FactGurus | BNR

De nuance ontbreekt soms in media waar voorbeelden niet altijd de volledige context schetsen. Zo lijkt het in het besproken NOS Journaal nieuwsitem alsof Italië uitzonderlijk streng is, terwijl alle Europese landen vergelijkbare regels hanteren wat betreft de manier waarop nationaliteit verkregen wordt bij geboorte.  In Europese landen wordt de nationaliteit bepaald door het jus sanguinis-principe, waarbij afkomst via ouders bepalend is, in tegenstelling tot het jus soli-principe, waarbij geboortegrond doorslaggevend is, zoals in de Verenigde Staten. Italië volgt dit patroon, net als Nederland, waar kinderen van immigranten niet automatisch de nationaliteit krijgen, tenzij een van de ouders die al bezit. Een referendum in Italië richt zich op het verkorten van de verblijfsduur vereiste voor naturalisatie van 10 naar 5 jaar. Voor jongeren rond hun 18e verandert het referendum niets, en dat maakt het opmerkelijk dat het journaal 3 minuten lang vertelt over 18 jarigen die niet de Italiaanse nationaliteit hebben.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat gebeurt er als Europa geen toegang meer heeft tot het Amerikaanse GPS-systeem? In de podcast van Boekestijn & de Wijk wordt dit besproken en lijkt het erop dat we zelf geen systemen hebben die geschikt zijn voor defensie doeleinden. Maar klopt dit wel? Met Bas van der Hoeven van CGI bespreken we de technische mogelijkheden van de Europese Gallileo satellieten, kijken we naar de compatibiliteit tussen Galileo en andere systemen zoals GPS, de civiele en militaire toepassingen, en de technische voordelen van het versleutelde Galileo PRS-signaal. En wat zijn de uitdagingen rondom de implementatie van Galileo in Europese defensie-units en wat dit betekent voor Europa’s strategische autonomie?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Precies 100 jaar geleden was er een desinformatie campagne, die een verkiezing in Groot-Brittannië op zijn kop zette. Dit historische incident, de ‘Zinoviev-brief’ uit 1924, lijkt verrassend veel op de desinformatie waar we nu over horen. Het ging om een zogenaamd gelekte brief van de Russische communistische leider Zinoviev, gepubliceerd vier dagen voor de verkiezingen. De brief beweerde dat Britse communisten binnen de Labour Party werkten aan een communistische omwenteling in het Verenigd Koninkrijk. Dit zorgde destijds voor paniek en -volgens recente onderzoeken- de verkiezingsnederlaag van Labour. Uiteindelijk bleek de brief nep, al is nog altijd onduidelijk wie erachter zat. De parallellen met vandaag, waarin Russische desinformatie opnieuw vaak onderwerp van discussie is, zijn opvallend. Hoewel we ons nu veel zorgen maken over fake news op social media, blijkt uit onderzoek dat de impact hiervan relatief klein is. Historische desinformatie, zoals de Zinoviev-brief, lijkt een blijvende trend – maar dankzij moderne technologie kunnen we het vandaag de dag sneller ontkrachten, en heeft het minder effect.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens een uitzending van het NPO programma 'Bar Laat' botsten Tweede Kamerlid Kati Piri en onderzoeker Jan van de Beek over het percentage asielzoekers met een uitkering. Van de Beek beweert dat 50 tot 75% van de statushouders een uitkering heeft, terwijl Piri dit tegenspreekt. Met data van het CBS kijken we in deze aflevering wie gelijk heeft en duidt het CBS de cijfers: de percentages verschillen per leeftijd en geslacht, en gemiddeld heeft 53% van deze groep een uitkering, maar hoe kloppend is die 75%.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

In hoeverre zijn burgemeesters gebonden aan of zelfs gevangen in regels bij het toestaan van demonstraties? Is het überhaupt wel kloppend om het over 'toestaan' te hebben? Universitair hoofddocent Berend Roorda en advocaat Mariëtta Buitenhuis, leggen uit dat het demonstratierecht een groot goed is, maar niet een absoluut iets is en beperkt kan worden bij reële dreiging voor de openbare orde. Daarnaast wordt duidelijk gemaakt dat burgemeesters niet 'gevangen' zitten in jurisprudentie; er is een inspanningsverplichting om demonstraties binnen gehoor- en gezichtsafstand te houden, maar dit is geen resultaatverplichting, en daarom is 'gevangen zitten in jurisprudentie' niet helemaal een treffende verwoording.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luc Stultiens en Tom van der Lee (GroenLinks-PvdA) uiten hun onvrede over een belastingteruggave van €26.000 aan mensen met een vermogen van meer dan €2 miljoen. Deze teruggave komt voort uit de box 3-regeling, waarbij mensen belasting betaalden over een fictief rendement van 6%, terwijl ze vaak minder rendement maakten dan dat. Dit is door de Hoge Raad als onrechtmatig beoordeeld, en nu wordt onterecht betaalde belasting terugbetaald. De teruggave heeft echter nauwelijks invloed op de koopkracht van de gewone burger, zoals vaak wordt gesuggereerd. Verder in deze fact gurus; Elon Musk, ondersteunt Donald Trump en beweert dat Californië stemfraude faciliteert door kiezers geen identificatie meer te vragen. Hoewel dit klopt, gaat de nieuwe wet pas in op 1 januari 2025 en heeft het geen invloed op de komende verkiezingen, een feit dat Musk niet vermeldde.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een artikel van De Telegraaf stelt dat laadpalen langs snelwegen “bij bosjes” verdwijnen, en beweert dat snellaadstations steeds minder laadpunten hebben, terwijl het aantal gebruikers toeneemt. FastNed, een grote speler op de markt, zou hier volgens de krant een rol in spelen. Daarnaast zou vergunningsproblematiek aan de basis liggen van deze afname. Een tijdelijke beleidsregel heeft ertoe geleid dat sommige vergunningen werden ingetrokken, waardoor er inderdaad her en der snelladers moesten verdwijnen. De krantenkop suggereert echter een massale afname van laadpalen, wat in werkelijkheid slechts om twintig snelladers voor heel Nederland gaat.   Ondanks de beweringen in het artikel, zijn er in de afgelopen jaren juist meer snelladers bijgekomen, en het kabinet had plannen om de concurrentie tussen laadpaalaanbieders anders te reguleren, hoewel deze plannen nu onzeker zijn. Toch blijft de suggestie van een massale afname van laadpalen een punt van discussie. Wat er precies gebeurt, moet nog blijken uit kamervragen die vandaag beantwoord worden.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Trump beweerde tijdens het debat met Kamala dat Duitsland zijn vergroeningsplannen heeft laten varen en weer kolencentrales bouwt. Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde via X dat 50% van de elektriciteit in Duitsland inmiddels uit hernieuwbare bronnen komt en alle kolencentrales tegen 2038 gesloten zullen zijn. Dit bericht, dat 15 miljoen keer werd bekeken, kreeg 10.000 reacties, waarbij velen betwisten dat het percentage hernieuwbare energie tussen de 20 en 30% ligt. Is het een flater van de Duitse MinBuZa? Verder in deze FactGurus;In Centraal-Europa wordt het noodweer in verschillende artikelen deels toegeschreven aan klimaatverandering. Echter de Volkskrant noemt het een samenloop van omstandigheden met een bijrol voor klimaatverandering, terwijl RTL Nieuws het een direct gevolg van klimaatverandering noemt. Welke van de twee klopt?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering van Fact Gurus worden twee onderwerpen besproken: The Guardian berichtte dat Tesla 500.000 bomen heeft gekapt voor de uitbreiding van hun Gigafactory bij Berlijn, wat volgens hen de hypocrisie van de groene economie blootlegt. Echter, de werkelijke situatie rondom deze bomenkap is complexer en biedt meer nuance dan het artikel suggereert. De Volkskrant publiceerde een fotoreportage over daklozen in de Verenigde Staten. Dit roept de vraag op hoe de situatie met dak- en thuislozen in Europa is, want het lijkt erop dat het om sommige vlakken in Europa zelfs nog slechter is.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elon Musk waarschuwt op zijn platform, X voor een dreigende "population collapse," waarbij de wereldbevolking snel zou krimpen. Hoogleraar Hilde Bras van de universiteit Groningen vertelt dat recente cijfers van de Verenigde Naties wijzen op een andere realiteit: de wereldbevolking zal blijven groeien tot 2085 en daarna langzaam dalen. Sommige landen, zoals China en Japan, zullen echter aanzienlijke bevolkingsafnames ervaren. Dus hoewel Musk terecht wijst op uitdagingen door krimpende bevolkingen, is de term "collapse" misleidend. Uiteindelijk stabiliseren bevolkingen zich, en Musk's zorgen over arbeidskrachten en de noodzaak van AI en robotisering zijn best valide, maar een grote plotselinge instorting is onwaarschijnlijk.See omnystudio.com/listener for privacy information.