De Dag

Met nog twee dagen te gaan tot de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen is de opmars van de radicaal rechtse Marine Le Pen het gesprek van de dag. Het gat tussen haar en president Macron wordt steeds kleiner en volgens de peilingen maakt ze serieus kans om president van Frankrijk te worden. Correspondent Frank Renout vertelt in podcast De Dag waarom Marine Le Pen eerst verguisd werd maar nu helemaal meetelt, hoe haar banden zijn met Poetin en wat winst van Le Pen zou betekenen voor Europa. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Van duizenden hoogleraren is onduidelijk wat ze naast hun werk bij de universiteit of een academisch medisch centrum voor bijbaantjes hebben, blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Onduidelijk is zo wat de belangen van hoogleraren zijn en of de nevenfuncties onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek in de weg zitten. Want verhalen over belangenverstrengeling zijn er. Nieuwsuur-verslaggever Siebe Sietsma dook er met collega's in. Hij vertelt in podcast de Dag hoe zijn onderzoek naar een paspoortprofessor op Malta leidde tot een register met duizenden bijbaantjes van hoogleraren. Door het onderzoek verandert er langzaam wat in de academische wereld. Zijn onderzoek naar nevenfuncties van hoogleraren is nog steeds gaande. Heb je tips? Mail naar hoogleraren@nieuwsuur.nl. En wil je reageren op onze podcast? Mail dan naar dedag@radio1.nl.

De waarheid is in een oorlog het eerste slachtoffer, zo luidt het, maar de waarheid wordt ook nauwkeurig in kaart gebracht. Soms heel letterlijk, aan de hand van satellietkaarten zoals deze week in Boetsja. Door gebruik te maken van digitale bronnen wordt de Russische leugen dat de lijken in de straten zijn neergelegd door Oekraïners, weerlegd. De lugubere speurtocht naar de waarheid van de oorlog in Oekraïne wordt voor een deel met met openbare bronnen gevoerd, en dat levert veel op. Ook de NOS heeft er een speciale redactie voor ingericht, de osint-redactie. Osint verwijst naar open source intelligence. In principe kan iedereen 'osinten', zegt redacteur Mitchell van de Klundert in podcast De Dag, maar je moet er wel een sterke maag voor hebben. Hij vertelt hoe het in z'n werk gaat, wat het oplevert en waarom dat belangrijk is.  Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Boetsja, Irpin, Borodjanka, Hostomel. Het is een greep uit de voorsteden van Kiev vanwaaruit Russische troepen zich hebben teruggetrokken en waar Oekraïense ooggetuigen nu vertellen over extreem geweld. Dit weekend doken beelden op die de wereld hebben geschokt. Volgens de Oekraïense regering is het nog maar het topje van de ijsberg. Russische militairen lijken zich op veel meer plekken schuldig te maken aan oorlogsmisdaden. Dat is ook de waarneming van Nieuwsuur-verslaggever Gert-Jan Dennekamp, zegt hij in podcast De Dag. Hij sprak afgelopen dagen op verschillende plaatsen met ooggetuigen en was ook bij opgravingen van slachtoffers. Zo zag hij met eigen ogen hoe deze mensen aan hun einde zijn gekomen. "Dan blijkt dat deze mensen zijn geëxecuteerd," vertelt Dennekamp over het onderzoek waar hij bij was. "Dan blijkt dat ze schotwonden aan het hoofd hebben. Van één slachtoffer was de keel doorgesneden en is er met een mes in het hart gestoken. Deze mensen zijn geëxecuteerd, nadat ze door het Russische leger van straat zijn geplukt." Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Terwijl het Westen probeert om de geldstromen naar Moskou nog verder af te knijpen, zoekt Rusland manieren om de sancties te omzeilen en op andere plekken in de wereld geld te verdienen. En dat gaat voorspoedig, want twee grote handelspartners laten Poetin niet vallen en trekken de banden zelfs verder aan: India en China. Beide landen verwelkomden afgelopen week de Russische buitenlandminister Lavrov met open armen. Het is voor Rusland een belangrijk handelsblok, want in India en China samen woont een derde van de wereldbevolking en het zijn twee van de snelst groeiende economieën ter wereld.  India-correspondent Aletta André en China-correspondent Sjoerd den Daas vertellen in deze podcast hoe die landen de banden met Rusland opvoeren en wat hen dat oplevert. De vraag die achterblijft is: wat zijn de Westerse sancties waard als het Oosten Moskou te hulp schiet? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Toen Emmanuel Macron vijf jaar geleden aantrad als president had hij nauwelijks politieke ervaring. Hij zat pas twee jaar in de politiek, was 39 jaar, en profileerde zich als een frisse wind. Hij wilde breken met de oude politiek. Maar vanaf het eerste moment kleefde er een imago aan Macron van een elitaire, arrogante man, die ver van de dagelijkse werkelijkheid afstond, vertelt correspondent Frank Renout. Hij blikt in podcast De Dag terug op vijf jaar Macron in het Élysée.  Renout zag Macron veranderen van een afstandelijke nieuwkomer in een ervaren politicus die, hoewel niet altijd succesvol, meer de taal van zijn volk probeert te spreken. De president werd geconfronteerd met crisis op crisis en was een snelle leerling. Aanvankelijk leek zijn herverkiezing ook in kannen en kruiken, maar Macron lijkt het nu een week voor de verkiezingen toch steeds moeilijker te krijgen.  Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Sinds begin deze week is contact hebben met een gevangene moeilijker. Het berichtensysteem eMates is stopgezet door de Minister voor Rechtsbescherming, naar aanleiding van een onderzoek naar Ridouan Taghi. De zware crimineel zou met z'n neef een ontsnappingspoging hebben beraamd en ook via de berichtenservice regelmatig teksten sturen. Oprichter van het systeem Job Joris Arnold legt in podcast De Dag uit hoe belangrijk eMates voor de duizenden gedetineerden in ons land is. Het is volgens hem een levenslijn naar huis. En dat kan Anna beamen: haar partner zat jarenlang in de cel. Zij vertelt hoe fijn het voor haar was om via eMates contact te hebben. Reageren? Mail naar dedag@radio1.nl.

Tijdens de Europese top in Brussel afgelopen week richtte de Oekraïense president Zelensky zich persoonlijk tot de premier van Hongarije, Viktor Orbán. Hij vroeg hem om te kiezen: staat Hongarije aan de kant van Oekraïne of aan die van Rusland? Daarmee legde hij de vinger op de zere plek, want met precies die vraag zit Orbán in aanloop naar de verkiezingen komende zondag, behoorlijk in de maag. Viktor Orbán presenteert zich in de verkiezingscampagne als peacekeeper en wil de banden met Rusland niet doorknippen, vertelt correspondent Tijn Sadée in de podcast. Maar de vraag is hoe lang dat houdbaar blijft én hoe de Hongaren in het stemhokje over deze positie oordelen. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Cryptovaluta zijn veel in het nieuws, meest recent nog vanwege de oorlog. Oekraïne gebruikt crypto om geld op te halen voor de strijd tegen Rusland. En Rusland gebruikt het als alternatief betalingsverkeer om sancties te omzeilen. Maar de afgelopen jaren was de cryptomarkt sowieso al geëxplodeerd en daarmee ook het stroomverbruik dat ervoor nodig is om cryptomunten te laten draaien. Crypto is extreem slecht voor het milieu. Hoe slecht, dat zet datawetenschapper Alex de Vries uiteen in deze podcast. Het is een onderwerp waar de sector iets mee moet, weten de aanbieders van cryptovaluta ook zelf. Maar hoe krijg je crypto groen? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De VS waarschuwt dat Rusland in Oekraïne mogelijk op korte termijn biologische of chemische wapens gaat inzetten. Rusland zegt juist dat Oekraïne deze wapens wil gebruiken. De informatie-oorlog draait overuren, maar duidelijk is dat deze vuile wapens als een donkere wolk boven het slagveld hangen. Defensiespecialist Danny Pronk van het Clingendael Instituut legt in podcast De Dag uit welke wapens er zijn, hoe die werken, welke schade ze kunnen aanrichten en welke ervaring Rusland ermee heeft. Reageren? Mail dedag@radio1.nl