Wat blijft

Beeldend kunstenaar Lizan Freijsen studeerde aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam en de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Ze legde een vlekkenarchief aan: een fotoverzameling van schimmels en vochtvlekken. Later maakte ze het tuften, het maken van hoogpolig textiel, salonfähig. Ze exposeerde in Londen, Milaan en New York. Ze overleed door een noodlottig ongeval. Inge ter Schure volgt haar spoor terug en praat met haar ex-man fotograaf Hans Wilschut, jeugdvriendin en kunstenaar Riemke de Jong, vriendin en collega Karen Zeedijk en beeldend kunstenaar Karin Arink.  Wat blijft, na de dood van Lizan Freijsen?

In deze Parade-uitzending volgen we het spoor terug naar de 18e eeuw. Deze zomer staat Esther van der Wel op de Parade met hun voorstelling Bet en Aag, over de beroemde schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken. Met hun briefroman Sara Burgerhart belandden ze in de Canon van Nederland en representeren ze de Verlichtingsideeën. Door hun schrijverschap werden ze ware beroemdheden in hun tijd. En ze waren onafscheidelijk. Ze werkten samen, woonden samen en sliepen in hetzelfde bed. Was dit enkel een vruchtbare samenwerking, een hechte vriendschap, of toch meer? Esther van der Wel gaat in hun voorstelling op zoek naar wat zij nog meer van elkaar waren. Wat blijft er van deze beroemde schrijfsters, behalve hun boeken? Presentatie: Lara Billie Rense. In het tweede uur de Wat Blijft podcast over Schrijver Esmee Schenck de Jong, gemaakt door Maarten Dallinga. Redactie zomeruitzendingen: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary, Adinda Hijl, Sjoerd Alders, Noah van Diepen, Nienke Spaan  Eindredactie: Bram Vollaers Productie: Mare de Vries

Schrijver Esmee Schenck de Jong debuteerde in 2023 met het autobiografische 'Omdat mijn lichaam het wil', verhalen over lust en verbinding. Ze viel meteen op door haar vrije seksuele moraal en nieuwsgierigheid naar de ander. Hebban schreef: ‘Een taboe- en genrevrije verhalenbundel om als een grote reep chocola in een enkele zitting te verslinden. Omdat mijn lichaam het wil is zowel een ode aan de vrije liefde en seksualiteit als een viering van het leven. Krachtig en fragiel, soms meer het een, soms het ander.’ Schenck de Jong schreef ook voor de Volkskrant en online platform Vice, werkte in een kinderboekwinkel en was jurylid van de Zilveren Penselen.           Ze leed aan een bipolaire stoornis en schreef daar openlijk over. In 2023 overleed ze door zelfdoding.                                                                                                                                          Maarten Dallinga volgt haar spoor terug en praat met vriendin en haar redacteur bij uitgeverij Prometheus Emma Mendez Correa, vriendin Anna van Delft, halfbroer James en een stel met wie Esmee een romantische driehoeksverhouding had. Wat blijft, na de dood van Esmee Schenck de Jong? Denk jij aan suïcide? Dan kun je terecht bij 113 zelfmoordpreventie: 0800-0113 of 113.nl.

In deze speciale Parade-uitzending een ontmoeting tussen de Italiaanse operazanger Luciano Pavarotti en de Nederlandse volkszanger Willy Alberti. Opera en het levenslied worden niet zo snel in één zin genoemd, maar deze twee zangers – en hun muziek – hebben meer overeenkomsten dan we in eerste instantie zouden denken. In de voorstelling Pavarotti Meets Alberti, gebaseerd op een waargebeurde ontmoeting, staan de zangers samen op één podium. Lara Billie Rense spreekt met de maker van de voorstelling, pianist en componist Thijs Borsten over hun werk en levens. Waar raken opera en het levenslied elkaar?  In het tweede uur van Wat blijft de aflevering van Over Leven waarin Coen Verbraak praat met Claudia van Deudekom. Actrice Chrisje Comvalius werd op Aruba geboren maar startte haar acteercarrière in Nederland. Ze stond 55 jaar op het toneel in Nederland, Suriname en Aruba. Ze werd bekend door haar rol als Dorothea Grantsaan in de tv serie Goede Tijden, Slechte Tijden. Behalve dat was ze een mentor voor jong talent en makers van kleur in Nederland. Toen ze ontdekte dat ze leed aan de Ziekte van Alzheimer – ze werd al geplaagd door hartfalen - besloot ze haar einde niet af te wachten en zette ze een euthanasietraject in. Ze werd het gezicht van de publiekscampagne van Palliatieve Zorg Nederland. In de tv-documentaireserie Roosen & Borst van HUMAN volgen Adelheid Roosen en Hugo Borst mensen die met Alzheimer worden geconfronteerd; één van hun hoofdpersonen is Chrisje Comvalius.  In de podcast Wat Blijft volgt Nathan de Vries haar spoor terug en praat met Comvalius’ nicht Ernestine Comvalius, actrice en vriendin Meral Polat, schrijver Simone Zeefuik en journalist Hugo Borst. Wat blijft, na de dood van Chrisje Comvalius? Redactie zomeruitzendingen: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary, Adinda Hijl, Sjoerd Alders, Noah van Diepen, Nienke Spaan Eindredactie: Bram Vollaers Productie: Mare de Vries

Actrice Chrisje Comvalius werd op Aruba geboren maar startte haar acteercarrière in Nederland. Ze stond 55 jaar op het toneel in Nederland, Suriname en Aruba. Ze werd bekend door haar rol als Dorothea Grantsaan in de tv serie Goede Tijden, Slechte Tijden. Behalve dat was ze een mentor voor jong talent en makers van kleur in Nederland. Toen ze ontdekte dat ze leed aan de Ziekte van Alzheimer – ze werd al geplaagd door hartfalen - besloot ze haar einde niet af te wachten en zette ze een euthanasietraject in. Ze werd het gezicht van de publiekscampagne van Palliatieve Zorg Nederland. In de tv-documentaireserie Roosen & Borst van HUMAN volgen Adelheid Roosen en Hugo Borst mensen die met Alzheimer worden geconfronteerd; één van hun hoofdpersonen is Chrisje Comvalius.   In de podcast Wat Blijft volgt Nathan de Vries haar spoor terug en praat met Comvalius’ nicht Ernestine Comvalius, actrice en vriendin Meral Polat, schrijver Simone Zeefuik en journalist Hugo Borst. Wat blijft, na de dood van Chrisje Comvalius?  Voor deze aflevering is gebruik gemaakt van materiaal uit het archief van The Need for Legacy.   De serie Roosen & Borst, seizoen 2, is te zien vanaf 12 augustus elke maandag om 20:35 uur op NPO 2. In de serie proberen Adelheid en Hugo op hun eigen manier ruimte te scheppen om samen met de hoofdpersonen uit deze serie aan te snijden: hoe krijg je het voor elkaar om 'goed' te sterven? Zó dat zoveel mogelijk gezegd is en er zo weinig mogelijk meer dwarszit. Dat er niet een mijnenveld aan onbesproken kwesties blijft liggen.

In deze Parade-uitzending volgen we het spoor terug naar de voorouders van Kevin Klein. Zijn stamboom vertakt in een Duitse overgrootvader die eind 19e eeuw Suriname fotografeerde en exotische ansichtkaarten maakte. Hij was misschien wel een ‘trendsetter’ in het beeld dat sommigen vandaag de dag nog hebben van het land. Van zijn overgrootouders aan zijn moederskant weet Kevin bijna niets, alleen dat ze van tot slaaf gemaakten afstammen. Kevin is negentien als hij naar Nederland verhuist voor de toneelschool. Het is zijn kans om zichzelf opnieuw vorm te geven. Maar kan dat? Hoeveel van wie we zijn wordt bepaald door onze afkomst en de omgeving waarin we zijn grootgebracht? Zijn er ook dingen waarvan je hoopt dat ze niet blijven? In Bloedknopen probeert hij zich te ontdoen van de ideeën en beelden die aan hem kleven. Presentatie: Lara Billie Rense. In het tweede uur van Wat blijft de aflevering van Over Leven waarin Coen Verbraak praat met Jan Ommen. Redactie zomeruitzendingen: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary, Adinda Hijl, Sjoerd Alders, Noah van Diepen, Nienke Spaan Eindredactie: Bram Vollaers Productie: Mare de Vries

Radio- en televisiepresentator Karel van de Graaf werd geadopteerd door zijn tante en groeide op in Hoek van Holland. Dat hij geadopteerd was kwam hij pas later te weten en het speelde een grote rol in zijn verdere leven. Zijn bekendheid verwierf hij met zijn praatprogramma Karel, zijn doorbraak had hij te danken aan een aflevering waarin hij voor- en tegenstanders van het militair regime in Suriname aan het woord liet, een gesprek dat uitliep op een schietincident. Het voorval haalde de wereldpers. Van de Graaf  werkte uiteindelijk bijna veertig jaar bij de AVRO, waar hij vertrok na een conflict over zijn nevenactiviteiten. Hij kreeg een forse ontslagvergoeding mee, waar discussie over ontstond. Op 14 november 2023 overleed hij in zijn woonplaats Amersfoort aan de gevolgen van de ziekte van Alzheimer. Botte Jellema volgt zijn spoor terug en praat met oud-collega en vriend Cees van der Wel, oud-AVRO directeur Willemijn Maas en Karels weduwe Adrianne van Rheenen.  Wat blijft, na de dood van Karel van de Graaf?

Dick van den Toorn en Alex Hendrickx zijn deze zomer op De Parade te vinden in knaloranje werkpakken en een abstracte schaftkeet als decor. Wat ze spelen is een van Shakespeare’s grote werken King Lear, bewerkt door Don Duyns. Hoe die werkpakken in verband staan met dit Vroegmoderne drama is te beluisteren in deze Parade-uitzending van Wat blijft. Hierin zijn Alex Hendrickx en regisseur Paul van der Laan te gast en vertellen ze hoe twee acteurs negen verschillende personages spelen (soms meerdere tegelijkertijd) en hoe deze versie van King Lear een ode aan de fantasie is. En wellicht steek je ook nog wat op over hoe je de erfenis vooral niét moet verdelen. In het tweede uur van Wat blijft de podcast Wat blijft door Eva Koreman met Luc Boyer en de aflevering van Over Leven waarin Coen Verbraak met presentatrice Milouska Meulens spreekt. Acteur, danser en docent Luc Boyer werd in Djakarta (Indonesië) geboren. Hij kwam in 1953 met zijn familie naar Nederland en ontwikkelde zich tot pionier van de moderne mime. Daar ging eerst een opleiding klassieke én moderne dans aan vooraf, ook studeerde hij voor mimespeler in Parijs. Eenmaal in Nederland combineerde hij zijn podiumkunst met lesgeven; bijna 40 jaar lang was hij docent aan de Theaterschool in Amsterdam. In 2012 werd hij, een man die qua leven en werk afhankelijk was van zijn fysiek, getroffen door een beroerte. Hij raakte deels verlamd, maar maakte desondanks een drieluik over zijn beroerte en ging toch het podium weer op. Eva Koreman volgt zijn spoor terug en praat met zijn dochter Fay Boyer, vriendin en danseres Anne Affourtit en mimespeler, oud-student van Luc en vriendin Irene Schaltegger. Wat blijft, na de dood van Luc Boyer?   Redactie zomeruitzendingen: Laura Iwuchukwu, Nina Ramkisoen, Geerte Verduijn, Jessica Zoghary, Adinda Hijl, Sjoerd Alders, Noah van Diepen, Nienke Spaan Eindredactie: Bram Vollaers Productie: Mare de Vries

Acteur, danser en docent Luc Boyer werd in Jakarta, Indonesië geboren, kwam in 1953 met zijn familie naar Nederland en ontwikkelde zich tot pionier van de moderne mime. Daar ging eerst een opleiding klassieke én moderne dans aan vooraf en hij studeerde ook voor mimespeler in Parijs. Eenmaal in Nederland combineerde hij zijn podiumkunst met lesgeven; bijna 40 jaar was hij docent aan de Theaterschool in Amsterdam. In 2012 werd hij, een man die qua leven en werk afhankelijk was van zijn fysiek, getroffen door een beroerte. Hij raakte deels verlamd, maar maakte desondanks een drieluik over zijn beroerte en ging het podium weer op.  Eva Koreman volgt zijn spoor terug en praat met zijn dochter Fay Boyer, vriendin en danseres Anne Affourtit  en mimespeler, oud-student van Luc en vriendin Irene Schaltegger. Wat blijft, na de dood van Luc Boyer?  De fragmenten met de stem van Luc Boyer in deze aflevering zijn afkomstig uit een afstudeerfilm van Alinda van Dijk aan de Filmacademie in Amsterdam in 1990.

Politicus Rick Brink zat zijn leven lang in een rolstoel vanwege zijn aangeboren lichamelijke beperking, de ‘broze bottenziekte’. Hij begon zijn politieke carrière bij het CDA, hij zat vijf jaar in de gemeenteraad van zijn woon- en geboorteplaats Hardenberg. Hij werd gekozen tot officieus ‘minister van Gehandicaptenzaken’ en hoopte op een loopbaan in de landelijke politiek, maar het CDA zette Lucille Werner hoger op de kandidatenlijst waarna Brink zich terugtrok. Wel werd hij lijsttrekker voor de Provinciale Staten Overijssel in 2022. Hij zette zich een leven lang in voor de zichtbaarheid en mobiliteit van mensen met een beperking; zo maakte hij zich met succes hard voor inclusieve speeltuinen.  Inge ter Schure volgt zijn spoor terug en praat met zijn zus Annelies Overweg-Brink, CDA-collega en vriendin Miranda Wesselink en Cyril Snijders, eindredacteur van het project ‘Minister van Gehandicaptenzaken’. Wat blijft, na de dood van Rick Brink?