Heilige huisjes met Sia Ataredian

Van Joris Luyendijk kreeg ik (Sia Ataredian) op mijn donder omdat ik me afzijdig hield van de politiek. Halleh Ghorashi gaf aan dat ik meer vrouwelijke gasten moest hebben op de podcast. Met Bart van Rosmalen en Hans Stegeman stelden we vast dat er echt een ander (economisch) beleid moet komen. Al deze vragen, behoeften en frustraties nam ik mee naar de podcast met Esther-Mirjam Sent. Esther is namelijk een vrouw, hoogleraar economisch beleid en voorzitter van de PvdA. Zodoende kan ze mij en al deze vragen makkelijk aan.

Sia Ataredian en Anna Schoemakers verkennen in deze intrigerende aflevering hoe ieder individu een rol kan spelen bij het creëren van een betere wereld. Ze benadrukken dat we allemaal de verantwoordelijkheid hebben om te streven naar een mooiere wereld. Het is belangrijk om te onthouden dat we elkaar niet moeten beoordelen op de omvang van onze bijdrage, maar onszelf moeten uitdagen om meer te doen. Niet constant naar elkaar wijzen, maar iedere betrokkene (inclusief onszelf) verantwoordelijkheid laten nemen en zich laten verantwoorden. Ze bespreken ook de vele paradoxen en complexiteiten die inherent zijn aan het nastreven van een betere wereld. Hoe kunnen we verwachten dat alleenstaande ouders die in armoede leven, duurdere, duurzame en biologische producten kopen? En hoe gaan we om met de realiteit dat de bio-industrie een gruwelijk gewelddadige sector is en we te maken hebben met een biodiversiteits- en klimaatcrisis, terwijl een groot deel van de wereldbevolking deze feiten nog steeds ontkent? Ze bespreken ook de A12-protesten tegen fossiele subsidies, waarbij diverse groepen, ondanks hun verschillen, de handen ineen hebben geslagen om tegen systeemonrecht te protesteren. Op de A12 stonden boeren die onder de armoedegrens leven, wetenschappers die zien dat er onvoldoende naar de feiten wordt gekeken, bezorgde burgers uit alle lagen van de samenleving en traditionele activisten zij aan zij om Den Haag op te roepen tot systeemverandering. Dit gesprek gaat de complexiteit niet uit de weg en daagt ons allemaal uit om in ons denken en doen de noodzakelijke stappen te zetten. Anna Schoemakers is een activist. Ze heeft leiding gegeven aan het Klimaatverbond en Greenpeace en is nu betrokken bij Rewilding Nederland.

Sia Ataredian en Bart van Rosmalen zijn verwikkeld in een indringend gesprek over de kern van ons werk. Ze bespreken hoe we vaak gedwongen worden een keuze te maken tussen ons persoonlijk leven en ons werk, terwijl deze in werkelijkheid complementaire facetten van ons bestaan zouden moeten zijn.  Bart maakt gebruik van de kunsten om te illustreren hoe we verandering kunnen bewerkstelligen.  Bart is Lector Kunst en Professionalisering aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en heeft zich al jaren toegelegd op het muzisch werken. Hij onderstreept het belang van deze integratie, van het in harmonie brengen van leven en werk, en van het omarmen van de creatieve mogelijkheden die hieruit voortkomen.

Kaveh Bouteh gaat in gesprek met Sia Ataredian over hoe cultuur een dwingende macht is die leidt tot duidelijke gedragsnormen. Wanneer je gedrag vertoont dat buiten de bestaande culturele kaders valt, raak je sociaal geïsoleerd en uiteindelijk uitgespeeld.  Beïnvloed door de tijdsgeest en diepgeworteld in de kern van onze samenleving, bepaalt cultuur wat als goed wordt beschouwd: "Zo doen we het nu eenmaal." Echter, hoe dit "zo" tot stand is gekomen, lijkt verloren te zijn gegaan. Wie er baat hebben bij deze manier van doen en wie niet, wordt zelden besproken. Deze dominante macht (cultuur) is voornamelijk gevormd vanuit het Europese perspectief en mist wederkerige uitwisselingen met andere gezichtspunten. Zonder die wederkerigheid vernietigen we diversiteit en de verrijking die het kan brengen. Op deze manier worden we allemaal onderworpen aan een onzichtbaar en onbetwistbaar besturingssysteem, dat niet per se het schone, het ware en het proportionele dient... Het doorbreken van de onzichtbare grenzen van cultuur vereist moed, nieuwsgierigheid en bereidheid om onze aannames en overtuigingen te herzien. Door ruimte te maken voor verschillende ideeën, verhalen en ervaringen, kunnen we niet alleen onszelf verrijken, maar ook bijdragen aan een wereld die diversiteit en inclusie omarmt en waardeert. Kaveh Bouteh, een adviseur en trainer bij Pharos, het Expertisecentrum Gezondheidsverschillen. Als voormalig vluchteling uit Iran, heeft Kaveh zich gespecialiseerd in diversiteit, inclusie en gezondheidsvaardigheden in de sectoren zorg, welzijn en onderwijs. Met meer dan 20 jaar ervaring verzorgt hij adviestrajecten, trainingen en inspiratiesessies gericht op het creëren van een inclusieve organisatiecultuur en het ontwikkelen van tools voor transformatief leiderschap. Naast zijn werk bij Pharos, is Kaveh gastdocent bij de Radboud Universiteit, TNO en NSPOH op het gebied van sociale geneeskunde.

Sia Ataredian en Klaas Landsman bespreken wetenschapsfilosofisch de geschiedenis van ons denken en passen de conclusies en de aannames daarvan toe op dagelijkse vraagstukken. Zij schuwen hierin de complexiteit niet. Zo pleit Klaas in de huidige tijdsgeest voor het einde van het compromis. Niet omdat het compromis geen waarde heeft gehad, maar omdat het compromis inmiddels het waardevolle, het principiële en het rauwe geweld aandoet. De hedendaagse problemen (zoals bijvoorbeeld het klimaat) vragen eerder om een samurai-achtige standvastigheid. Het compromis is zo lang aan inflatie onderhevig geweest dat het inmiddels waardeloos is geworden. De wiskunde heeft een compromisloos karakter en daardoor draagt het ook een standvastige zoektocht naar de waarheid in zich. Maar is het gedrag van mensen, in de economie, de politiek en de samenleving wiskundig te voorspellen? Nee. Zodoende is niet alleen de tijd een variabele waarmee rekening gehouden moet worden, maar ook het zijn. Klaas Landsman is hoogleraar mathematische fysica en werkt op het snijvlak van wiskunde, natuurkunde, wetenschapsfilosofie en de geschiedenis van ons denken.

In deze aflevering duiken Hans Stegeman en Sia Ataredian diep in het intrigerende en complexe onderwerp van economische groei. Ze onderzoeken waarom economische groei als een fundamentele behoefte wordt beschouwd en hoe dit zich verhoudt tot de planeet waarop we leven. Helpt economische groei ons vanaf nu, of belemmert het ons? Waar komt de notie vandaan dat economische groei moet? En wat moeten we nu met de duidelijke milieugevolgen? Kunnen we een ander begrip/blik hierover ontwikkelen?  Ze bespreken hoe economen hiernaar kijken en wat de gevolgen zijn voor beleidsmakers en uiteindelijk voor burgers. Hans Stegeman is chief economist bij Triodos Bank en een gepassioneerd columnist voor het Financieele Dagblad. Voorheen was Hans chief economist bij Rabobank en senior economist bij het Centraal Planbureau. Op dit moment rondt hij ook zijn PhD af over hoe we anders naar de economie en onze planeet kunnen kijken.

Sia Ataredian en Marilieke Engbers bespreken ons irrationele, oneindige vertrouwen in rationaliteit. We worden omringd door irrationaliteit, die een deel is van het mens-zijn, ook in organisaties en in de boardroom. Wanneer we alleen maar doen alsof medewerkers, collega's en leidinggevenden rationeel zijn, creëren we een dualiteit tussen de wereld die we ervaren en de wereld die we vaststellen in beleid en KPI's. Dit kan uiteindelijk leiden tot vervreemding van de wereld die we dagelijks ervaren. Het gevolg hiervan is dat we bij het ontwikkelen van onze kinderen, talenten en leiders alleen rationele principes gebruiken en daardoor veel toekomstig talent missen. Marilieke Engbers is onderzoeker, docent en adviseur en deze drie rollen zijn wederzijds met elkaar verbonden. Wat ze onderzoekt, daar adviseert en doceert ze over en vice versa. Dit is voornamelijk het onuitgesprokene in de boardroom.

Sia Ataredian en Wouter ten Have, hoogleraar en adviseur op het gebied van veranderkunde, hebben uitgebreid met elkaar gesproken over cultuur- en gedragsverandering.Het gesprek begint met een bespreking van wat cultuur is, wat het doet (en vooral niet doet), hoe het wordt gebruikt en misbruikt. Het gesprek vordert na verloop van tijd naar wat 'goed' werk is in veranderkundige trajecten. Hoewel Sia en Wouter verschillende ideeën hebben over cultuur en methodologie, weten ze elkaar feilloos te vinden in wat een goede adviseur in een verandertraject hoort te doen en te kunnen.

Sia Ataredian en Joris Luyendijk bespreken waarom er met diversiteit en inclusie zo'n grote focus ligt op de boodschapper in plaatst van op de daadwerkelijke boodschap. Hoe komt dit en waarom ligt hier zo sterk de nadruk op bij dit onderwerp? Naarmate het gesprek vordert bespreken zij ook de boodschap uit het boek van Joris ‘De Zeven Vinkjes’. De essentie is om de elite (de 6 en 7 vinkers) te laten inzien dat zij niet de norm zijn, maar een van de vele perspectieven. En wellicht de perspectieven met de minste kwaliteit en levenservaring, maar wel met de meest zichtbare posities en het meeste handelingsperspectief in de samenleving. Deze paradox op een ontwapenende manier inzichtelijk maken is wat Joris met zijn boek De Zeven Vinkjes heeft bereikt. Joris Luyendijk is een antropoloog, correspondent en een van de meest gelezen Nederlandstalige auteurs.

In deze episode van Heilige huisjes praat Sia Ataredian voor de tweede maal met Gabriël van den Brink, voormalig hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde, gasthoogleraar Filosofie en medeoprichter van Filosofische School Nederland.  Het lijkt er tegenwoordig op alsof ons denken is losgerukt van ons handelen. Volgens Gabriël is dat ook de reden waarom we ons zo machteloos voelen in systemen. We onderschatten continu de kracht van ons denken en schieten zonder de complexiteit te bevatten in het praktische doen. Hierin berust de denkfout, dat het denken los staat van de praktijk. De systemen waar we zo'n last van hebben, zoals bureaucratie, komen namelijk ook voort uit ons denken. Om willekeur te voorkomen en gelijkwaardigheid te bevorderen, hebben we bijvoorbeeld moraliteit en de menselijk maat uitbesteed aan die bureaucratie. Op dit moment zien we bij de overheid dat de efficiëntie van het systeem is doorgeschoten tot op het punt van ontmenselijking van burgers. Dit kunnen we oplossen door de systemen weer onder de loep te nemen. Zo is het denken in de huidige maatschappij dus juist extreem praktisch. Gabriël pleit om het denken voor professionals weer eens hoog op de agenda te zetten. De complexe problemen waar we mee te maken hebben vragen namelijk ook om een hoger niveau van denken. Zo eindigt hij de podcast ook met een prachtige oefening waarin het besturen van ons eigen denken synoniem staat voor het besturen van een land.