Podcast
BNR Duurzaam is dé groene weg naar 2030. Harm Edens onderzoekt elke week hoe we snel en effectief de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs kunnen halen.
Het doel
De aarde warmt in recordtempo op en op veel plekken staat de natuur onder grote druk. We staan voor de enorme uitdaging om onze economie en maatschappij snel te verduurzamen. Zo is in het Klimaatakkoord van Parijs afgesproken dat de temperatuurstijging onder de 1,5 graden moet blijven. Lukt dat niet, dan zijn de gevolgen enorm. Een stijgende zeespiegel, meer weersextremen en naar verwachting honderden miljoenen klimaatvluchtelingen, om maar eens wat voorbeelden te noemen. In BNR Duurzaam hoor je elke week wat er moet gebeuren om dit te voorkomen.
De onderwerpen
Kan de wereld al zonder fossiele subsidies? Hoe goed werken CO2-stofzuigers? Wordt kernfusie een bron van groene energie? En welke risico's kleven er aan mijnbouw op de bodem van de oceaan? Dit zijn typische vraagstukken die in BNR Duurzaam worden behandeld. De thema's gaan van klimaat tot natuur. Van groene innovaties tot nieuwe wetenschappelijke inzichten. En van circulair tot klimaatneutraal.
De gasten
In het radioprogramma is elke week één hoofdgast. Dat kan een wetenschapper zijn, de CEO van een bedrijf of de founder van een duurzame startup bijvoorbeeld. Vaak gaat het om toonaangevende mensen zoals Jan Rotmans, Jooyeta Kupta en Bénédicte Ficq. Daarnaast schuift er wekelijks een co-host aan, wat in dit programma 'het groene geweten' wordt genoemd. Dit gaat om Aniek Moonen, Nikki Trip, Muriel Arts, Kelly Ruigrok, Klaske Kruk en Yvette Watson.
De presentator
BNR Duurzaam is onlosmakelijk verbonden met Harm Edens. Toen hij in 1999 op Spitsbergen was, zag hij daar het ijs voor z'n neus afbrokkelen. Die reis maakte veel indruk op hem. Sindsdien zet hij zich in voor een schoner milieu en maatregelen die de opwarming van de aarde tegengaan. Dat doet hij onder meer als ambassadeur voor het Wereld Natuur Fonds én als presentator van BNR Duurzaam dus. Verder is Edens nog tv-presentator en een veelgevraagd dagvoorzitter.
De formule
Het format bestaat uit een aantal vaste onderdelen. Zo begint elke aflevering met een persoonlijke noot van Harm Edens. Hij vertelt wat hem de afgelopen week is opgevallen. Dat kan een klein, duurzaam bericht zijn, maar ook een groot thema waarover al veel is gezegd en geschreven. Dit deel is opiniërend, Edens steekt hierbij zijn mening niet onder stoelen of banken.
Vervolgens nemen hij en zijn co-host twee duurzame nieuwtjes door. De onderwerpen zijn heel divers, maar hebben wel een duurzame component. Dan komt het moment waarop Edens het belangrijkste thema van de uitzending aankondigt en de gast voorstelt. Die interviewt hij, samen met zijn co-host. Helemaal aan het einde van elke aflevering is er een zogeheten uitsmijter. Een actueel thema, waarvoor hij nog even de aandacht vraagt.
Geen resultaten gevonden.
Afleveringen - Pagina 4
18 mrt. '24
Claimen dat je bedrijf duurzaam, klimaatneutraal of ecofriendly is. Zo’n groen likje verf op je product smeren, mag binnenkort niet zomaar meer.Deze aflevering in het kort:⇨ Nieuwe regels voor greenwashen⇨ Het nut van klimaatangst⇨ Een gevelsteen die CO2 opneemtJe komt ze overal in het winkelschap tegen: producten met groene blaadjes en algemene duurzaamheidsclaims. Het is een manier waarmee producenten hun klanten proberen te verleiden. Lang niet al die claims zijn eerlijk en daarom wil de Europese Commissie hier nu een stokje voor steken. Er is nieuwe wetgeving aangenomen die stelt dat merken met dit soort beloftes op hun producten daar ook het bewijs voor moeten gaan leveren.Greenwashing aangepaktIn deze aflevering duiken we in de wereld van greenwashing. Dat is een misleidende marketingstrategie waarbij een bedrijf zich onterecht presenteert als milieuvriendelijk en duurzaam. Wat zeggen de nieuwe regels over dit fenomeen eigenlijk, welke claims zijn straks nog toegestaan en hoe streng gaat er gehandhaafd worden? Die vragen stellen we aan Jelien Roelofs. Ze is anti-greenwash jurist en adviseert bedrijven over het voeren van duurzaamheidsclaims op hun etiketten. KlimaatangstHarm haalt een nieuw onderzoek aan over klimaatangst, onder 1300 Britse volwassenen. Leidt dat ertoe dat mensen nu wel of niet in actie komen? ‘Het is de laatste jaren een trend te noemen: als we het hebben over het klimaat en de toekomst, dan moet dat positief en vol hoop’, zo vertelt hij. Het monster recht in de bek kijken en zeggen waar het op staat wordt vaak veroordeeld als verlammend en niet productief.’ Het Britse onderzoek laat echter zien dat dit niet zo hoeft te zijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.
11 mrt. '24
Een carrière duurt al gauw 80.000 uren. Hoe kun jij die tijd inzetten om de wereld een beetje duurzamer te maken?Deze aflevering in het kort:⇨ Duurzame ambitie op de werkvloer⇨ Collega’s enthousiast krijgen voor verandering⇨ Een nieuwe marktplaats van reststromenMarnix Kluiters en Mark Siegenbeek van Heukelom zijn de auteurs van het nieuwe boek ‘Duurzame Ambitie’. Zij vertellen hierin wat mensen op de werkvloer kunnen doen om hun omgeving te verduurzamen. Ze putten daarbij uit lessen van leiderschapsexperts, psychologen, ecologen, transitie-deskundigen en economen.Minder CO2 de atmosfeer in, schoner water, geen bodemverontreiniging en een opgeruimde natuur. Iedereen wil het, maar om daar te komen wijzen veel mensen in eerste instantie naar politici, CEO’s, ondernemers en andere landen. Centraal in deze uitzending staat de vraag: wat kun je zelf eigenlijk doen om het verschil te maken? Ze adviseren onder meer om veranderingen in kleine stapjes te doen en geen aandacht te schenken aan zaken die je niet kunt beïnvloeden.> Luister ook: waarom luisteren we zo slecht naar klimaatwetenschappers?Morele AmbitieHet betoog van Kluiters en Siegenbeek van Heukelom doet denken aan de oproep van Rutger Bregman, die pleit voor meer morele ambitie op de werkvloer. Toch zijn er wel verschillen, zegt Kluiters. ‘Bregman wil mensen uit hun - wat hij noemt - betekenisloze adviseurs- en advocatenbanen krijgen. Wij vinden daarentegen dat je je baan ook kunt heruitvinden. Ook bij grote corporates kun je effect hebben.’Marktplaats voor restmaterialenHarm deelt nieuws over WasteBase.eu, een nieuwe marktplaats waar fabrikanten hun reststromen kunnen verhandelen. Op deze manier kunnen ze de waarde van hun restmateriaal maximaliseren en tegelijkertijd bijdragen aan een duurzamere en circulaire toekomst. Het platform is gemaakt door Ramon de Longh en Romaike Slikker. Zij zagen bij bedrijfsbezoeken hoeveel stansresten van metaal of folie, knipresten van stof en kunststoffen spuitgietresten er werden weggegooid. Dat probleem wil WasteBase.eu oplossen.See omnystudio.com/listener for privacy information.
4 mrt. '24
De golfstroom in de Atlantische Oceaan dreigt binnen 100 jaar stil te vallen, concluderen wetenschappers van de Universiteit Utrecht. Dat heeft grote gevolgen voor het klimaat in West-Europa. Deze aflevering in het kort:⇨ Een college over golfstromen⇨ Een nieuwe ijstijd in Noordwest-Europa⇨ Pfas in groente en fruit René van Westen is hoofdonderzoeker van het team dat met deze conclusie komt. Door het smelten van de Groenlandse ijskap komt er meer warm water in de Atlantische Oceaan terecht. Deze ontwikkeling vertraagt de AMOC, zoals deze golfstroom wordt genoemd. Daardoor wordt er minder hitte uitgewisseld over de hele planeet en dat heeft vooral impact op het klimaat op ons continent. Voedsel- en watertekorten Als de AMOC stilvalt, dan kan het in Noordwest-Europa 5 tot 15 graden kouder worden. Op het zuidelijk halfrond wordt het daarentegen warmer. Er zijn wetenschappers die denken dat deze veranderingen tot grote voedsel- en watertekorten kunnen leiden in de wereld. ‘Tot nu toe wisten we eigenlijk niet binnen welk tijdsbestek dit zich zou gaan voordoen. Onze conclusie is nu dat het wel eens veel sneller kan zijn dan eerder gedacht, binnen nu en honderd jaar. Daarvoor is wel meer onderzoek nodig.’ Pfas in fruit en groente Harm windt zich intussen op over de conclusies uit een nieuw rapport van PAN Europe, het Pesticide Action Network. Wat blijkt namelijk? Nederlandse groente en fruit wordt volop bespoten met pfas-pesticiden. Tussen 2011 en 2021 werden in de EU in groenten en fruit residuen van 31 verschillende pfas-pesticiden aangetroffen. Het aantal groenten en fruit met residuen van tenminste één pfas-pesticide in de EU is in tien jaar verdrievoudigd.See omnystudio.com/listener for privacy information.
26 feb. '24
Bij Groningen Seaports wordt dit najaar een nieuwe fabriek geopend die wel raad weet met moeilijk te recyclen plastics en textielafval. Ze maken er straks duurzame bouwmaterialen van.Deze aflevering in het kort⇨ De uitdagingen voor de circulaire economie⇨ Het recyclen van chipszakken en andere plastics⇨ Een nieuw product: beton van suikerIn Nederland wordt jaarlijks meer dan 1600 miljoen kilo huishoudelijk plastic geproduceerd. Het grootste deel daarvan krijgt na gebruik een enkeltje richting de verbrandingsoven. Moeilijk te recyclen, heet dat dan. Het gaat vooral om verpakkingen met meerdere laagjes plastic die aan elkaar zijn geplakt. Het gaat onder meer om chipszakken en sapverpakkingen. Producenten gebruiken meerlaagse materialen die verschillende soorten plastic en soms metaalfolies combineren. Dat maakt het scheiden en recyclen van de afzonderlijke materialen erg moeilijk.De Unwastor Uppact heeft een machine ontwikkeld die wel raad weet met deze voedselverpakkingen. Deze zogeheten Unwastor kan vanaf dit najaar 4.000 ton afval per jaar verwerken. Met de grondstoffen die overblijven worden straatmeubilair, walbeschoeiing, looppaden en steigers gemaakt. Op den duur wil het bedrijf groeien naar een capaciteit van 1.500 ton afval per jaar. Ons groene geweten is Klaske Kruk van Circularities. Zij maakt de verwijzing naar Umincorp, de gloednieuwe plastic recyclingfabriek in Rotterdam die al een poosje stil staat. Het bedrijf kan niet concurreren tegen het veel te goedkope virgin plastic. SugarcreteHarm verwijst intussen naar een samenwerking van University of East London en medewerkers van het bedrijf Tate en Lyle Sugars. Zij hebben een toepassing gevonden voor bagasse, het vezelachtige restafval van suikerriet dat overblijft nadat de voedselindustrie er alle bruikbare nutriënten uit heeft geperst. Na een zoektocht ontstond Sugarcrete. Dat bouwmateriaal is goedkoper, duurzamer en vijf keer lichter dan beton. Het scheelt maar liefst 80 procent CO2-uitstoot.See omnystudio.com/listener for privacy information.
19 feb. '24
Jarenlang streed ze tegen de tabakslobby, maar inmiddels heeft Bénédicte Ficq haar pijlen gericht op grote bedrijven die de natuur om zeep helpen. Eerst Tata Steel en - recenter nog - Chemours. Deze aflevering in het kort:⇨ Het nut van klimaatrechtszaken⇨ De duurzame drijfveren van Benedicte Ficq⇨ De Atlantische stroming valt stilIn het najaar van 2023 deed Ficq namens 3.000 omwonenden aangifte tegen Chemours in Dordrecht. Ze wond er geen doekjes om: alle leidinggevenden van het bedrijf die iets te maken hebben gehad met het lozen van PFAS moeten worden vervolgd. Eerder bond ze ook al de strijd aan met Tata Steel in IJmuiden. Ze beschuldigt de staalproducent van ernstige milieuvervuiling in de directe omgeving, door de uitstoot van gevaarlijke stoffen. ‘De leidinggevenden van dit soort grote bedrijven mogen niet denken dat ze dit straffeloos mogen doen’, aldus Ficq.De aanpak van milieuvervuilingZe vertelt hoe deze twee zaken er nu voorstaan. Verder willen wij natuurlijk graag weten wat haar drijft om het tegen dit soort grote vervuilers op te nemen. Ficq is één van de bekendste advocaten van ons land. Eerder al schreef ze geschiedenis door als één van de eersten te proberen om de tabaksindustrie strafrechtelijk te vervolgen voor misleidende praktijken en de gezondheidsschade die zij veroorzaken. Tegenwoordig zet ze zich dus in tegen milieuschade, door grote vervuilers aan te klagen. KlimaatalarmHarm haalt een nieuwe studie in Science Advances aan, met een nogal dramatische waarschuwing. De Amoc, dat is de golfstroom in de Zuid-Atlantische Oceaan, stevent af op een kritisch kantelpunt. Eén die het klimaat over de hele wereld gaat beïnvloeden op een manier die we sinds de laatste ijstijd niet meer hebben gezien. Wetenschappers van de Universiteit Utrecht stellen nu dat dit mogelijk nog deze eeuw gebeurt.See omnystudio.com/listener for privacy information.
12 feb. '24
Ze won de Spinozapremie én een Nobelprijs. Joyeeta Gupta geldt als één van de meest invloedrijke klimaatwetenschappers van ons land. Deze aflevering in het kort:⇨ Zo zit het met aardsysteemgrenzen⇨ Wat is klimaatrechtvaardigheid⇨ Fossiele industrie verdoezelde klimaatbewijsOpvallend genoeg is zij bij het grote publiek in Nederland niet heel bekend. Gupta werd geboren in Delhi, studeerde aan Harvard en kwam door de liefde zo’n 35 jaar geleden in Nederland terecht. Haar interesse in klimaat en milieu werd aangewakkerd door de giframp bij Union Carbide in Bhopal, in 1984. Duizenden mensen overleden of werden ernstig ziek. De lakse manier waarop de Amerikaanse eigenaar met deze ramp omging was voor haar aanleiding om zich met klimaatrechtvaardigheid te gaan bemoeien. ‘We hebben op aarde een beperkte milieugebruiksruimte en veel hulpbronnen zijn in het bezit van een select, rijk gezelschap’, aldus Gupta. Ze noemt dat absurd.Groenlandse ijskappenIn het gesprek met haar gaat het verder nog over tipping points. Belangrijkste klimaatsystemen op de aarde die in het rood lopen, zoals de Groenlandse ijskappen en het permafrostgebied in Siberië. Ze legt uit wat er gebeurt als die instorten. Kupta is als wetenschapper betrokken geweest bij belangrijke internationale panels en commissies, waaronder het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). In die rol won ze in 2007 zelfs een Nobelprijs, samen met Al Gore.Kleine visjes, grote betekenisHarm wijst in zijn relaas naar een publicatie in het tijdschrift Animal Welfare. Daarin wordt voor het eerst onthuld hoe ongelooflijk veel vis er ieder jaar wereldwijd wordt gevangen. Een extreem groot gedeelte daarvan wordt verwerkt tot vismeel en olie voor boerderijdieren. Kleine vissen spelen een essentiële rol aan de basis van de voedselketen in de oceanen. Hij roept dan ook op tot vangstbeperking.See omnystudio.com/listener for privacy information.
5 feb. '24
Ondanks alle goeie bedoelingen wil het met die circulaire economie nog niet echt vlotten. Een nieuw initiatief van financiële instellingen moet de sector een handje helpen. Deze aflevering in het kort:⇨ Financieren van circulaire modellen⇨ Steeds meer zonnestroom⇨ Het verschil tussen weer en klimaatCirculaire ondernemers hebben nog steeds veel moeite om bankfinanciering op te halen. Financiële instellingen hebben om die reden de Kopgroep Circulair Financieren in het leven geroepen, bedoeld om dit probleem op te lossen. Zij presenteren deze week de Circulair Risk Scorecard, een soort framework waarmee circulaire bedrijven beter op waarde worden geschat.Schaarste van grondstoffenHet risicomodel kijkt naar aspecten die bij de beoordeling van de meeste kredietaanvragen nu nog geen rol spelen. Denk aan de circulariteit van het product en de schaarste van de gebruikte grondstoffen. Daarnaast wordt ook rekening gehouden met de robuustheid van contracten, de marktcompetitiviteit en de ervaring van het managementteam. Twee mensen van de Kopgroep Circulair Financieren zijn Tessa Eerenberg van Rabobank en Jeroen van Muiswinkel van Copper8. Zij leggen uit hoe dit initiatief de circulaire economie een duw in de juiste richting kan geven.Nationaal Solar TrendrapportJohn (hij vervangt Harm die grieperig is) noemt verder nog het Nationaal Solar Trendrapport 2024, dat vorige week werd gepresenteerd in Den Haag. De groei van zonnestroom was in de eerste helft van 2023 ongekend hoog. In de tweede helft van het jaar nam dit weer wat af, toch doen we het in Nederland erg goed. Naast Europees kampioen zijn we nu ook wereldkampioen met ongeveer 3,5 zonnepanelen per inwoner.Extreme kouOns groene geweten is Yvette Watson, van The 2B Collective. Zij haalt een onderzoek van World Weather Attribution. Het was de laatste weken namelijk behoorlijk fris in Scandinavië, met temperaturen van 35 graden onder nul. Dat betekent niet dat er geen sprake is van opwarming, stelt dit instituut. Zo’n koudegolf in Scandinavië komt nu eens in de vijftien jaar voor, rond 1900 was dat nog elke drie jaar.See omnystudio.com/listener for privacy information.
29 jan. '24
De Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) wil dat het nieuwe kabinet extra vaart maakt met het terugdringen van de CO2-uitstoot. Sturen op minder consumptie is één van de adviezen. Maar of deze zoveelste aanbeveling vanuit de wetenschap aankomt? Minder spullen kopen is een boodschap die bij het grote publiek al snel op de nodige weerstand stuiten. Veel burgers maken zich weliswaar zorgen om het klimaat, maar voelen er nog weinig voor om iets van hun welvaart in te leveren. De WKR stelt voor om klimaat-onvriendelijke producten zwaarder te belasten en duurzame alternatieven zoals openbaar vervoer een stuk goedkoper te maken. Zo moet de uitstoot van broeikasgassen in 2040 al met minimaal 90 procent zijn gedaald. Voorzitter Jan-Willem Erisman legt uit dat het gedrag van burgers een belangrijke rol kan spelen bij het halen van deze doelen. Erisman hamert er verder op dat de overheid harde keuzes moet maken. ‘Wel of geen zware industrie in Nederland. Wel of geen landbouw op deze schaal. ‘Daarvoor moet je bereid zijn om naar de lange termijn te kijken’, aldus Erisman. ‘Als je bijvoorbeeld vaststelt dat de zware industrie voor Nederland behouden moet blijven, dan moet er nu fors geïnvesteerd worden in waterstof. De Nieuwe Economie Index Harm bespreekt verder nog de vijfde editie van de Nieuwe Economie Index (NEx). Dit is het jaarlijkse onderzoek van het duurzame-bedrijven-netwerk MVO Nederland. Wat blijkt? Slechts 17,5 procent van de Nederlandse economie is duurzaam. Dat is maar één procent meer dan een jaar eerder en zelfs de kleinste stijging in vijf jaar. Zijn conclusie is dat de verduurzaming tegen de grenzen van het huidige beleid aanloopt. Dat is volgens hem niet toegankelijk, niet voordelig en niet begrijpelijk genoeg. Hierdoor gaan ondernemers afwachten, zo vertelde Wouter Scheepens, directeur-bestuurder van MVO Nederland eerder al. Een rechts kabinet, dat de urgentie van een snelle verduurzaming niet onderschrijft, gaat dat volgens Harm alleen maar erger maken.See omnystudio.com/listener for privacy information.
22 jan. '24
In grote delen van Nederland zit het elektriciteitsnet tjokvol. Wat betekent dat voor de energietransitie en de klimaatdoelen? Die vraag stellen we aan Joris Laponder, directeur van Zaptech. We willen ook in 2024 meer warmtepompen, meer zonnepanelen en veel meer elektrische auto’s op de weg. Maar al die groene ambities dreigen vast te lopen door de files op het stroomnet. Met Laponder bespreken we de actuele situatie en de mogelijke oplossingen. Van energy hubs tot het temperen van piekbelasters en nieuwe, slimme innovaties.See omnystudio.com/listener for privacy information.
15 jan. '24
Noorwegen zet de volgende stap in diepzeemijnbouw in het noordpoolgebied. Andere landen kijken intussen nieuwsgierig mee. Noorse bedrijven mogen de zeebodem gaan verkennen en voorstellen doen hoe ze daar in de toekomst grondstoffen kunnen delven. Het gaat in dit gebied onder meer om kobalt, dat belangrijk is voor de productie van batterijen. Deepzeemijnbouw is zeer omstreden. Over de risico’s voor het leven in de diepe zee is nog weinig bekend, vertelt Rene Kleijn. Hij is professor Industriële Ecologie aan de Universiteit Leiden. Bovendien bestaat het risico dat klimaatverandering door deze activiteiten wordt aangejaagd.See omnystudio.com/listener for privacy information.
