Wat blijft

Welke offers ben je bereid te brengen voor activisme en geëngageerde kunst? De dissidente kunstenaar Ai Weiwei is in zijn geboorteland China niet welkom. Hij werd geboren in 1957, en groeide deels op in een werkkamp met een vader die net zo opstanding was als hij zelf. Lara Billie Rense gaat in gesprek over zijn leven en werk, met curator Joris Westerink van Kunsthal Rotterdam. Verder in Wat blijft: poppenspeler Jozef van den Berg, muzikant Elliott Smith en fotograaf Paul Blanca. --- Redactie: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Maartje Willems Eindredactie: Bram Vollaers

“Wat wil je hiermee zeggen?” vroeg regisseur en cabaretier Fred Florusse vaak om vakgenoten te scherpen tijdens repetities. “Hij was de ideale startmotor”, vertelt Jack Spijkerman, voor hemzelf maar ook voor artiesten als Paul de Leeuw en Karin Bloemen. Florusse werd bekend als lid van Don Quishocking, de cabaretgroep die in de jaren zeventig van de twintigste eeuw furore maakte in Nederland met maatschappelijk geëngageerd en taboedoorbrekend cabaret. Hij presenteerde het School TV-weekjournaal en legde de basis voor het radioprogramma Spijkers met Koppen. Peter Blom volgt zijn spoor terug met vriend Jack Spijkerman, collega’s Jacques Klöters George Groot en zijn vrouw Annejet Florusse-Ritmeester.

Op 16 oktober 2020 werd in Frankrijk leraar Samuel Paty vermoord. Hij werd onthoofd, omdat hij in zijn klas cartoons had laten zien van de profeet Mohammed. De moord maakt veel los, niet alleen in Frankrijk, maar ook in Nederland. Stine Jensen geeft zelf les en is aangedaan door de moord. Zou dit haar ook kunnen gebeuren? En moet ze haar manier van lesgeven aanpassen, maar wil ze dat wel? Ze maakte een podcastserie over de invloed van de moord. Wat hebben we er van geleerd en zou dit weer kunnen gebeuren? Verder in Wat blijft: politicus Tjerk Westerterp, muzikant Charles Bradley en muzikant Fela Kuti. In het tweede uur en de podcast van Wat blijft aandacht voor cabaratier Fred Florusse: “Wat wil je hiermee zeggen?” vroeg regisseur en cabaretier Fred Florusse vaak om vakgenoten te scherpen tijdens repetities. “Hij was de ideale startmotor”, vertelt Jack Spijkerman, voor hemzelf maar ook voor artiesten als Paul de Leeuw en Karin Bloemen. Florusse werd bekend als lid van Don Quishocking, de cabaretgroep die in de jaren zeventig van de twintigste eeuw furore maakte in Nederland met maatschappelijk geëngageerd en taboedoorbrekend cabaret. Hij presenteerde het School TV-weekjournaal en legde de basis voor het radioprogramma Spijkers met Koppen. Peter Blom volgt zijn spoor terug met vriend Jack Spijkerman, collega’s Jacques Klöters George Groot en zijn vrouw Annejet Florusse-Ritmeester.  --- Redactie: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Maartje Willems Eindredactie: Bram Vollaers

In Wat blijft aandacht voor de Frans-Joodse filosofe, politiek activist en schrijver Simone Weil (1909-1943). Haar korte leven oogt als een verzameling van tegenstellingen. Een pacifiste die dienst nam in de Spaanse Burgeroorlog, een heilige die weigerde gedoopt te worden, een Joodse die niets moest hebben van het jodendom, een atheïstische filosoof die mystica werd, een linkse activist die het woord ‘revolutie’ wantrouwde. Hoe moeten we Weil en haar gedachtengoed plaatsen? Theoloog en emeritus-hoogleraar Ethiek Frits de Lange neemt Floortje Smit mee in het leven en denken van Weil, een buitenbeentje in de canon van de moderne filosofiegeschiedenis. Verder in Wat blijft: scenarioschrijver Kees Holierhoek, rock 'n roll-legende Sister Rosetta Tharpe en senator Dianne Feinstein. In het tweede uur een aflevering uit de podcast Wat blijft: verzetsstrijder Joke Folmer. Bescheiden noemde ze zichzelf 'boodschappenmeisje van het verzet’, maar in feite was ze een bevlogen strijdster voor gerechtigheid en menselijkheid. Met haar stalen zenuwen en onschuldige meisjesgezicht smokkelde Joke Folmer tijdens de oorlog ruim driehonderd mensen de grens over, onder wie 120 geallieerde piloten. In april 1944, twintig jaar oud, werd ze gearresteerd en ter dood veroordeeld, waarna ze naar acht gevangenissen in Nederland en Duitsland werd gesleept. Tot een executie is het nooit gekomen. De geallieerden rukten op en de benodigde procespapieren ontbraken.   Fleur Jurgens volgt haar spoor terug met oud-directeur van het Fries Verzetsmuseum Gerk Koopmans, haar 99-jarige studiegenoot Anneke Halbertsma en kleinzoon Jim de Groot.  --- Redactie: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Maartje Willems Eindredactie: Bram Vollaers

Bescheiden noemde ze zichzelf 'boodschappenmeisje van het verzet’, maar in feite was ze een bevlogen strijdster voor gerechtigheid en menselijkheid. Met haar stalen zenuwen en onschuldige meisjesgezicht smokkelde Joke Folmer tijdens de oorlog ruim driehonderd mensen de grens over, onder wie 120 geallieerde piloten. In april 1944, twintig jaar oud, werd ze gearresteerd en ter dood veroordeeld, waarna ze naar acht gevangenissen in Nederland en Duitsland werd gesleept. Tot een executie is het nooit gekomen. De geallieerden rukten op en de benodigde procespapieren ontbraken.   Tot op hoge leeftijd bleef Joke Folmer een vrije geest met een groot hart. ‘Overleven verplicht’, vond ze.  Ze streed evengoed voor het herdenken van gedeporteerde Joden als van Duitse soldaten, die op Schiermonnikoog lagen begraven. Tenslotte waren ook zij slachtoffer van de oorlog.   Fleur Jurgens volgt haar spoor terug met oud-directeur van het Fries Verzetsmuseum Gerk Koopmans, haar 99-jarige studiegenoot Anneke Halbertsma en kleinzoon Jim de Groot.    Voor deze podcast hebben we gebruik gemaakt van enkele fragmenten van de documentaireserie van regisseur Thom Verheul (voor Omrop Fryslân) over Joke Folmer. Deel 1: Boodschappenmeisje van het verzet, uitgezonden op 30 april 2022 en deel 2: ‘Overleven verplicht’, uitgezonden op 7 mei 2022.

Soms zijn stippen niet alleen een leuk patroon op een feesthoed, maar existentieler. Voor de Japanse kunstenaar Yayoi Kusama werken de polkadots helend. Ze werd er wereldberoemd mee. Kusama schildert de stippen, om haar moeilijke jeugd te verwerken. In Stedelijk Museum Schiedam wordt dit najaar de Nederlandse jaren van Kusama belicht, vooral haar rol als pionier, feminist en cultheldin in de jaren zestig. Ze is wereldberoemd, maar heeft ook in Nederland werkt gemaakt. Catrien Schreuder, hoofd kunst en geschiedenis van het museum, bespreekt haar leven en werk met Floortje Smit.  Verder in Wat blijft: activist en politica Nona Salakory, de Cubaanse zangeres Olga Chorens en kunstenaar Fernando Botero. In het tweede uur volgt Inge ter Schure het spoort terug van activist Liefke Munneke Bos, die streed tegen de gasboringen in Groningen. Liefke Munneke-Bos had een enorme liefde voor het Groninger landschap en het culturele erfgoed. Na de zware aardbeving bij het dorpje Huizinge in 2012 realiseerde zij zich dat de gasboringen van de NAM onomkeerbare schade veroorzaakten. Samen met haar echtgenoot Jan kwam Liefke Munneke Bos in actie. Onvermoeibaar demonstreerde ze, sprak ze in bij gemeenteraad en provincie, liet ze haar stem horen bij de Raad van State. Munneke Bos ging fier voorop in de strijd en had een enorme dossierkennis. Haar eigen boerderij in het noord-Groningse dorpje Krewerd was de eerste die in de stutten kwam te staan. Na een jarenlange strijd met de NAM werd het woonhuis tot de grond toe afgebroken en weer opnieuw opgebouwd. Dat de boerderij af was, heeft Liefke niet meer meegemaakt. Inge ter Schure volgt het spoor terug van Liefke Munneke Bos met Tweede Kamerlid Sandra Beckerman van de SP, historicus Reint Wobbes en echtgenoot Jan Munneke.   --- Redactie: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Maartje Willems Eindredactie: Bram Vollaers

Liefke Munneke Bos had een enorme liefde voor het Groninger landschap en het culturele erfgoed. Na de zware aardbeving bij het dorpje Huizinge in 2012 realiseerde zij zich dat de gasboringen van de NAM onomkeerbare schade veroorzaakten. Samen met haar echtgenoot Jan kwam Liefke Munneke Bos in actie. Onvermoeibaar demonstreerde ze, sprak ze in bij gemeenteraad en provincie, liet ze haar stem horen bij de Raad van State. Munneke Bos ging fier voorop in de strijd en had een enorme dossierkennis. Haar eigen boerderij in het noord-Groningse dorpje Krewerd was de eerste die in de stutten kwam te staan. Na een jarenlange strijd met de NAM werd het woonhuis tot de grond toe afgebroken en weer opnieuw opgebouwd. Dat de boerderij af was, heeft Liefke niet meer meegemaakt. Inge ter Schure volgt het spoor terug van Liefke Munneke Bos met Tweede Kamerlid Sandra Beckerman van de SP, historicus Reint Wobbes en echtgenoot Jan Munneke.

Willem van Oranje reisde vanaf jonge leeftijd heel Europa door. Een welgestelde Duitse jongen van adel in de zestiende eeuw, die hoge ogen gooide bij zijn oom keizer Karel V, en in Brussel werd opgevoed. René van Stipriaan schreef al een goed ontvangen biografie over het leven van Willem de Zwijger en volgt in zijn nieuwe boek de reizen die van Oranje maakte. Het boek voert langs expedities, pendeltrajecten tussen de paleizen, vluchtroutes en triomftochten. Hoe zag de wereld van Willem van Oranje eruit? Lara Billie Rense spreekt in Wat blijft met biograaf René van Stipriaan over vader des vaderlands Willem van Oranje.  Verder in Wat blijft: fotograaf Erwin Olaf met curator Wim van Sinderen, Carien van der Laan, en een Wat blijft-lijn over Djoke de Jong door Habtamu de Hoop. In het tweede uur van Wat blijft volgt Lotje IJzermans het spoor terug van Wim Kayzer: Met zijn kenmerkende ooglapje en grote bos grijs haar was Wim Kayzer een opvallende verschijning op televisie. In series als Nauwgezet en Wanhopig, Een Schitterend Ongeluk en Van de schoonheid en de troost onderzocht hij de grote vragen van het menszijn. Wie zijn we, wat inspireert ons, waarom doen we wat we doen? Kayzer was gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. In zijn latere leven legde hij zich steeds meer toe op het schrijven. En hij had een heel andere kant, die bijna niemand kende: de familieman die _altijd op zijn hoede- survivalde in Frankrijk. Lotje IJzermans volgt het spoor terug met cameraman Erik van Empel en geluidsman Menno Euwe, uitgever en goede vriend Jan Geurt Gaarlandt, en met dochter Eva Effenberger.  --- Redactie: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Maartje Willems Eindredactie: Bram Vollaers

Met zijn kenmerkende ooglapje en grote bos grijs haar was Wim Kayzer een opvallende verschijning op televisie. In series als Nauwgezet en Wanhopig, Een Schitterend Ongeluk en Van de schoonheid en de troost onderzocht hij de grote vragen van het menszijn. Wie zijn we, wat inspireert ons, waarom doen we wat we doen? Kayzer was gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. In zijn latere leven legde hij zich steeds meer toe op het schrijven. En hij had een heel andere kant, die bijna niemand kende: de familieman die _altijd op zijn hoede- survivalde in Frankrijk. Lotje IJzermans volgt het spoor terug met cameraman Erik van Empel en geluidsman Menno Euwe, uitgever en goede vriend Jan Geurt Gaarlandt, en met dochter Eva Effenberger.

De Surinaamse diaspora bracht schaafijs mee naar Nederland. Illustrator Hedy Tjin en auteur Zindzi Zevenbergen maakten een kinderboek over de man achter het ijs: Francisco de Freitas - niet toevallig ook Hedy's grootvader. Bij Wat blijft praten Tjin en Zevenbergen met Lara Billie Rense over zijn leven, reis en erfenis. Verder in Wat blijft: wielrenster Wilma van der Wal, zangeres Mable John en countryzanger Hank Williams. In de podcastserie Wat blijft volgt journalist Kees van den Bosch het spoor terug van Mient Jan Faber. Faber was in de jaren tachtig hét gezicht achter de vredesdemonstraties. De angst voor kernwapens was groot in die tijd en onder de leus ‘Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland’ groeide er een enorme beweging.  Faber, gepromoveerd in de abstracte wiskunde, was een erg slimme en eigenzinnige man die niet bang was om tegen zijn eigen achterban in de te denken. Zo deed hij tien jaar geleden nog een opmerkelijk uitspraak: “Er is geen betere garantie voor de wereldvrede dan het kernwapen.” Journalist Kees van den Bosch volgt zijn spoor terug met collega Dion van den Berg, oud-minister Jan Pronk en zijn dochter Hanneke Faber.  --- Redactie: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Maartje Willems Eindredactie: Bram Vollaers