De Dag

Zo onverwacht als ze aan de macht kwam, zo onverwacht kwam afgelopen week ook de aankondiging van haar afscheid: de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern zegt na vijfeneenhalf jaar dat de tank leeg is en dat ze stopt. Dat is niet alleen in Nieuw-Zeeland groot nieuws, maar ook internationaal, want Ardern is in korte tijd uitgegroeid tot boegbeeld van nieuw leiderschap, icoon van progressieve politiek én voor met name veel vrouwelijke politici tot rolmodel. Maar in eigen land groeide het afgelopen jaar ook de kritiek. Julia Wouters - politicoloog, spindoctor en schrijver van het boek De zijkant van de macht, over de positie van vrouwen in de politiek - vertelt in podcast De Dag wat Jacinda Ardern internationaal voor velen een inspirerende verschijning maakte. Wat is haar erfenis en wat blijft er na haar bestorming van het wereldtoneel over van de nieuwe regels die ze daar geschreven heeft? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Van streekvervoer tot drogisterijen. Van drankenbranche tot technische groothandel … er wordt vandaag in heel wat sectoren gestaakt. Vakcentrale FNV noemt het een stakingsgolf. Toch zijn die acties lang niet voor iedereen zichtbaar of voelbaar. Dat is heel anders dan in Frankrijk, waar gisteren een landelijke actiedag werd gehouden tegen de verhoging van de pensioenleeftijd. Waarom gaat het daar heel anders dan hier, en wat levert het meeste op? In de podcast vertelt NOS Frankrijk-correspondent Frank Renout over de Franse stakingstraditie. Er is daar amper een overlegmodel, staken zit de Fransen in het bloed. Dáár wordt snel gestaakt. In Nederland is het een laatste redmiddel, vertelt vakbondshistorica Rosa Kösters. Ze doet onderzoek naar stakingen in het verleden en nu, en zij ziet wat, wanneer, een effectieve stakingsmethode is.   Reageren? mail dedag@radio.nl

Vrijdag praten defensieministers van allerlei landen over nieuwe wapenleveringen aan Oekraïne. Na het sturen van raketten en pantservoertuigen gaat het nu om meer luchtafweer en tanks. En dat laatste is al weken een heikel punt voor Duitsland. De druk op bondskanselier Olaf Scholz neemt toe. Correspondent Kysia Hekster blikt vooruit en vertelt in podcast de Dag waarom alle ogen op Duitsland gericht zijn. Volgens defensiespecialist Mart de Kruif zijn de tanks echt nodig om te voorkomen dat Oekraïne de oorlog verliest van Rusland. Reageren? Mail naar dedag@radio1.nl

Premier Mark Rutte was op bezoek bij de Amerikaanse president Joe Biden in het Witte Huis. En de chipindustrie was één van de gevoelige thema's die daar besproken werd. In het bijzonder de chipmachines van het Nederlandse bedrijf ASML uit het Brabantse Veldhoven. Het is de spil in een technologische wedloop tussen de VS en China. Wat maken ze daar in Veldhoven dat zelfs Joe Biden het erover wil hebben? Hoogleraar chipontwerp aan de TU Delft, Kofi Makinwa, vertelt in podcast de Dag hoe groot de voorsprong van ASML is met hun chipmachines. En wat dat gesprek in het Witte huis in Washington kan betekenen voor het bedrijf in Veldhoven. Reageren? Mail naar dedag@radio1.nl.

Er dreigt een medicijntekort in Nederland. Vandaag sluit een van de weinig overgebleven fabrikanten zijn deuren. Hogere medicijnprijzen lijken onvermijdelijk. Weite Oldenziel levert  grondstoffen voor medicijnen. Hij wil nu ook zelf medicijnen gaan produceren om de tekorten terug te dringen. Aukje Mantel is hoogleraar Farmacie en internationaal gezondheidsbeleid Zij denkt dat we meer zullen moeten betalen voor geneesmiddelen.

Een computerprogramma dat automatisch teksten schrijft. Aangestuurd door kunstmatig intelligentie. Een werkstuk, een e-mail, een computerscript, welke tekst ook, ChatGPT is ertoe in staat. In deze podcast praten we met Joost Schellevis, techredacteur bij de NOS over de impact van deze taalgenerator. En met Hesling Reidinga, reclameman, die al bijna niet meer zonder ChatGPT kan.

Niet alleen de spelers worden voor recordbedragen verhandeld. Ook topvoetbalclubs zélf gaan in de verkoop, en de prijzen zijn duizelingwekkend.  De Amerikaanse eigenaars van de Britse topclubs Manchester United en Liverpool willen van de clubs af, de Quatarese eigenaars van Paris Saint Germain vragen minimaal 600 miljoen euro voor een belang van vijftien procent in de club. Zijn die clubs dat geld ook waard? Wat krijg je ervoor en kun je er geld aan verdienen? In de podcast vertel voetbaleconoom Ruud Koning van de Rijksuniversiteit Groningen wat er allemaal speelt in de top van het profvoetbal. Wie heeft hier wat aan? En wat zijn de gevolgen voor het voetbal zélf? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Het Duitse dorpje Lützerath is symbool geworden voor klimaatverzet. Al jaren bezetten klimaatactivisten het dorp in boomhutten en lege huizen. Maar de politie is nu begonnen met ontruimen, want onder de grond van het gehucht zit bruinkool. En dat is hard nodig op het moment. Duitsland zou afscheid nemen van de kolen, maar bruinkool maakt een comeback, vertelt correspondent Wouter Zwart in podcast de Dag. De Duitse regering zegt wel te moeten, maar het is met buikpijn van regeringspartij de Groenen. Hoe kan het dat aan de ene kant ambitieuze duurzame plannen worden aangekondigd en aan de andere kant wéér een dorp moet wijken voor een bruinkoolmijn? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema riep het Rijk dit weekend op te investeren in jongeren, voor ze de criminaliteit ingaan. Amsterdamse kinderen uit álle stadsdelen moeten kunnen bloeien, ook in die stadsdelen die geplaagd worden door criminaliteit en misdaad. Maar hoe doe je dat?  In Amsterdam-Zuidoost is de verleiding groot om snel geld te verdienen in bijvoorbeeld de drugscriminaliteit. Een groep jongeren groeit op in armoede, met weinig toekomstperspectief. Precies aan dat laatste probeert de directeur van middelbare school Open Schoolgemeenschap Bijlmer Maryse Knook iets te doen. Hoe vertelt ze in deze aflevering van podcast de Dag. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Na de torenhoge prijzen van afgelopen zomer, kost gas nu weer wat het vroeger kostte. Onder meer door de zachte winter, de invoer van vloeibaar gas en energiebezuinigingen lijkt een al te grote crisis voor nu afgewend. Europa kreeg razendsnel terminals in werking, waarmee uit de hele wereld vloeibaar gas kan worden ingevoerd. De afhankelijkheid van Russisch gas is daardoor een stuk minder groot. En Afrikaanse landen staan te springen om dit LNG te leveren. Maar zit er voor die landen wel toekomst in gas? En lukt het ons om op termijn helemaal met gas te stoppen, nu de prijzen weer dalen? In de podcast vertelt Jilles van den Beukel, energie-expert van het Haags Centrum voor Strategische Studies, over de grote verschuivingen in de wereldwijde gasmarkt. Er is veel veranderd het afgelopen jaar. Er zijn nieuwe kansen en nieuwe risico’s, maar uiteindelijk zullen we het zonder gas moeten doen. Reageren? Mail dedag@radio1.nl