FactGurus | BNR

Al een tijd circuleert op sociale media een bericht dat beweert dat het ijs op de Noordpool stiekem 'heel goed' gaat, met als onderbouwing een grafiek die een toename van het Arctische zee-ijs suggereert. Om de (ijskoude)feiten te achterhalen, hebben we gesproken met Maarten Loonen, een gerenommeerde poolbioloog verbonden aan het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een 18-jarige Engelse student ging in 2022 met een groep vrienden op vakantie en stuurde als grap via Snapchat naar zijn reisgenoten dat hij van de Taliban was en hun vliegtuig ging opblazen. Een uur later, tijdens de vlucht, zag hij vanuit zijn raampje twee straaljagers naast het vliegtuig hangen en zat na de landing twee dagen in verhoor. Na een slopend juridisch traject van anderhalf jaar is hij vorige week vrijgesproken van verdere vervolging. De vrijspraak bracht het onderwerp opnieuw onder de aandacht. Britse media meldden dat het SnapChat bericht werd opgemerkt doordat de student verbonden was met een wifi-station van Gatwick Airport. Volgens diverse media monitoren Wifi-stations het verkeer, wat de veiligheidsdiensten gealarmeerd zou hebben. Dit leidde tot artikelen in de Britse media over de risico's van verbonden zijn met wifi-netwerken. Hoe waarschijnlijk is het, dat in een tijd van encryptie, lokale WiFi punten als realtime monitoring stations kunnen worden ingezet?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deze bewering, afkomstig uit een artikel in het Parool van januari dit jaar, en eerder al te lezen in het AD, en bij BNR. De ziekenhuiscijfers in de berichtgeving zijn gebaseerd op een rapport van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Voor de emissiecijfers van Tata Steel verwijst RTL Nieuws naar milieuclub Urgenda, die op hun beurt gebruikmaakt van de cijfers van de Nederlandse Emissie Autoriteit (NEA) als bron. De NEA rapporteert een jaarlijkse CO2-uitstoot van 11,6 megaton voor Tata Steel, terwijl het ziekenhuisgetal in het RIVM-rapport 17,6 is. Kunnen die cijfers met elkaar vergeleken worden? Wat zit er eigenlijk in dat getal voor de uitstoot die toegekend wordt aan ziekenhuizen?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een recent Duits onderzoek uitgevoerd door de Verein Deutscher Ingenieure (VDI), de grootste ingenieursvereniging in West-Europa, concludeert dat het omslagpunt waarop elektrische auto's minder CO2 uitstoten dan traditionele auto's met een verbrandingsmotor pas wordt bereikt na het afleggen van 90.000 kilometer. De bevindingen van dit onderzoek, dat recentelijk in Dagblad van het Noorden te vinden was onder de kop "Stekkerauto pas na 90.000 kilometer echt groen", hebben geleid tot een discussie op social media over de duurzaamheid van elektrische auto's, vooral gezien eerdere schattingen die aanzienlijk lager lagen. In tegenstelling tot deze Duitse bevindingen zijn recente cijfers van verschillende bronnen juist aanzienlijk lager – hoe komt het dat dit ogenschijnlijk zorgvuldig uitgevoerde onderzoek tot een veel hoger kantelpunt komt?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

In grofweg vergelijkbare artikelen op Linda.nl en het AD werd geschreven over de vernieuwde Dorito's. Deze snack heeft nu een groengekleurde Nutri-Score met de letter 'B'. Dit dankzij een verlaging van 25% van het zoutgehalte. De artikelen benadrukken dat chips met Nutri-Score 'B' als gezonder worden mogen beschouwd vanwege deze verandering. Maar hoe gezond is gezonder eigelijk? Met de jaarwisseling op komst is het extra relevant om even stil te staan bij de Nutri-Score die vanaf 1 januari 2024 het officiële voedselkeuze logo is van Nederland.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat tech water gebruikt is geen nieuws. Maar toch was het nieuws de afgelopen weken dat ChatGPT water nodig had om de taalmodellen van het systeem te trainen. Hoe verhoudt 700.000 liter zich tot andere gebruikers? En hoe ziet het onderzoek eruit?   Het einde van het huurcontract voor bepaalde tijd is in aantocht. Op internet en in de media zijn echter meerdere data te vinden wanneer de inwerkingtreding van deze wet is. Wat is de correcte datum?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers hebben zich al lange tijd laten fascineren door de levensduur van bewoners van Okinawa, een klein Japans eiland, ook onderwerp van het boek de Ikigai uit 2016. Hun hoge levensverwachting zou komen door een dieet rijk aan groenten, een actieve levensstijl en een gevoel van doelgerichtheid. Echter suggereert een recente studie van de universiteit van Oxford dat onnauwkeurigheden bij het schatten van de leeftijden van oudere personen wellicht de werkelijke reden zijn achter de gemelde levensduur. Veel zeer oude mensen hebben geen geboorteakte, en openbare registers kunnen onbetrouwbaar zijn. Sterker nog, een overheidsaudit in Japan in  2010 onthulde dat honderdduizenden zogenaamd levende Japanse honderdjarigen eigenlijk dood waren of vermist. Is het verhaal van Blue Zones er eentje van fraude en rommelige data?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij het college tour lijsttrekkersdebat bracht Frans Timmermans het probleem van stagnerende bouwprojecten door stikstofbeperkingen ter sprake. Tijdens het debat werd hij gecorrigeerd door Caroline van der Plas, die zei: "Dat klopt niet."Jan Rouwendal, hoogleraar vastgoedeconomie aan de VU, heeft onderzoek uitgevoerd naar de CBS-cijfers in relatie tot momenten waarop rechtspraak invloed kan hebben gehad op bouwvergunningen. Met hem kijken we of de uitspraak van Timmermans ondersteund wordt door de cijfers. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er was veel ophef over de berichtgeving rondom het al-Ahli Arab ziekenhuis. Drie publicaties, waaronder de New York Times en Het Parool, plaatsten misleidende foto's van een ander gebied in Gaza en suggereerden dat het ziekenhuis was gebombardeerd. Een Spaanse krant ging zelfs nog een stap verder. Ook in deze factgurus; zijn 80% van de producten in de supermarkt ongezond? Hoe ziet dit onderzoek eruit en wat betekent ongezond?  **In het onderwerp over de supermarktproducten wordt expert Annet Roodenburg onder andere geïntroduceerd als voorzitter van de NAV, dat klopt niet, zij was voorzitter tot midden 2020, en is dat op dit moment niet meer.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Afgelopen week veel berichtgeving over de drinkwatertoevoer naar Gaza, die door Israël is of was afgesloten. Zondag meldde de NOS nog dat "ondanks dat Israël de watertoevoer weer zou hebben hervat, er nog steeds geen water uit de kraan komt in Gaza". Drinkwater in Gaza komt uit drie bronnen: ontziltingsinstallaties, grondwater en import via Israël. Welk deel van de totale toevoer heeft Israel actieve controle over? In een artikel van Danny Mekić beschrijft hij hoe de Europese Commissie manipulatieve advertentie tactieken inzetten om de mening van burgers te beïnvloeden. Dat is allemaal al niet zo fraai, en in strijd met Europese wetgeving zoals de Digital Services Act, maar ze gebruikten daarbij ook nog eens niet representatieve enquete resultaten, fake news dus.  See omnystudio.com/listener for privacy information.