’s na de bevrijding pas verwerken dankzij haar surrealistische gerechten waar ze gasten blauwe vis en gifgroene mayonaise voorgeschotelde. Conservator Moderne en Hedendaagse Kunst van Boijmans van Beuningen, Saskia van Kampen-Prein, spreekt met Lara Billie Rense over haar onderzoek naar Lee Miller. Verder in Wat blijft: hotelier Arie van der Valk, muzikant Bob Marley, en de jonge Rembrandt van Rijn. In het tweede uur en de podcast van Wat blijft aandacht voor het leven en werk van activist Klaas de Jonge: Klaas de Jonge had lak aan gezag en conventies. Hij sloot zich in de jaren ‘80 aan bij de anti-apartheidsbeweging in Mozambique en werd opgepakt tijdens het smokkelen van wapens voor het ANC. Toen hij de politie na zijn arrestatie moest laten zien waar een aanslag ophanden zou zijn, leidde hij hen listig naar de Nederlandse ambassade in Pretoria waar hij veilig was. Daar bleef hij maanden zitten, met open raam en op luid volume draaide hij er de hit Free Nelson Mandela. Hoewel hij ontegenzeggelijk aan de ‘goeie’ kant van de geschiedenis stond, is zijn deelname aan een gewapende vrijheidsstrijd in Nederland toch altijd controversieel gebleven. Peter Blom volgt zijn spoor terug met biograaf Jenne Jan Holtland, Conny Braam (oprichter van de Nederlandse anti-apartheidsbeweging)  en zijn zoon Arjen de Jonge. ---- Redactie radio: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Nienke Spaan, Jessica Zoghary. Eindredactie: Bram Vollaers

Klaas de Jonge had lak aan gezag en conventies. Hij sloot zich in de jaren ‘80 aan bij de anti-apartheidsbeweging in Mozambique en werd opgepakt tijdens het smokkelen van wapens voor het ANC. Toen hij de politie na zijn arrestatie moest laten zien waar een aanslag ophanden zou zijn, leidde hij hen listig naar de Nederlandse ambassade in Pretoria waar hij veilig was. Daar bleef hij maanden zitten, met open raam en op luid volume draaide hij er de hit Free Nelson Mandela. Peter Blom volgt zijn spoor terug met biograaf Jenne Jan Holtland, Conny Braam (oprichter van de Nederlandse anti-apartheidsbeweging)  en zijn zoon Arjen de Jonge.

Nele Marian is een van de eerste schrijfsters van Afrikaanse afkomst in Europa. In de jaren 30 schreef ze de poëziebundel ‘Poèmes & Cahnsons’, hierin beschrijft ze het koloniaal onrecht op aangrijpende wijze. Te gast is Nadia Nsayi. Zij schreef het boek 'Congolia — De erfenis van Nele Marian’. Verder in Wat blijft: journalist Marc Chavannes, muzikant en producer Amp Fiddler en fotograaf Bernard Rübsamen. Lara Billie verwijst naar de Wat Blijft Lijst, de playlist met muziek uit Wat blijft. Die vindt u hier: https://open.spotify.com/playlist/1Gu8KXUHeVhLYE9M2jKkwu?si=cf8248e5824a48e5  In het tweede uur en de podcast van Wat blijft: Jeannette Kok was een baken voor Amsterdammers met HIV en aids. Ze werkte als sociaal verpleegkundige en struinde voor de GGD homokroegen op de wallen af om soatesten te doen. Tijdens de HIV- en aidsepidemie van de jaren ‘80 was ze de eerste die het bron- en contactonderzoek uitvoerde. Dide Vonk volgt haar spoor terug met microbioloog en haar voormalig baas Roel Coutinho, met haar goede vriend Ruud van Buren en met dochter Sanna Bakker. -------- Redactie radio: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Nienke Spaan, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary. Eindredactie: Bram Vollaers