Heilige huisjes met Sia Ataredian

Joris Luyendijk valt met de deur in huis. Met zijn gevatte vragen werpt hij licht op de binnenwereld van mij, Sia Ataredian. Wie is de ziel die zich achter de filosofische ideeën schuilhoudt? Joris Luyendijk is journalist, schrijver en antropoloog. Hij schreef over het Midden-Oosten, de financiële sector en nu over populisme. Hiermee heeft hij een bijdrage geleverd aan nationale media als NRC Handelsblad en internationale media als The Guardian. Zijn boeken 'Het zijn net mensen' en 'Dit kan niet waar zijn' werden lovend ontvangen, net als zijn recentste uitgave 'De zeven vinkjes'. Dit is de vijfde aflevering van Heilige Huisjes: Reverse Cast, waarin de rollen zijn omgedraaid. Stevige denkers en dappere doeners die eerder als tafelgast hebben aangeschoven in Heilige Huisjes, worden nu gastvrouw of gastheer. Ze bevragen mij (Sia Ataredian) over een zelfgekozen thema. Ik geef antwoord vanuit mijn rol als organisatiefilosoof en -adviseur en als mens. 

Wat is veranderkunde? Een gesprek tussen voormalig Denker des Vaderlands Paul van Tongeren en veranderkundig expert Sia Ataredian. Paul van Tongeren was hoogleraar Wijsgerige Ethiek in Nijmegen, Leiden en Leuven. Naast zijn academische werk houdt hij zich al ruim twintig jaar intensief bezig met publieksfilosofie. Zijn grootste inspiratiebronnen: de deugdethiek van Aristoteles en het gedachtegoed van Friedrich Nietzsche. Paul heeft meerdere boeken geschreven. In 2013 won hij met 'Leven is een kunst' de Socratesbeker voor het urgentste en meest oorspronkelijke Nederlandstalige filosofieboek. Dit is de vierde aflevering van Heilige Huisjes: Reverse Cast, waarin de rollen zijn omgedraaid. Stevige denkers en dappere doeners die eerder als tafelgast hebben aangeschoven in Heilige Huisjes, worden nu gastvrouw of gastheer. Ze bevragen mij (Sia Ataredian) over een zelfgekozen thema. Ik geef antwoord vanuit mijn rol als organisatiefilosoof en -adviseur en als mens. 

Traditioneel wordt wetenschap gezien als een zoektocht naar objectieve waarheden, los van persoonlijke overtuigingen. Maar is de wetenschap echt neutraal? Hierover ga ik in gesprek met de gepassioneerde klimaatactiviste die diep geworteld is in de wereld van onderzoek: Petra Verdonk. Petra Verdonk, universitair hoofddocent bij het Amsterdam UMC, houdt zich bezig met participatie en diversiteit. In haar werk combineert ze onderwijs en onderzoek, met de focus op sekse-/genderverschillen in de gezondheidszorg en het medisch onderwijs. Daarnaast is ze secretaris van de Nederlandse Vereniging Gender & Gezondheid. En, niet op de minste plaats is Petra een gepassioneerde klimaatactiviste.

Hoe ziet het ultieme bestuur van een land eruit?  Dat was de vraag waarmee Hanneke Vogels de Reverse Cast met mij opende. Ik gaf direct aan me niet geëquipeerd te voelen om deze enorme vraag te beantwoorden, maar samen dromen onder leiding van Hanneke Vogels zag ik wel zitten!  We willen de luisteraar vragen om aan de vooravond van de verkiezingen bij deze enorme vraag aan te sluiten en met ons mee te dromen. Hoewel we proberen uit de actualiteiten te blijven, lukt dat niet altijd! Wat vinden en denken jullie?  Hanneke Vogels, specialist in het automatiseren van sales-processen, is managing partner bij Stryfes en auteur van het boek 'Salestech'. Ze weet alles over hoe data en tech de samenwerking tussen Sales en Marketing kunnen verbeteren. In haar vrije tijd beoefent Hanneke vechtsport, leest ze veel en denkt ze graag na over grote vraagstukken. Dit is de derde aflevering van Heilige Huisjes: Reverse Cast, waarin de rollen zijn omgedraaid. Stevige denkers en dappere doeners die eerder als tafelgast hebben aangeschoven in Heilige Huisjes, worden nu gastvrouw of gastheer. Ze bevragen mij (Sia Ataredian) over een zelfgekozen thema. Ik geef antwoord vanuit mijn rol als organisatiefilosoof en -adviseur en als mens. 

Conflict wordt vaak gezien als iets negatiefs, iets wat vermeden moet worden, iets dat je moet oplossen of wegnemen. Echter, Shirine Moerkerken, deskundige op het gebied van sociale verandering, benadrukt dat conflict niet slecht is, niet weg moet.   Sterker nog, als we conflicten niet op een constructieve manier aangaan, of vermijden, bestaat de kans dat de fundering van onze relaties en samenwerkingen uiteindelijk gaat rotten. Alles lijkt harmonieus aan de oppervlakte, maar van binnen broeien de problemen als een onderhuidse ziekte verder. Als we dit ongemoeid laten, valt uiteindelijk de samenleving uit elkaar.  Wat te doen? We moeten de kwaliteit van conflicten verbeteren. We moeten van dysfunctionele conflicten naar functionele conflicten. Voor een functioneel conflict is een constructieve aanpak nodig, zo bepleit Shirine. Die aanpak vereist de vaardigheid en training om verschillende perspectieven te onderzoeken, te begrijpen, en elkaar te verrijken. En de bereidheid om, als we er niet uitkomen, het ongemak te verdragen.  Shirine Moerkerken is interventiekundige en oprichter van adviesbureau Strange. Ook is ze auteur van de boeken ‘Hoe ik verander’ en ‘Conflict eren’. Ze zegt over zichzelf: “Op complexe maatschappelijke vraagstukken heb ik geen antwoord, maar wel een zoekstrategie die leidt tot antwoorden”. 

De gesprekslijn ligt deze keer in handen van Illya Soffer, die al twee keer eerder bij mij te gast was in de podcast Heilige Huisjes. Met als openingszet de vraag: “Wie is Sia?”, ontvouwt zich een duizelingwekkend gesprek over wat het allemaal betekent om mens, professional en filosoof te zijn in these thought provoking times.   Over wie we zijn geworden in de wisselende contexten van het leven, of wie we wellicht vanaf het begin zijn geweest. Over hoe wij vanuit onze achtergrond, aanleg en context steeds weer koppelpunt zijn tussen binnen en buiten, tussen individu en collectief, tussen onderlinge solidariteit en eigen schuld, tussen het contract en de liefde, tussen mens en ding. En over de zorg om een tijd die denken nodig heeft, maar tegelijk zo weinig denken verdraagt.  Het gesprek mondt – hoe kan het ook anders – uit in de vraag naar hoe we in deze tijd van erop of eronder het tij kunnen keren, en werkelijk het verschil kunnen maken.  Illya Soffer is directeur van Ieder(in). Ze heeft een achtergrond in politicologie en ervaring als campagnestrateeg en verandermanager voor diverse overheidsinstanties en maatschappelijke organisaties. Vanuit professionele deskundigheid en persoonlijke ervaring geeft zij stem aan wie niet gehoord wordt. Ieder(in) vertegenwoordigt de belangen van 2 miljoen Nederlands met een beperking of chronische ziekte.   Dit is de tweede aflevering van Heilige Huisjes: Reverse Cast, waarin de rollen zijn omgedraaid. Stevige denkers en dappere doeners die eerder als tafelgast hebben aangeschoven in Heilige Huisjes, worden nu gastvrouw of gastheer. Ze bevragen mij (Sia Ataredian) over een zelfgekozen thema. Ik geef antwoord vanuit mijn rol als organisatiefilosoof en -adviseur en als mens. 

Met klem benadrukt Tesseltje de Lange dat ze hoogleraar is in Europees Migratierecht, en niet in Vluchtelingenrecht. Toch gaat ons gesprek over hoe we met de vluchtelingencrisis moeten omgaan. Snijdt Nederland zichzelf in de vingers met een restrictief toelatingsbeleid voor vreemdelingen? Tesseltje laat zien dat we kennis missen in onze samenleving. Een goed migratiebeleid kan de oplossing zijn. Crisissituaties los je niet op met slecht bestuur en populisme. We moeten de ellende in de ogen durven aankijken en met reële handelsperspectieven komen.  Tesseltje de Lange is hoogleraar Europees Migratierecht en directeur van het Centrum voor Migratierecht aan de Radboud Universiteit (RU) in Nijmegen. Ze onderzoekt de Europese regulering van (economische) migratie en integratie en specialiseert zich in verschillende thema’s, waaronder migratie en ondernemerschap, economische integratie van vluchtelingen, kennismigratie, gezinsmigratie, en het arbeidstoegangsrecht voor gezinsleden van migranten. 

Dit is de allereerste aflevering van Heilige Huisjes: Reverse Cast, waarin de rollen zijn omgedraaid. Stevige denkers en dappere doeners die eerder als tafelgast hebben aangeschoven in Heilige Huisjes, worden nu gastvrouw of gastheer. Ze bevragen mij (Sia Ataredian) over een zelfgekozen thema. Ik geef antwoord vanuit mijn rol als organisatiefilosoof en -adviseur en als mens. We trappen het seizoen af met Bart van Rosmalen als gastheer. Bart interviewt mij (Sia Ataredian) over de rol van verbinding in de samenleving van vandaag. We worden gestimuleerd om met alles en iedereen in verbinding te blijven. Zelfs als we te maken krijgen met thema’s die overlopen van vrouwonvriendelijkheid, racisme en wetenschapsontkenning. Medewerkers worden naar coaches gestuurd om verbinding te zoeken met kleinerende en narcistische leidinggevenden. De maatschappelijke opgave van de grootste instanties worden genegeerd, zolang de adviseur de opdracht in verbinding binnenhaalt. De zorg, jeugdzorg, GGZ, politie, justitie, het onderwijs. Ze kraken aan alle kanten. Toch zijn bestuurders en adviseurs vooral bezig met verbinden in plaats van problemen oplossen. Men lijkt vanuit verbinding overal begrip voor te hebben, waar het soms op z’n plaats is om autonoom te staan. Doen we er wel goed aan om in verbinding te treden met de perverse prikkels die een verkeerd systeem in stand houden? En hoe verhoudt verbinding zich tot autonomie in een gezond systeem? Bart van Rosmalen is Lector Kunst en Professionalisering aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en heeft zich al jarenlang toegelegd op muzisch werken. Hij onderstreept het belang van deze integratie, van het in harmonie brengen van leven en werk, en van het omarmen van de creatieve mogelijkheden die hieruit voortkomen.

Soms heb je van die gesprekken waarvan het vertrek- en eindpunt van tevoren al duidelijk zijn. Het lijkt eerder een schaakspel waar iedere zet door de vorige zet wordt ingeleid, alsof wat er gebeurt door een natuurwet wordt ingegeven. Mijn (Sia Ataredian) gesprek met Dilara Bilgiç, is niet zo’n gesprek! Wij openen het gesprek direct met dat sociale klasse een compleet onrechtvaardig systeem in stand houdt. Een systeem waarbij andere intersecties (etniciteit, gender, leeftijd, seksualiteit, cultuur religie etc.) net zo belangrijk lijken als de sociale klasse, terwijl dat niet zo zou moeten zijn.  Er ligt zodoende te veel focus op gender, seksualiteit, kleur, etniciteit etc. Zorgt dat niet direct al voor een verdeel en heers? En trekt dit de aandacht niet onterecht weg van het onrechtvaardige systeem, dat al deze subgroepen tegen elkaar uitspeelt? In ons gesprek onderzoeken we samen of sociale klasse wel de belangrijkste intersectie is. We denken samen hardop, vol met twijfel en wellicht angst over wat we aan het beweren zijn. Ga je mee op reis en denk je mee? Dilara Bilgiç (2002) schrijft (voor de correspondent, de Groene Amsterdammer etc) spreekt (op de meest invloed rijke podia) en studeert psychologie. In 2020 verscheen haar debuut De Black Box Democratie, een politiek-filosofische analyse van de democratie in Nederland. In 2022 kwam haar tweede boek 'De Gelabelde' uit – een literaire non-fictie over de invloed van labels op het leven van mensen.

Bij Heilige Huisjes, gaan we lastige thema's niet uit de weg. We zoeken ze juist op en proberen ze vanuit een ander perspectief dan de mainstream te bespreken. Zo ook met de kwestie Israël en Palestina, wellicht het spannendste onderwerp tot nu toe. Samen met Berber van der Woude, een voormalig diplomaat voor Palestina (rule of law, justice and security), bespreek ik het heilige huisje: "waar twee vechten hebben twee schuld". We zoomen in op de menselijke ervaring van de Palestijnen, onze geloofwaardigheid als we met twee maten meten als het om mensenrechten gaat en ons verantwoordelijkheidsgevoel om ons hierover uit te spreken. Verder trekken we heel bewust het Jodendom en de staat Israël uit elkaar. Grote Joodse denkers zoals Hannah Arendt, Levinas en Frankl zijn voor mij helden. Hun denken kan niet los gezien worden van de gewelddadige daden tegen het Joodse volk. Echter, ik ben ervan overtuigd dat dit moedige denken ook de mensenrechten schendingen van Israëlische staat zou veroordelen.