De Dag

Veel asielzoekers voelen zich onveilig sinds de rechtsextremistische rellen in Den Haag, een dreigende bestorming van een azc in Den Bosch en de soms grimmige protesten bij asielzoekerscentra van de afgelopen weken. In deze podcast bezoekt Elisabeth de 46-jarige Yousef uit Syrie, die op een azc in Winterswijk woont, en de 25-jarige Irakees Dawood in Arnhem.  De angst is groot, vertelt Yousef. Bewoners van het azc durven niet meer alleen het centrum van Winterswijk in uit angst voor problemen. Hij is bang om in elkaar geslagen te worden of erger: gedood. Ook Dawood herkent die gevoelens, onder asielzoekers wordt er veel over gesproken. In een enquête van vluchtelingenwerk zei 70% van de respondenten bang of heel bang te zijn.  Het COA zegt in een reactie dat de protesten zich veelal richten op nieuwe azc's. De ervaring van het COA is dat de weerstand sterk afneemt als een azc er langer is en de opvang goed gaat. Als er zorgen over de veiligheid zijn is er beveiliging op COA-locaties, voorlichting voor azc-bewoners en zijn er vertrouwenspersonen. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie: Elisabeth Steinz Montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Ulrike Nagel en Judith van de Hulsbeek

De Amerikaanse president Trump gaf Hamas zo'n drie dagen de tijd om te reageren op zijn 20 puntenplan voor Gaza. Samen met de Israëlische premier Netanyahu presenteerde hij het eerder deze week. Samen staan ze achter onder meer een eind van de oorlog, vrijlating van de gijzelaars, ontwapening van Hamas, terugtrekking van Israëlische troepen in fases en een toekomstig bestuur voor de Gazastrook. Ook internationaal kan het voorstel op steun rekenen van Europese en Arabische landen. Maar Hamas zal niet enthousiast reageren, vertelt arabist Leo Kwarten in podcast De Dag. De bronnen die hij spreekt noemen het een vernederend plan, want eigenlijk zou de groepering tekenen voor het opheffen van zichzelf. Maar veel keus is er niet, want als er geen handtekening komt zal Israël doorvechten in Gaza. Reageren? Mail naar dedag@nos.nl (mailto:dedag@nos.nl) Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek

GTST bestaat 35 jaar. De RTL-soap in Meerdijk volgt al jaren een vast stramien: voor de reclame een cliffhanger, aan het eind van de aflevering een cliffhanger en net voor de zomer om het seizoen af te sluiten een hele grote cliffhanger. Hoe houdt Goede Tijden Slechte Tijden al die tientallen jaren de spanning vast met die cliffhangers? Volgens creative director van de serie Idse Grotenhuis had GTST de 35 jaar niet gehaald zonder al die spannende eindes. Maar de waarde van cliffhangers is wel afgenomen in de jaren. Dat ziet ook recensent voor de Volkskrant Alex Mazereeuw. We kijken niet alleen nog maar tv, maar kunnen op streamingsdiensten direct door om de volgende aflevering te bingen. De kijker vasthouden is een stuk minder belangrijk geworden. En toch zijn er nog genoeg hele geslaagde voorbeelden, vroeger én nu. Fragmenten: RTL Nederland Reageren? Mail naar dedag@nos.nl (mailto:dedag@nos.nl) Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Ulrike Nagel & Lisa Konings

De EU en de NAVO werken aan een zogenoemde Drone Wall; een luchtverdedigingssysteem dat vijandelijke drones beter kan detecteren, volgen en onderscheppen. Het plan wordt deze week besproken op een top in Denemarken, waar de laatste dagen meerdere drones opdoken. En niet alleen daar. De afgelopen weken was er een reeks aan schendingen van het luchtruim van NAVO-landen.  Dit weekend werd ook de Polderbaan bij Schiphol gesloten. Het bleek loos alarm. Maar wat als de drones ook hierheen komen? In deze podcast vertelt defensie-specialist van het Haags Centrum voor strategische studies Peter Wijninga wat er gebeurt op het moment dat er een vijandelijke drone het Nederlandse luchtruim inkomt. Wie ziet dat, welke procedures worden er in gang gezet, hoe schiet je drones uit de lucht en wat missen we aan militaire apparatuur om ons land weerbaarder te maken voor deze nieuwe dreiging?  'In de tijd van de koude oorlog hadden we allerlei goede spullen rond de vliegvelden, maar die zijn allemaal afgeschaft en verkocht.' Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Marco Geijtenbeek

Alle scholen in Nederland zijn verplicht om democratische waarden te bevorderen, bijvoorbeeld dat iedereen gelijke rechten heeft. Maar sommige religieuze scholen doceren een andere boodschap, blijkt uit maandenlang onderzoek van Nieuwsuur-journalist Milena Holdert en Yoeri Vugts. In deze podcast vertelt Milena wat ze tegenkwam in het lesmateriaal dat ze bestudeerde en wat ze hoorde in gesprekken met betrokkenen en deskundigen. Volgens deskundigen is er op sommige scholen sprake van een intolerante boodschap en discriminatie. Tegelijkertijd bepaalt artikel 23 van de grondwet, dat over de vrijheid van onderwijs gaat, dat scholen ook veel wél mogen zeggen. Maar ondermijnt het één niet het ander? Reageren? mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Judith van de Hulsbeek en Ulrike Nagel

Jongeren grijpen naar ChatGPT voor mentale problemen, blijkt uit een rondgang van NOS Stories. Volgens de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie gebruikt de helft van de jongeren zo'n chatbot voor advies en hulp. En ook steeds meer jongeren worden via ChatGPT doorverwezen naar zelfdodinghulplijn 113. Wat zoeken jongeren in ChatGPT?  Raoul vertelt in Podcast De Dag dat de chatbot voelt als een beste vriend in je broekzak, een adviseur, iemand die je goed kent. De antwoorden op grote vragen helpen hem bij twijfel, hij voelt zich gezien en ChatGPT is altijd neutraal. Maar Raoul is ook bezorgd: want hij deelt intieme dingen, wat als dat door een hack ooit op straat beland? Zo zijn er meer zorgen volgens universitair docent mens-machine-communicatie aan de Universiteit van Amsterdam Margot van der Goot. De data belandt bij een commercieel bedrijf, de teksten die de chatbot genereert kunnen veel emoties losmaken en leiden soms tot verwijdering van echte mensen. Maar het is ook een kans: want dit laat zien wat jongeren bezig houdt. Reageren? Mail dedag@nos.nl (mailto:dedag@nos.nl) Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Lisa Konings

Twee inspecties concluderen vandaag dat de hulp aan pleegkinderen tekortschiet. Gesprekken met hen worden te weinig gevoerd en de hulporganisaties werken niet goed samen waardoor de veiligheid van pleegkinderen eigenlijk niet duidelijk is. Het zijn conclusies die veel van de 15.000 pleegouders herkennen, want de kritiek onder hen klinkt al langer. Maar het is na het incident in Vlaardingen voor het eerst grondig onderzocht door de inspecties. Ruim een jaar geleden kwam de pleegzorg onder een vergrootglas te liggen, nadat een pleegmeisje van 10 zwaar mishandeld in een ziekenhuis belandde in Vlaardingen. Haar pleegouders zitten vast op verdenking van onder andere mishandeling en vrijheidsberoving. Die zaak heeft pleegouders door het hele land geraakt, vertelt Remco Oosterhoff van de Vereniging voor Pleeggezinnen in podcast De Dag. Wat moet er beter na Vlaardingen? Reageren? Mail dedag@nos.nl (mailto:dedag@nos.nl) Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek

Bij de nu 67-jarige Groenlandse Henriette Berthelsen werd toen zij 13 jaar oud was een spiraal geplaatst. Onvrijwillig. In podcast De Dag vertelt ze haar verhaal.  Henriette is een van de duizenden oorspronkelijke bewoners van Groenland die gedwongen een spiraal kregen, soms zelfs zonder dat ze dat wisten. Een praktijk die tot in de jaren negentig voorkwam. De Deense regering wilde met deze vorm van anticonceptie de bevolkingsgroei remmen. Vandaag is de Deense premier in Groenland om excuses aan te bieden. Henriette Berthelsen vertelt hoe pijnlijk de ingreep was, mede omdat haar baarmoeder nog te klein was voor het type spiraal dat werd gebruikt. Het moest meerdere keren over. Daarnaast was Henriette ook deel van een Deens experiment om, ver weg van haar Groenlandse ouders in Denemarken, 'een betere Deen' van haar te maken.  Correspondent Rolien Creton legde voor de podcast contact met Henriette en sprak ruim een uur met haar. 'Haar verhaal heeft me echt aangegrepen, omdat ze tot in detail heeft verteld wat er is gebeurd. Het is onbevattelijk.' Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Lisa Konings en Judith van de Hulsbeek

Terwijl de eerste relschoppers die betrokken waren bij het geweld in Den Haag worden voorgeleid, blikt onderzoekster Willemijn Kadijk in de podcast terug op wat zij daar zaterdag zag gebeuren en welke groepen ze herkende. Willemijn Kadijk is onderzoeker politiek extremisme en radicale groepen bij onderzoeksbureau NTA. Ze was zaterdag in Den Haag en besloot een kijkje te gaan nemen bij de demonstratie op het Malieveld. Van dichtbij zag ze hoe wat als een protest tegen het asielbeleid begon, uitliep op een veldslag. En herkende ze de verschillende groepen die daarvoor verantwoordelijk waren. 'De hypothese dat dit gewone hooligans waren die uit zijn op rellen, vind ik niet passend. Hun gekozen doelwitten zijn politiek geweest,' zegt ze in deze podcast.  De schaal waarin het geweld tegen politie, journalisten en andere symbolen van de rechtsstaat plaatsvond, in combinatie met rechts-extreme uitingen zoals vlaggen en leuzen, maakten deze dag volgens haar grimmiger dan corona-protesten, die soms ook flink uit de hand konden lopen. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Rosanne Sies

Werken in de gevangenis is gevaarlijk, blijkt uit een lijst incidenten die vakbond FNV naar deze podcast stuurde. Komende woensdag voeren gevangenismedewerkers actie tijdens een commissiedebat in de Tweede Kamer, omdat ze zowel binnen als buiten de muren met veel geweld en bedreigingen te maken krijgen.   Zo zijn er afgelopen maand bij drie gevangenisbewaarders thuis explosieven geplaatst. Ook werd een bewaarder op straat geslagen met een honkbalknuppel. 'Bedreigingen stoppen niet bij de muren,' weet ook Yola Wanders. Zij was elf jaar lang verantwoordelijk voor de veiligheid van de zwaarst beveiligde gevangenis van Nederland: de Penitentiaire Inrichting in Vught. Ze stuurde de EBI aan, waar Ridouan Taghi en Willem Holleeder vastzitten, en ze had de leiding over de terroristenafdeling. In de podcast vertelt ze hoe gevangenen altijd al hebben gedreigd met geweld en intimidatie, maar hoe ze het werk ook grimmiger heeft zien worden.  De personeelskrapte waar gevangenissen mee te maken hebben, maken het probleem nijpender. Want: wie reageert er onder deze omstandigheden nog op de vele vacatures die openstaan? En, waarschuwt Wanders, te snel gevangenismedewerkers in het diepe gooien kent ook risico's. 'Er moet nu heel erg voor gewaakt worden dat je het instapniveau niet gaat verlagen om zo snel mogelijk nieuwe mankracht in je inrichting te krijgen.' Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Ulrike Nagel