De Dag

Jarenlang was het een taboe en ook nu lijkt demissionair premier Rutte er nog niet erg warm voor te lopen: een verdere uitbreiding van de Europese Unie. Lange tijd zat de deur op slot en kregen landen die er ook bij wilden, te horen dat ze dat voorlopig uit hun hoofd konden zetten. Inmiddels waait er een heel andere wind en gaat de discussie op de EU-top in Granada deze dagen nauwelijks meer om de vraag óf er landen bij komen, maar ligt de focus op welk land, wanneer, en op welke hervormingen er nodig zijn om dat als Unie te kunnen dragen. Maar een nieuwe groeigolf lijkt zich dus aan te dienen, met mogelijk grote gevolgen. In deze podcast vertelt Wouter Zweers, expert bij Instituut Clingendael over EU-uitbreidingsbeleid, over de geschiedenis van groei die de Europese Unie sinds de oprichting kenmerkt. Samen sterk staan, is het uitgangspunt, maar maakt uitbreiding de Unie wel sterker? Reageren? dedag@radio1.nl

De laatste verhoren van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening zijn vandaag. Vijf weken lang zijn betrokkenen gehoord over hoe Nederland de afgelopen 30 jaar mensen tot fraudeur bestempelde, ze aanpakte en hoe het uiteindelijk tot het schandaal met de kinderopvangtoeslagen kon leiden. Journalist Gijs Herderschee schreef tientallen jaren over sociale zekerheid voor de Volkskrant, is inmiddels met pensioen en werd zelf opgeroepen voor een verhoor. Hij blikt terug op de afgelopen weken en licht een paar opmerkelijke uitspraken uit. En wat opviel: alles ging mis. De wet tegen fraude klopte niet, controles waren onmogelijk, er werd keer op keer gewaarschuwd, maar de politiek reageerde niet. Met tragische gevolgen. Bij de start van de parlementaire enquête maakten we een aflevering over de geschiedenis van fraudebeleid in Nederland. Die aflevering vind je hier (https://www.nporadio1.nl/podcasts/de-dag/95430/1410-de-overheid-vs-fraude-en-burgers). Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Van discussie in de Amerikaanse politiek over de steun aan Oekraïne tot de Poolse premier die geen nieuwe wapens meer wil leveren en een pro-Russische partij die verkiezingen won in Slowakije. Oekraïne is onvoorwaardelijke steun toegezegd, toen Russische tanks de straten binnenreden. Maar hoe onvoorwaardelijk is die steun nu de oorlog voortduurt, de wapenvoorraden van bondgenoten slinken en de discussie toeneemt. De eerste barstjes in de steun ontstaan volgens Oost-Europadeskundige aan instituut Clingendael Tony van der Togt. Hij vertelt in podcast de Dag waar de discussie in Amerika om draait en hoe belangrijk de steun van de Amerikanen is. En wat betekent dat voor Oekraïne? President Zelensky vloog de hele wereld rond, om wapens en geld los te peuteren. Wat kan hij nog doen om de kritiek voor te zijn en steun te behouden. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Wopke Hoekstra toonde zich - in vijf talen - hoffelijk, begripvol, welwillend en vol ambitieuze klimaatplannen tijdens zijn 'klimaatexamen' voor het Europees parlement, gisteravond. De strenge 'Dr. No' zoals hij in Europa vaak genoemd is, was in geen velden of wegen te bekennen, en in het formuleren van zijn klimaatambities klonk hij een stuk groener dan we hem in Nederland over dit onderwerp hebben leren kennen. De 'Transformer', wordt hij al gekscherend genoemd, zeker gezien zijn verleden bij Shell, McKinsey en zijn toon en rol in het Nederlandse stikstofdebat. In deze podcast aan oud-verslaggever in Den Haag en tegenwoordig Europa-correspondent Ardy Stemerding de vraag: is de Europese Wopke Hoekstra een andere Hoekstra dan de Haagse - en wie is dan de échte? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Sam Bankman Fried, ooit was hij de 'posterboy' voor crypto, de jonge intellectuele progressieveling met de grote bos krullen die omarmd werd door Wallstreet en die beleggen in cryptomunten mainstream maakte. Morgen gaat een strafproces tegen hem van start. Het is volgens Amerikaanse media een van de grootste fraudezaken uit de financiële geschiedenis van de VS. 'SBF' wordt verdacht van megafraude met zijn cryptoplatform FTX, waarbij miljarden dollars verdwenen en verschillende cryptomunten instortte met gigantische verliezen wereldwijd tot gevolg. In deze podcast vertelt NOS-redacteur Roeland Müller wat de opkomst en ondergang van Sam Bankman Fried gedaan heeft met het imago - en daarmee ook met de waarde - van crypto. Is de schade ooit te herstellen? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Een groeiende groep ouderen stopt met eten en drinken om eerder dood te gaan. Het gaat vaak om mensen die niet in aanmerking komen voor euthanasie en ook niet het illegale Middel X willen gebruiken, dat tot een gruwelijke dood kan leiden. Ze stoppen dus met eten en drinken en omdat dat in een thuissituatie eigenlijk niet te doen is, bieden sommige hospices zorg en begeleiding. Hospices zien het aantal mensen dat met een doodswens binnenkomt, toenemen, blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur-verslaggever Judith Pennarts. Zij vertelt in deze podcast over twee hoogbejaarde vrouwen die allebei besloten om te stoppen met eten en drinken. Hoe zag hun sterfproces eruit; voor henzelf, voor hun familie en voor de zorgverleners? En is sterven door te stoppen met eten en drinken een humaan alternatief voor euthanasie?  Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De exodus uit Nagorno-Karabach is in volle gang. Tienduizenden etnische Armeniërs ontvluchten de enclave onder druk van Azerbeidjan. Inmiddels is een groot deel van de bevolking vertrokken. Na de opname van deze podcast kwam het nieuws binnen dat de president van Azerbeidjan een decreet heeft ondertekend waarin is bepaald dat de zelfverklaarde republiek Nagorno-Karabach per 1 januari ophoudt te bestaan. De Armeense premier zegt dat er een 'etnische zuivering' aan de gang is. Rick Lawson, hoogleraar Europese mensenrechten, was vorig jaar in Armenië en kent de dreigende situatie. Hij denkt dat Azerbeidzjan uiteindelijk kan worden berecht. En waar blijven de reacties uit de internationale gemeenschap? De EU sloot vorig jaar een nieuwe energiedeal met Azerbeidzjan. Daardoor is Brussel niet bereid om een stevige positie in te nemen in dit conflict, vertelt Moniek de Jong, onderzoeker Europees energiebeleid aan de Universiteit van Gent.

Vanmiddag speelde Ajax opnieuw tegen Feyenoord. De wedstrijd werd uitgespeeld, nadat'ie zondag was gestaakt omdat Ajax-hooligans meerdere keren vuurwerk op het veld gooiden. Daarna moest de politie traangas inzetten tegen rellende supporters. Het was het zoveelste dieptepunt bij de Amsterdamse club. Waar Ajax een paar jaar geleden nog alles leek te kunnen winnen, lukt nu niks meer. Zondag werd technisch directeur Sven Mislintat ontslagen, vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Guido van Gorp, onderzoeksjournalist bij NOS Sport ontdekte die mogelijke belangenverstrengeling. In de podcast vertelt hij dat de problemen bij Ajax al veel ouder zijn. Er was een grote leegloop van spelers en staf die de club zo groot maakten. En er was niemand die het heft in handen nam. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Te midden van een historisch grote staking van fabrieksarbeiders in de auto-industrie, hebben zowel president Biden als Donald Trump aangekondigd dat zij de stakers deze week gaan bezoeken in Michigan: Biden vandaag, Trump morgen. Daarmee wordt de staking het toneel van wat opnieuw een verkiezingsstrijd lijkt te worden tussen deze twee oude bekenden van elkaar. In deze podcast vertelt Amerika-correspondent Marieke de Vries hoe in deze electorale slag om de fabrieksarbeider verschillende thema's samenkomen die mogelijk van cruciaal belang zijn in aan loop naar de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Want de staking in de Amerikaanse auto-industrie draait voor Biden en Trump om meer dan salaris-eisen van de arbeiders, het gaat ook over strategische kiezersgroepen, economie en de groene energietransitie. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Al jaren zijn er zorgen over de vervuiling van chemiebedrijf Chemours in Dordrecht, maar sinds deze zomer is de discussie in een stroomversnelling geraakt. Er ligt onder meer een massaclaim van omwonenden, er zijn emotionele hoorzittingen, demonstraties voor de poort en deze week volgt een belangrijk juridisch moment, want de rechter doet uitspraak in een zaak die door vier omliggende gemeenten is aangespannen. Zij stellen het bedrijf aansprakelijk voor ernstige milieuschade die ook mensen in gevaar brengt. Aanleiding voor de groeiende druk op Chemours zijn onthullingen van Zembla-journalist Roelof Bosma. In deze podcast vertelt hij hoe het langslepende dossier aan het schuiven is geraakt, en hoe de leiding van het bedrijf zich daar nog altijd met hand en tand tegen verzet. Reageren? Mail dedag@radio1.nl