Heilige huisjes met Sia Ataredian

Sia Ataredian en Marilieke Engbers bespreken ons irrationele, oneindige vertrouwen in rationaliteit. We worden omringd door irrationaliteit, die een deel is van het mens-zijn, ook in organisaties en in de boardroom. Wanneer we alleen maar doen alsof medewerkers, collega's en leidinggevenden rationeel zijn, creëren we een dualiteit tussen de wereld die we ervaren en de wereld die we vaststellen in beleid en KPI's. Dit kan uiteindelijk leiden tot vervreemding van de wereld die we dagelijks ervaren. Het gevolg hiervan is dat we bij het ontwikkelen van onze kinderen, talenten en leiders alleen rationele principes gebruiken en daardoor veel toekomstig talent missen. Marilieke Engbers is onderzoeker, docent en adviseur en deze drie rollen zijn wederzijds met elkaar verbonden. Wat ze onderzoekt, daar adviseert en doceert ze over en vice versa. Dit is voornamelijk het onuitgesprokene in de boardroom.

Sia Ataredian en Wouter ten Have, hoogleraar en adviseur op het gebied van veranderkunde, hebben uitgebreid met elkaar gesproken over cultuur- en gedragsverandering.Het gesprek begint met een bespreking van wat cultuur is, wat het doet (en vooral niet doet), hoe het wordt gebruikt en misbruikt. Het gesprek vordert na verloop van tijd naar wat 'goed' werk is in veranderkundige trajecten. Hoewel Sia en Wouter verschillende ideeën hebben over cultuur en methodologie, weten ze elkaar feilloos te vinden in wat een goede adviseur in een verandertraject hoort te doen en te kunnen.

Sia Ataredian en Joris Luyendijk bespreken waarom er met diversiteit en inclusie zo'n grote focus ligt op de boodschapper in plaatst van op de daadwerkelijke boodschap. Hoe komt dit en waarom ligt hier zo sterk de nadruk op bij dit onderwerp? Naarmate het gesprek vordert bespreken zij ook de boodschap uit het boek van Joris ‘De Zeven Vinkjes’. De essentie is om de elite (de 6 en 7 vinkers) te laten inzien dat zij niet de norm zijn, maar een van de vele perspectieven. En wellicht de perspectieven met de minste kwaliteit en levenservaring, maar wel met de meest zichtbare posities en het meeste handelingsperspectief in de samenleving. Deze paradox op een ontwapenende manier inzichtelijk maken is wat Joris met zijn boek De Zeven Vinkjes heeft bereikt. Joris Luyendijk is een antropoloog, correspondent en een van de meest gelezen Nederlandstalige auteurs.

In deze episode van Heilige huisjes praat Sia Ataredian voor de tweede maal met Gabriël van den Brink, voormalig hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde, gasthoogleraar Filosofie en medeoprichter van Filosofische School Nederland.  Het lijkt er tegenwoordig op alsof ons denken is losgerukt van ons handelen. Volgens Gabriël is dat ook de reden waarom we ons zo machteloos voelen in systemen. We onderschatten continu de kracht van ons denken en schieten zonder de complexiteit te bevatten in het praktische doen. Hierin berust de denkfout, dat het denken los staat van de praktijk. De systemen waar we zo'n last van hebben, zoals bureaucratie, komen namelijk ook voort uit ons denken. Om willekeur te voorkomen en gelijkwaardigheid te bevorderen, hebben we bijvoorbeeld moraliteit en de menselijk maat uitbesteed aan die bureaucratie. Op dit moment zien we bij de overheid dat de efficiëntie van het systeem is doorgeschoten tot op het punt van ontmenselijking van burgers. Dit kunnen we oplossen door de systemen weer onder de loep te nemen. Zo is het denken in de huidige maatschappij dus juist extreem praktisch. Gabriël pleit om het denken voor professionals weer eens hoog op de agenda te zetten. De complexe problemen waar we mee te maken hebben vragen namelijk ook om een hoger niveau van denken. Zo eindigt hij de podcast ook met een prachtige oefening waarin het besturen van ons eigen denken synoniem staat voor het besturen van een land.

Sia Ataredian en Halleh Ghorashi onderzoeken het zelfbeeld van Nederlanders op het gebied van inclusie en racisme. Verder bespreken zij wat dat (zelf)beeld met nieuwkomers doet. Zo valt het op dat organisaties een fixatie hebben op de deficit-benadering: 'het ligt aan de nieuwkomer'. Het gaat meestal over de taal, of het accent en juist niet over de serieuze kwaliteiten van de nieuwkomers. Het deficit denken werkt zich over het algemeen op drie manieren uit op de nieuwkomer. 1)  je stelt je eigenbeeld bij naar het negatieve beeld van de maatschappij; je schiet tekort en het komt door jou. 2) Je vecht tegen dat beeld, maar daardoor treed je uit verbinding en vecht je tegen de bestaande maatschappij. 3) En in uitzonderlijke gevallen staan er juist mensen met een diverse achtergrond op (Sia: zoals Halleh), die de waan van de dag in de samenleving van een afstand kunnen bekijken en bestuderen om zo ons met wijsheid naar de toekomst te leiden. Die kwaliteiten zouden we vaker effectief mogen benutten. Halleh Ghorashi heeft een multidisciplinaire achtergrond in de sociale wetenschappen. Als hoogleraar Diversiteit en Integratie aan de Vrije Universiteit Amsterdam stelt ze een kritische benadering van diversiteit en inclusie voor en toont ze door middel van narratieve methodologie het belang van de perspectieven van migranten en vluchtelingen voor het creëren van meer inclusieve structuren.